ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ

                      ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
                                       ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Πρεσβυτέρου

O ἄνθρωπος πλάστηκε ἀπό τό Θεό γιά νά ζήσει αἰώνια μέσα στή χαρά τοῦ Παραδείσου, τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Πλασμένος κατ’ ἀρχάς πάνω στή γῆ θά ἐργαζόταν «τό κατ’ εἰκόνα» γιά νά φθάσει στό « καθ’ ὁμοίωσιν» νά γίνει δηλαδή θεός κατά χάρη καί νά εἶναι αἰώνια εὐτυχισμένος. Ὅμως ἀστόχησε μέ τά γνωστά γεγονότα τῆς παρακοῆς τῶν πρωτοπλάστων. Διώχτηκε ἀπό τόν Παράδεισο καί ζοῦσε μέ τή νοσταλγία του, μέχρι πού ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἐξεῦρε τό μέσο γιά τήν ἐπανάκτηση του. Μέ τή σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου, τό πάθος καί τήν Ἀνάστασή Του, ἄνοιξεν ὁ δρόμος πρός τόν  Παράδεισο. Τώρα ἔχει τή δυνατότητα ὁ ἄνθρωπος, ἄν τό θέλει φυσικά, νά  εἰσέλθει σ’ αὐτόν, μέ πάντοτε μέ ὁρισμένες προϋποθέσεις. Ἀναγκαία προϋπόθεση εἶναι νά ἐφαρμόζει τό θέλημα τοῦ Κυρίου, νά μιμηθεῖ δηλαδή τή ζωή πού φανέρωσε καί ἔζησε στή γῆ μας, ὁ Σωτήρας μας Χριστός.

Περιεχόμενα

Προλογος

 Ἡ προσευχή εἶναι ἀναγκαῖο ἔργο τοῦ ἀνθρώπου

 Ἡ προσευχή πλουτίζει πνευματικά τόν ἄνθρωπο

 Ἡ  ἀπουσία τῆς προσευχῆς ζημιώνει  τόν ἄνθρωπο καί τόν κάνει δυστυχισμένο.

 Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ προσεύχονταν

 Που, ποτε, πως;

 Πως προσευχομαστε;

 Στοιχεια θεαρεστης  προσευχης.

 Περιεχομενο της προσευχης.

 Προσευχη για τους εχθρους μας

 Η  ομαδικη προσευχη

 Η  προσευχη και οι αλλες αρετες

 Εμποδια στην προσευχη.

 Γιατι δεν παιρνουμε  απαντηση στις προσευχες μας

 Αντι επιλογου

Προλογος

 O ἄνθρωπος πλάστηκε ἀπό τό Θεό γιά νά ζήσει αἰώνια μέσα στή χαρά τοῦ Παραδείσου, τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Πλασμένος κατ’ ἀρχάς πάνω στή γῆ θά ἐργαζόταν «τό κατ’ εἰκόνα» γιά νά φθάσει στό « καθ’ ὁμοίωσιν» νά γίνει δηλαδή θεός κατά χάρη καί νά εἶναι αἰώνια εὐτυχισμένος. Ὅμως ἀστόχησε μέ τά γνωστά γεγονότα τῆς παρακοῆς τῶν πρωτοπλάστων. Διώχτηκε ἀπό τόν Παράδεισο καί ζοῦσε μέ τή νοσταλγία του, μέχρι πού ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἐξεῦρε τό μέσο γιά τήν ἐπανάκτηση του. Μέ τή σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου, τό πάθος καί τήν Ἀνάστασή Του, ἄνοιξεν ὁ δρόμος πρός τόν  Παράδεισο. Τώρα ἔχει τή δυνατότητα ὁ ἄνθρωπος, ἄν τό θέλει φυσικά, νά  εἰσέλθει σ’ αὐτόν, μέ πάντοτε μέ ὁρισμένες προϋποθέσεις. Ἀναγκαία προϋπόθεση εἶναι νά ἐφαρμόζει το  θέλημα τοῦ Κυρίου, νά μιμηθεῖ δηλαδή τή ζωή πού φανέρωσε καί ἔζησε στή γῆ μας, ὁ Σωτήρας μας Χριστός.

                Ἀναμφισβήτιτο γεγονός εἶναι ὅτι ἡ κατά Χριστόν ζωή πολεμᾶται σφόδρα ἀπό τόν πανοῦργο διάβολο, καί τά τέκνα του, πού κατ’ οἰκονομία ἄφησε ὁ Κύριος νά ὑπάρχει, γιά νά δοκιμάζονται καί νά γίνονται φανεροί οἱ ἀγωνιστές καί οἱ ἐραστές τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ,γιά νά παίρνουν δίκαια τό βραβεῖο τῆς νίκης.

                Ἔτσι λοιπόν κάθε ἄνθρωπος πού θέλει νά εἰσέλθει στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ, θά πρέπει νά ἀγωνιστεῖ, νά πολεμᾶ συνεχῶς μέρα καί νύκτα μέ τόν ἀόρατο ἐχθρό, τό διάβολο. Ἡ πάλη εἶναι ἄνιση καί δύσκολη γιατί ὁ ἐχθρός εἶναι ἄσαρκος, ἀόρατος, ἄγρυπνος, καί ὁ ἄνθρωπος φορτωμένος τίς ἀδυναμίες τῆς σάρκας μέ τίς λογῆς λογῆς ἐπιθυμίες πού τόν κάνουν ἀδύνατο. Γιά τό λόγο αὐτό ἐπιβάλλεται νά  καταφύγει στή βοήθεια τοῦ Κυρίου πού  σίγουρα τή δίνει ἄν τοῦ ζητηθεῖ σωστά καί μέ θέρμη ψυχῆς. Ἐπιβάλλεται λοιπόν μιά σωστή συνάντηση μέ τόν Θεό Πατέρα μας, νά τοῦ ζητήσουμε τή βοήθειά Του γιά τή σωτηρία μας.

Κι’ ὅμως οἱ ἄνθρωποι σήμερα, ἐνῶ ἐπιδιώκουν συναντήσεις μέ ἀξιωματούχους τοῦ κράτους, μέ ὑπουργούς, βουλευτές ἤ καί μέ τόν πρόεδρο τοῦ κράτους, γιά τή λύση προσκαίρων προβλημάτων, καί εἶναι διατεθειμένοι νά  δυανύσουν ἀποστάσεις καί κόπους καί ἔξοδα νά ὑποστοῦν καί μεσῖτες νά βάλουν χωρίς νά εἶναι βέβαιοι γιά τό ἀποτέλεσμα, δέν ἐπιδιώκουν καμιά συνάντηση μέ τό Θεό τους πού δέν κοστίζει τίποτε παρά μόνο θέληση καί ἀπόφαση.

Πόσο ματαιόφρονας καί ἀφελής εἶναι ὁ ἄνθρωπος ! Ἐνῶ γιά νά πετύχει κάτι τό προσωρινό τό ὁποῖο σέ λίγο θά ἀφήσει ἀκτείθεται σέ κόπους δαπᾶνες,  γιά τήν αἰώνια ζωή του καί τή σωτηρία του ἀδιαφορεῖ σάν νά εἶναι κάτι χωρίς ἀξία καί δέ δίνει καμιά σημασία οὔτε ἐπιδιώκει νά συντήσει τόν Πλάστη του. Καί τή στιγμή πού γιά νά συντήσει τό Θεό του δέ χρειάζεται νά διανύσει ἀπόσταση, οὔτε νά κοποιάσει. Φθάνει μόνο νά τό ἐπιθυμήσει Καί ὁ Κύριος εἶναι δίπλα του ἕτοιμος νά τόν δεχθεῖ σέ ἀκρόαση καί νά ἱκανοποιήσει τά δίκαια αἰτήματά του.Ἴσως ὅμως ρωτήσει κάποιος, πῶς θά συναντήσω τό Θεό;  Σίγουρα μέ τήν προσευχή, εἶναι ἡ ἀπάντηση.

Μέ τή θερμή προσευχή συναντᾶ κάποιος τό Θεό καί τοῦ φανερώνει τίς ἀδυναμίες του καί ζητᾶ τή βοήθειά Του, ὅπουδήποτε κι’ ἄν βρισκεται.Δυστυχῶς, βλέπουμε τό μεγάλο αὐτό προνόμιο τῆς προσευχῆς πού ἔχει μόνον ὁ ἄνθρωπος ἀπό τή δημιουργία,  νά λείπει σήμερα ἀπό τήν πλειονότητα τῶν χριστιανῶν. Λείπει ἡ προσευχή καί βασιλεύει ἡ κακία, ἡ ἁμαρτία, ἡ ἀνωμαλία καί ἡ σύγχυση στήν κοινωνία μας μέ τά γνωστά ἀποτελέσματα.

Εἶναι λυπηρό γιατί ἀπουσιάζει ἡ προσευχή ἀπό τή ζωή πολλῶν χριστιανῶν μέ ἀποτέλεσμα νά φτωχαίνει πνευματικά ἡ κοινωνία.  καί πολλοί νά χάνουν τό μέτρο τῆς ζωῆς τους, νά χάνουν τό δρόμο τοῦ Θεοῦ καί νά ἀκολουθοῦν τά σκοτάδια τῆς ἁμαρτίας αἰχμάλωτοι ἀπό τά πάθη τῆς ἡδονῆς καί τῆς σαρκολατρείας πού ὁδηγοῦν στήν ὑλοφροσύνη καί τήν καταστροφή.

Ἡ προσευχή ὅπως θά δοῦμε στίς ἑπόμενες σελίδες εἶναι ἀπό τά ἀναγκαιότερα πράγματα στόν ἄνθρωπο, γιατί ἀπό τό βαθμό πού προσεύχεται κάποιος ἐξαρτᾶται ἡ πνευματική του πρόοδος καί συμπεριφορά.Εἶναι πολύ ἀπογοητευτικό τό πρᾶγμα νά βλέπεις τούς μουσουλμάνους νά προσεύχονται στό Μωάμεθ, καί οἱ χριστιανοί βαπτισμένοι στόν ἀληθινό Θεό νά μήν προσεύχονται. Μᾶς προβληματίζει ἡ ἔλλειψη τῆς προσευχῆς καί ἐκ τῶν πραγμάτων ὑποχρεωνόμαστε νά κάνουμε κάτι. Νά καταθέσουμε καί ἐμεῖς σαν ἱερεῖς τοῦ Ὑψίστου τό  δίλεπτο τῆς χῆρας» γιά τό θέμα μας.

 Ὅμως τό θέμα τῆς προσευχῆς δέν εἶναι ἀπό τά θέματα πού  εὔκολα προσεγγίζονται· δέν εἶναι θέμα γνώσεως, ἀλλά θέμα βίωσης καί ἐμπειρίας. Ἄν δέ βιώνεις τήν προσευχή δέ μπορεῖς νά μιλᾶς γι’ αὐτήν οὔτε νά τή διδάξεις.

Ἐμεῖς δυστυχῶς δἐν ἔχουμε αὐτή τήν ἱκανότητα καί γι’ αὐτό θά καταφύγουμε στήν ἐμπειρία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας καί θά μεταφέρουμε στίς σελίδες πού ἀκολουθοῦν, τή διδασκαλία τους καί τίς συμβουλές τους σέ ἁπλῆ ἔκφραση, γιά νά βοηθήσουν τόν ἀναγνώστη τοῦ μικροῦ αὐτοῦ πονήματος, νά πεισθεῖ καί νά δοκιμάσει ἐφαρμόζοντας στή ζωή του καθημερινά τήν προσευχή, γιά τό δικό του συμφέρο.

                Ὑπάρχουν σίγουρα ἀξιόλογα βιβλία γιά τήν προσευχή, γραμμένα ἀπό ἔμπειρους συγγραφεῖς καί ἴσως νά μήν χρειαζόταν ἡ μικρή καί φτωχή αὐτή ἀναφορά στήν προσευχή. Ἐπειδή ὅμως ὑπάρχουν καί ἐμπερίστατοι καί ὁλιγογράμματοι ἀδελφοί μας, γι' αὐτούς γίνεται αὐτή προσπάθεια γιά νά τούς βοηθήσουμε νά καταλάβουν τήν ἀνάγκη τῆς προσευχῆς, τῆς συνομιλίας μέ τό Θεό, καί νά βρίσκουν παρηγοριά στίς δύσκολες ὥρες τῆς ζωῆς τους καί νά παίρνουν δύναμη καί θάρρος νά συνεχίζουν τή πορεία τους.

                Τελειώνοντας εὐχόμαστε νά βρεῖ ἀνταπόκριση στίς ψυχές τῶν ἀναγνωστῶν μας ἡ μικρή αὐτή προσπάθεια  καί νά γίνει ἔργο συνεχές ἡ προσευχή, γιατί μόνον ἄν μάθουμε νά προσευχόμαστε σωστά καί καθημερινά θά ἀλλάξουμε τήν κοινωνία μας, πάντοτε μέ τή βοήθεια τοῦ Κυρίου μας, στόν Ὁποῖον ἄς εἶναι κάθε δόξα καί τιμή στού αἰῶνες.

Ἡ προσευχή πλουτίζει πνευματικά τόν ἄνθρωπο

                Μέσα ἀπό τήν προσευχή του ὁ πιστός ἀποκτά ἀγαθά, ὅπως τό φωτισμό τῆς ψυχῆς,  τή συγχώριση τῶν ἁμαρτιῶν ,τίς διάφορες ἀρετές,  τά χάρισματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί κάθε χαρά καί εὐλογία. Ἀκόμα καί νά θαυματουργίες γίνονται μέ τή σωστή καί θερμή προσευχή, καί ἄλλα δῶρα τοῦ Θεοῦ, πού δέ μπορεῖ νά τά βρεῖ πουθενά ἀλλοῦ. Καί ἕνα ἄλλο σοβαρό εὐεργέτημα, εἶναι ὅτι μέ τήν προσευχή δίνουμε στόν αεικίνητο νοῦ μας σωστή ἀπασχόληση γιά νά μήν παρασύρεται ἀπό τήν ἁμαρτία.

Ἡ  ἀπουσία τῆς προσευχῆς ζημιώνει  τόν ἄνθρωπο καί τόν κάνει δυστυχισμένο.

                 Ἡ ἔλλειψη τῆς προσευχῆς, προκαλεῖ πνευματικό θάνατο καί εἶναι ἁμαρτία γιά τόν χριστιανό.Ἡ στέρηση τοῦ φαγητοῦ ἀπό τό σῶμα καί ἡ στέρηση τῆς προσευχῆς ἀπό τήν ψυχή ἔχουν τά ἴδια ἀποτελέσματα, τό θάνατο· στό μέν σῶμα, τό φυσικό θάνατό, στή δέ ψυχή τόν πνευματικό. Μήπως δέν εἶναι ἡ ἔλλειψη τῆς προσευχῆς πού ἔκαμε σήμερα τόν ἄνθρωπο, ἀτομικιστή, ἐγωϊστή, σκληρό καί ἄπονο, σαρκολάτρη καί φιλήδονο καί τήν κοινωνία μας ζούγκλα καί κάθε ἄλλο παρά ἀνθρώπινη;

                Ἄνθρωπος πού δέν προσεύχεται δέν ἔχει τίποτε, γιατί δέ ζητᾶ καί ἑπομένως δέ λαμβάνει, ἀλλά καί  ἀφοῦ δέν πλησιάζει τό Θεό, τόν αἰχμαλωτίζει ὁ διάβολος καί τόν παρασύρει στήν κακία του. Τόν κάνει ἐγωϊστή, φίλαυτο, ὑπερήφανο, νομίζει τόν ἑαυτό του αὐτάρκη, ἐνῶ εἶναι πάμπτωχος·  νομίζει τόν ἑαυτό του δυνατό, ἐνῶ εἶναι χῶμα καί στάχτη. Δέ στηρίζεται στό Θεό ἀλλά στόν ἑαυτό του καί σέ τελευταία ἄνάλυση  ἀποτυγχάνει, γιατί τό στήριγμά του ἀποδεικνύεται τελικά σαπουνόφουσκα.

Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ προσεύχονταν

                Γιά νά ἀποφύγουν οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, τόν πιό πάνω κίνδυνο πάντοτε προσεύχονταν καί θεωροῦσαν ἁμαρτίαν νά παραλείψουν τήν προσευχή. Γιά παράδειγμα ὁ προφήτης Σαμουήλ, ἔλεγε: « ἐμοί δέ μή γένοιτο ἁμαρτεῖν τοῦ διαλειπεῖν με προσευχόμενον» (Α΄Βασ. 11, 13). Δηλαδή εἴθε νά μή μοῦ συμβεῖ νά παραλείψω τήν προσευχή μου καί νά ἁμαρτήσω. Ἄν αὐτά ἔλεγαν οἱ ἅγιοι ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, τί θά ποῦμε ἔμεῖς σήμερα πού ἡ ἁμαρτία διαφημίζεται καί κυκλοφορεῖ μέ τά πιό σύγχρονα μέσα, τή συναντοῦμε σέ κάθε μας βῆμα, σέ κάθε μας κίνηση καί εἶναι τόσο προκλητική καί ἀπειλητική νά μᾶς  παρασύρει μέ τό μέρος της; Ἄν δέν καταφεύγουμε μέ τήν προσευχή μας στό Θεό, γιά νά μᾶς στηρίξει, νά μᾶς δώσει δυνάμεις νά  νικήσουμε τήν ἁμαρτία καί νά γλυτώσουμε τόν πνευματικό θάνατο, πού ἀλλοῦ καί μέ ποιό τρόπο θά ἀποφύγουμε αὐτή τήν αἰώνια καταστροφή; Μιά εἶναι ἡ ἀπάντηση· Μόνο μέ τήν προσευχή θά βοηθηθοῦμε καί θά νικήσουμε.

                Ἄς προσευχόμαστε λοιπόν ὅσο πιό συχνά μποροῦμε γιά νά ἔχουμε τήν ἀσφάλεια πού ἐπιθυμοῦμε.

Τί ἐννοοῦμε  ὅταν ἀναφερόμαστε στήν προσευχή

                Μέ τή λέξη προσευχή καί προσεύχομαι, ἐννοοῦμε τήν ἐπικοινωνία, τή συνομιλία μέ τό Θεό καί Πατέρα μας, ἐννοοῦμε τό διάλογο πού ἀρχίζει κάθε πιστός μέ τό  Θεό.  Ὁ ἄνθρωπος καταφεύγει στό Θεό του, ἐπειδή νοιώθει τήν ἀνάγκη τῆς θείας βοήθειας καί ἐνίσχυσής του στίς δύσκολες ἀλλά καί στίς χαρούμενες στιγμές τῆς ζωῆς του. Δοξάζει, εὐχαριστεῖ καί παρακαλεῖ,  προσεύχεται δηλαδή.

                Ἡ προσευχή εἶναι ἠ συναναστροφή τοῦ νοῦ μέ τό Θεό. Ἡ προσευχή  ἀνεβάζει τό νοῦ ἀνθρώπου  στό Θεό καί γίνεται  ὀ προσευχόμενος συνόμιλος τοῦ Κυρίου.Αὐτό τό ἔργο τῆς προσευχῆς εἶναι προνόμιο μόνον τῶν ἀνθρώπων. 

Ἡ προσευχή εἶναι ἀναγκαῖο ἔργο τοῦ ἀνθρώπου

                 Η προσευχή εἶναι ἀναγκαῖο ἔργο γιά τόν ἄνθρωπο.Ἐπειδή ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι δημιουργημένη κατ’ εἰκόνα Θεοῦ, ἔχει φυσική σχέση μέ τό Θεό, ὅπως τό παιδί μέ τόν πατέρα του. Γι’ αὐτό νοιώθει τήν ἀνάγκη νά ὲπικοινωνεῖ μέ τό Δημιουργό της τόν φυσικό της πατέρα. Μιά τέτοια συνάντηση ἐξασφαλίζει σιγουριά, ἀσφάλεια ὅπως ἀκριβῶς νοιώθει τό μικρό παιδί κοντά στούς φυσικούς του γονεῖς. Ἄν στερηθεῖ ἡ ψυχή τή συνάντηση αὐτή, δέ μπορεῖ νά ἀναπτυχθεῖ καί νά φτάσει στόνφυσικό της προορισμό. Ἐνῶ ἄν ὑπάρξει αὐτή ἡ ἐπικοινωνία μέ τόν Κύριό της, διά τῆς προσευχῆς, τρέφεται πνευματικά καί ἀναπτύσσεται φυσιολογικά καί εἰρηνεύει καί  πετυχαίνει τόν προορισμό της.

                Ἡ προσευχή εἶναι ἀναγκαία, γιατί εἶναι ὁ ὁδηγός τοῦ ἀνθρώπου κοντά στό Θεό. Μέ τήν προσευχή συγκεντρώνεται κοντά στό Θεό ἡ διάνοια τοῦ ἀνθρώπου πού ἔχει διασκορπιστεῖ ἀπό τήν ἁμαρτία καί καθαρίζεται. Εἶναι ἀναγκαῖο τό ἔργο τῆς προσευχῆς, γιατί καθημερινά ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀντιμέτωπος μ’ ἕνα ἀκήρυκτο πόλεμο μέ τούς ἄσαρκους δαίμονες πού τοῦ παρεμβάλουν στή ζωή του πειρασμούς, θλίψεις, δοκιμασίες καί στενοχωρίες. Καί αὐτήν ἀκόμα τήν προσευχή προσπαθοῦν νά τήν  ἐμποδίσουν. Ἡ προσευχή σάν ἄλλη βακτηρία, στήριγμα, στηρίζει τόν ἄνθρωπο καί παίρνει δυνάμεις καί ὅπλα γιά νά ἀνταπεξέλθει στίς ἐπιθέσεις τῶν δαιμόνων. Κυρίως φωτίζεται μέ τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί διακρίνει τίς μεθοδίες καί τίς παγίδες τῶν ἀοράτων ἔχθρῶν.

                 Ἡ προσευχή τιμᾶ πολύ τόν ἄνθρωπο, γιατί μιμεῖται τούς ἀγγέλους, οἱ ὁποῖοι βρίσκονται συνεχῶς σέ ἐπικοινωνία μέ τό Θεό. Ἡ προσευχή εἶναι καί μεγάλο στήριγμα στόν δοκιμαζόμενο ἄνθρωπο καί τόν προφυλάσσει ἀπό τήν ἀπόγνωση καί τήν ἀπελπισία.Ἡ προσευχή ἔχει ρίζα τήν πίστη καί ἄνθος τήν ἐλπίδα, γι’ αὐτό ἐλευθρώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τό ἄγχος καί τήν ἀγωνία πού μαστίζει σήμερα τόν κόσμο.  Μέ τήν προσευχή ξεχωρίζει ὁ πιστός ἀπό τόν ἄπιστο. Γιατί πῶς θά προσευχηθεῖ κάποιος πού δέν πιστεύει;

                Ἡ προσευχή εἶναι ἡ κορωνίδα ὅλων τῶν ἀγαθῶν. Ὅλα αὐτά  καί πολλά ἄλλα  διδάσκει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυστόστομος.

                Ἐκτός τῶν ἄλλων ἠ προσευχή εἶναι καί δυνατό ὅπλο στά χέρια τοῦ χριστιανοῦ, γιατί κατά τόν Ἰερό Χρυσόστομο, εἷναι: «τῶν πιστῶν ὀχύρωμα, ὅπλο ἀκαταμάχητο, ὥστε νά ἔχει δαμάσει τή φωτιά, νά νικήσει τό θυμό τῶν λιονταριῶν, νά σταματήσει πολέμους καί νά διώξει δαίμονες».

                Ὁ Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης, ἕνας εὐλαβής Ρῶσσος Κληρικός, γράφει: «Εἶναι ἀνάγκη νά προσευχόμαστε γιατί ἡ καρδιά μας πεθαίνει πνευματικά μέ τήν ἁμαρτία καί μόνον ἡ προσευχή πού συνοδεύεται μέ δάκρυα τήν ἀναχωογονεῖ καί τήν κάνει νά ἀναπνέει πάλιν. ἄν δέν προσευχόμαστε κάθε μέρα θερμά,  εὔκολα καί γρήγορα θά πεθάνουμε πνευματικά».

                Ἡ προσευχή εἶναι ἀναγκαιοτάτη κατά τόν καιρό τῶν θλίψεων καί τῶν θλιβερῶν γεγονότων πού συμβαίνουν συχνά στόν ἀνθρώπινο βίο. Ποῦ θά καταφύγει γιά παρηγοριά καί στήριγμα ὁ δοκιμαζόμενος ἄνθρωπος; Μήπως στούς ἀνθρώπους,  ἀλλά αὐτοί πολύ λίγα μποροῦν νά προσφέρουν, Μήπως στά πλούτη, καί αὐτά δέν μποροῦν νά προσφέρουν παρηγοριά. Ἑπομένως μόνο μέ τήν προσευχή μας πρός τόν «δυνάμενον σώζειν» Αὐτόν πού μπορεῖ νά σώζει, θά βροῦμε σίγουρα αὐτό πού ζητοῦμε . Ἡ ἐμπειρία τοῦ προφήτη Δαυΐδ μᾶς τό  ἐπιβεβαιώνει:« Κατά τήν ὧρα τῶν θλίψεών μου φώναξα πρός τόν Κύριο καί μέ ἄκουσε» ( Ψαλ.119, 1). Καί ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος προτρέπει : «Ὑποφέρει κάποιος μεταξύ σας ἄς προσεύχεται» (Ἰακ. 5,13).

Η προσευχη στην Αγία Γραφή

Ἡ προσευχή φαίνεται νά εἶναι βαθιά ριζωμένη στίς ψυχές τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν ἀρχή, μετά τήν ἔξωση τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τόν Παράδεισο, γιατί ἔγινε ἀνάγκη τῆς ἀδύναμης καί ταλαίπωρης φύσης τοῦ ἀνθρώπου. Ἀνοίγοντας τήν  Ἁγία Γραφή, ἀπό τό πρῶτο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, θά συναντήσει τήν προσευχή σύντροφο τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων. Ὁ Ἀβραάμ καί ὅλοι οἱ Πατριάρχες, ὁ Μωϋσῆς, Ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ, στηρίζονταν στήν προσευχή. Εἶναι γνωστό τό γεγονός ἐκεῖνο πού μέ τήν προσευχή του ὁ Μωϋσῆς σταμάτησε τόν ἥλιο καί δέν προχωροῦσε ἡ ἡμέρα μέχρι πού  νίκησαν τούς ἐχθρούς τους.

               

Θά ἀναφέρουμε μόνο μερικά παραδείγματα ἀπό τά  πολλά, γιά νά ἀντιληφθεῖ ὁ  ἀναγνώστης πόση σημμασία ἔδιναν στή δύναμη τῆς προσευχῆς οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ.

               

Κάποιος πού μελετᾶ τή Γραφή, διαπιστώνει ὅτι ἡ προσευχή ἦταν τό πλέον πρόσφορο ὅπλο στά χέρια τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων ἀνδρῶν καί γυναικῶν, τοῦ Ἰουδαϊκοῦ λαοῦ. Ἡ προσευχή ἦταν καταφύγιο σωτηρίας σέ στιμές θλίψεων, ἀλλά καί σέ στιγμές χαρᾶς καί εὐφροσύνης αἰτία δοξολογίας. Καμιά τελετή, κανένα ἔργο δέ γινόταν ἄν δέν προπορευόταν κάποια προσευχή.

Αὐτό βέβαια τό υἱοθέτησε καί ἡ Ἐκκλησία μας καί ὅπως βλέπουμε  στό εὐχολόγιο ὑπάρχουν εὐχές – προσευχές γιά κάθε περίσταση. Κι’ ὅμως  οἰ σημερινοί χριστιανοί, ἄλλοι τίς ἀγνοοῦν καί ἄλλοι δέν τούς δίνουν σημασία, ἀφήνοντας κατά μέρος τίς προσευχές σάν κάτι τό ἀχρείαστο.

               

Ἄς δοῦμε λοιπόν ἔστω καί ἐλάχιστα παραδείγματα πρῶτα ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη.

               

Μέ τήν προσευχή ὁ Ἰσαάκ ἔλυσε τήν στείρωση τῆς γυναίκας του Ρεββέκκας.( Γένεση.25, 21)

Μέ τήν προσευχή του ὁ Μωϋσῆς πόσες φορές  δέν ἔσωσε τό λαό του ἀπό τόσους κινδύνους; Μέχρι καί τόν ἥλιο σταμάτησε καί παρατάθηκε ἡ ἡμέρα γιά νά νικηθοῦν οἱ ἐχθροί τοῦ λαοῦ του.( Ἰησοῦς Ναυῆ, 10. 12,13).

Ὁ βασιλιάς Ἐζεκίας πέφτει ἄρρωστος «ἕως θανάτου» καί τόν πληροφορεῖ ὁ πρ. Ἠσαΐας ὅτι θά ἀποθάνει. Ἀμέσως ἀρχίζει προσευχή μετά δακρύων καί ὁ Κύριος τοῦ ἀκούει καί τοῦ ἀπαντᾶ: « Ἤκουσα τῆς προσευχῆς σου, εἶδον τά δάκρυά σου... ἰδού ἱάσομαί σε... καί προσθήσω ἐπί τάς ἡμέρας σου 15 ἔτη».(Δ΄ Βασ. 20. 1-6)

Ἡ Παναγία μας δέν εἶναι καρπός προσευχῆς τῶν ἀτέκνων γονέων της τοῦ Ἰωακείμ καί τῆς Ἄννας;

Ἡ βασίλισσα Ἐσθήρ μέ τήν προσευχή της ἔσωσε τόν Ἰουδαϊκό λαό ἀπό τή σφαγή. (Ἐσθήρ, 5. 1).

Ὁ προφήτης Δανιήλ μέ τήν προσευχή του  γνώρισε μέ ἀποκάλυψη Θεοῦ τόν χρόνο ἐρχομοῦ τοῦ Μεσσία καί τό τέλος τοῦ κόσμου. Ἀναφέρεται στό ὁμώνυμο βιβλίο.

Ὁ Βασιλιάς Δαυΐδ ἔγινε συνώνυμος μέ τήν προσευχή. Ὅλοι γνωρίζουμε τό «Ψαλτήρι τοῦ Δαυΐδ».

Δέ θά μᾶς φτάσει ὁ χρόνος  ἀπό τοῦ νά διηγοῦμε παραδείγματα προσευχῆς ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη.

Ἄς  πᾶμε τώρα καί στήν Καινή Διαθήκη, τή δική μας ἐποχή, γιά νά δοῦμε καί ἐδῶ ὅτι ἡ προσευχή εἶναι τό Α καί τό Ω τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Εἶναι τό θεμέλιο πού στηρίζει τό πνευματικό οἰκοδόμημα τῆς πνευματικῆς ζωῆς τῶν μαθητῶν τοῦ Ναζωραίου. Εἶναι ἡ δύναμη τῆς  πνευματικῆς προόδου καί σωτηρίας.

Στήν ἐποχή τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἡ προσευχή λαμβάνει ἄλλη διάσταση. Ἐνῶ στήν Παλαιά Διαθήκηἡ προσευχή περιοριζόταν μόνο στού οἰκείους καί ὁμοεθνεῖς,  τώρα διευρύνεται καί συμπεριλαμβάνει καί τούς ἐχθρούς ἀκόμα « προσεύχεσθε ὑπέρ τῶν ἐπηρειαζόντων ὑμᾶς». Τή διάσταση αὐτή ἔδωσε ὁ Ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς μέ τό λόγο του καί τό παράδειγμά του. Μέ τήν προτροπή «αἰτεῖτε, ζητεῖτε καί κρούετε,» (Λουκ. 11. 9) τήν προσευχή ἐννοοῦσε. Ὁ Ἴδιος μᾶς παρέδωσε καί ἕνα δεῖγμα προσευχῆς τό  γνωστό « Πάτερ ἡμῶν...» πού τό γνωρίζουν καί τά μικρά παιδιά. Στούς μαθητές Του ἔλεγε νά ἀγρυπνοῦν καί νά προσεύχονται ( Μάρκ.13. 23).

Δέν ἀρκέσθηκε ὁ Κύριος μόνο στό νά  συμβουλεύει γιά προσευχή, ἀλλά πρῶτος Αὐτός προσευχόταν « ἦν διανυχτερεύων ἐν τῇ προσευχῇ τοῦ Θεοῦ» (Λουκ. 6. 12). Εἶναι δέ χαρακτηριστική ἡ « Ἀρχιερατική προσευχή Του» πού ἀναφέρει ὁ Ἐὐαγελιστής Ἰωάννης.  Καί πρέπει νά ἐπιμενουμε λέγει στήνπροσευχή μας καί γιά τοῦτο εἶπε καί τήν παραβολή τοῦ « ἄδικου κριτή καί τῆς ἀδικουμένης χήρας»(Λουκ. 18.21)Γιά νά μᾶς ἐνθαρρύνει ἀκόμα μᾶς βεβαιώνει ὅτι «ὅσα ζητήσουμε στήν προσευχή μας καί πιστεύουμε πώς θά τά λάβουμε, θά τά λάβουμε σίγουρα» (Ματθ. 21. 22) Μετά τήν Ἀνάληψη Του στούς οὐρανούς, ἡ προσευχή ἔγινε ἀχώριστος σύντροφος τῶν  μαθητῶν Του, ὅπως μαρτυρεῖ ὁ Λουκᾶς, «ἦσαν προσκαρτεροῦντες τῇ προσευχῇ καί τῇ δεήσει» (Πράξ.1. 14)

Ὁ  ἀπόστολος Παῦλος μέ τή σειρά του  ἀπευθυνόμενος συμβουλεύει τούς χριστιανούς τῆς Ρώμης: «νά προσκαρτεροῦν στίς προσευχές» ( Ρωμ. 12,12.) Καί ὁ Ἀπόστολος Πέτρος τό ἴδιο κάνει (Α΄Πέτρου 4.7).

Ὅ λα ὅσα δίδαξε ὁ Κύριος καί οἱ Ἀπόστολοι τά παράλαβε καί τά ἐφαρμόζει ἡ Ἐκκλησία μας μέ τίς διάφορες Ἀκολουθίες καί Λειτουργεῖες τις.

Μεγάλη εἶναι καί ἡ συμβολή ἐκείνων τῶν παλαιῶν Ἀσκητῶν τῆς ἐρήμου στή διάδοση καί χρήση τῆς προσευχῆς, στόν πιστό λαό τοῦ Κυρίου. Καί οἱ λόγιοι Πατέρες τῆς  Ἐκκλησίας μέ τίς προσευχές πού συνέταξαν βοήθησαν τά μέγιστα στό  νά  γίνει ἀνάγκη ἡ προσευχή, ἀλλά καί σ’ ὅ,τι τήν ἀφορᾶ.

Τό συμπέρασμα ἀπ’ ὅτι ἀναφέραμε πρέπει κάθε χριστιανός ἄν θέλει νά προοδεύει πνευματικά στή ζωή του καί νά ἔχει τήν εὐλογία τοῦ Κυρίου, θά πρέπει νά μάθει νά προσεύχεται σωστά καί συχνά, πρᾶγμα πού θά μᾶς τό διδάξουν στή συνέχεια οἱ σοφοί μας Πατέρες.

Που πότε πώς;

Ὅπως εἴδαμε εἶναι ἀναγκαία ἡ προσευχή καί πρέπει νά προσευχόμαστε, ἀλλά προβάλλουν καί μερικά ἐρωτηματικά τά ὅποῖα θέλουν ὑπεύθυνη ἀπάντιση. Τά ἐρωτηματικά αὐτά εἶναι τά πιό κάτω:

               

α) Ποῦ, σέ ποιό μέρος θά πρέπει νά προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος;

               

Στό ἐρώτημα αὐτό, ἀπαντᾶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, λέγοντας: «Κάθε τόπος, κάθε καιρός εἶναι κατάλληλος γιά τήν προσευχή, ἄκουσε καί τόν Ἀπόστολο Παῦλο πού λέγει « σέ κάθε τόπο σηκώνοντας τά ἅγια χέρια σας χωρίς ὀργή καί ἀμφιβολίες» ( Α΄Τιμ.2.20).

               

 Ἄν ἔχεις καθαρή τή συνείδησή σου ἀπό τά ἄγρια πάθη, εἴτε βρίσκεσαι στήν ἀγορά, εἴτε στό  σπίτι, εἴτε στό δρόμο, εἴτε στή θάλασσα, εἴτε στό ξενοδοχεῖο, εἴτε βρίσκεσαι στό ἐργοστάσιο καί ὅπου δήποτε κι’ ἄν εἶσαι, θά μπορέσεις νά ἐπικαλεσθεῖς τή δύναμη τοῦ Θεοῦ». Ὁ τόπος δέν ἐμποδίζει τήν προσευχή, φτάνει νά τό  θέλει ὁ ἄνθρωπος. Ὁ κάθε τόπος προσφέρεται γιά προσευχή φτάνει μόνο ἡ ψυχή νά  νοιώσει τήν προσευχή σάν ἀνάγκη. Παρ’ ὅλα αὐτά ὅμως ὁ ἰδανικός τόπος γιά προσευχή εἶναι ἡ ἡσυχία καί ἡ γαλήνη τῆς νύχτα, ὅπως προτιμοῦσε καί ὁ Κύριος πού ἀποσύρόταν σέ ἔρημο τόπο τά βράδυα γιά τήν προσευχή Του. Ἴσως περισσότερο καρποφόρα νά εἶναι ἡ ὁμαδική προσευχή κατά τή διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας, ὅπως θά δοῦμε ἀλλοῦ.

Πότε πρέπει νά προσευχόμαστε;

Εἶναι καί αὐτό ἕνα ἐρώτημα πού φανερώνει τήν ἄγνοια τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί πρέπει νά δώσουμε σαφή ἀπάντηση. Γενική ἀπάντηση δέ μπορεῖ νά δοθεῖ, γιατί οἱ κατηγορίες προσευχομένων εἶναι περισσότερες τῆς μιᾶς. Ἔτσι  μιά κατηγορία χριστιανῶν ἔχουν τήν προσευχή σάν τροφή τῆς ψυχῆς τους καί  γι’ αὐτούς δέν χρειάζεται καμιά ἀπά-ντηση, γιατί προσεύχονται συχνά  καί σχεδόν ἀδιάλειπτα.

               

Αὐτοί πού χρειάζονται ἀπάντηση καί ὁδηγίες εἶναι οἱ χριστιανοί πού τούς ἀπορροφοῦν οἱ μέριμνες τοῦ πρόσκαιρου τούτου βίου, ἀλλά ἡ ψυχή τους,  ἀναζητᾶ τήν συνάντηση μέ τό Θεό της· καί ἡ συνείδηση τους τούς ἐλέγχει γιά τήν ἔλλειψη τῆς προσευχῆς καί γι’ αὐτό ἐρωτοῦν. Μιά πρώτη ἀπάντηση μποροῦμε νά δώσουμε τό παράδειγμα τοῦ προφήτη και βασιλιά Δαυΐδ ὁ ὁποῖος λέγει ὅτι προσευχόταν « Ἑσπέρας καί πρωΐ καί μεσημβρίας» δηλαδή νύχτα, πρωΐ καί βράδυ τό ἐλάχιστο πρέπει νά προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος. Ἀκομα ὁ ἴδιος προσθέτει :« Καί μεσονύκτιον ἐξεγειρόμην ἐξομολογήσασθαι ἐπί τά κρίματα τῆς δικαιοσύνης σου»(ψαλμ. 118. 62). Ἐκτός τῆς ἑπέρινῆς, τῆς πρωϊνῆς προσευχῆς καί τά μεσάνυκτα διέκοπτε τόν ὕπνο του  γιά νά δοξολογήσει τό Θεό. Ὁ δέ Μ. Βασίλειος, λέγει: « Καιρός προσευχῆς ἔστω ἅπας ὁ βίος ἡμῶν» Δηλαδή καιρός προσευχῆς ἄς εἶναι ὅλος ὁ βίος μας.

               

Ἀπό τά πιό πάνω ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι δέν ὑπάρχει καθορισμένος χρόνος γιά προσευχή, ἐπειδή  αὐτή εἶναι  ἀνάγκη τῆς ψυχῆς  καί αὐτή ἡ ἀνάγκη πρέπει νά ἱκανοποιεῖται συχνά γιατί κρατεῖ τήν ψυχή ζωντανή, ἑνωμένη μέ τόν Πλάστη της καί ἀκμαία. Χρειάζεται ἔτσι, σέ κάθε στιγμή νά ὑψώνουμε τό νοῦ μας στόν οὐρανό ὅπου δήποτε βρισκόμαστε καί νά λέμε ἕνα «δόξα σοι Κύριε»· εὐκαιρίες  μᾶς δίνονται  πολλές σέ κάθε στιγμή. Ὅπου κι’ ἄν στρέψεις τή ματιά σου  βλέπεις τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. « Οἱ οὐρανοί διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δέ χειρῶν αὐτοῦ τό στερέωμα  αὐτοῦ». 

               

Ἡ συνεχής μνήμη τοῦ Θεοῦ στό νοῦ μας  ἁγιάζει τόν ἄνθρωπο καί τόν  θωρακίζει  στίς προσβολές τοῦ πονηροῦ.

               

Παρ’ ὅλα τά πιό πάνω, μερικοί πού ἀσχολοῦνται πολύ μέ τά πράγματα τοῦ  κόσμου τούτου καί χρησιμοποιοῦν τό χρόνο τους σχεδόν ὅλον σ’ αὐτά, ἴσως νά μήν ἱκανοποιηθοῦν. Θά τούς συμβουλεύαμα αὐτούς νά προσπαθήσουν νά κατανέμουν σωστά τό χρόνο τους καί σίγουρα θά βρίσκουν καί χρόνο γιά τήν προσευχή τους φτάνει νά τό ἀποφασίσουν. Ὅταν κάποιος πού ἀγαπᾶ τήν προσευχή, σηκωθεῖ ἀπό τό κρεββάτι του  10 λεπτά ἑνωρίτερα, σίγουρα αὐτός ὁ χρόνος ἀρκεῖ νά διαβάσει τίς  «Ἑωθινές προσευχές» τῆς ‘Ἐκκλησίας, τίς ὁποῖες μπορεῖ νά βρεῖ στά προσευχητάρια. Τό μεσημέρι Νά μήν παραλείπει τίς προσευχές πρίν καί μετά τό φαγητό, καί τό βράδυ ὅταν προγραμματίσει τίς ἀσχολίες του, σίγουρα θά βρεῖ ἕνα τέταρτο τῆς ὧρας γιά διαβάσει τό« Μικρό Ἀπόδειπνο» ἤ ἄλλες προσευχές καί μέ δικά του λόγια. Καί πρέπει νά  προσπαθήσει κάποιος, γιατί ἄν γιά τήν πρόσκαιρη αὐτή ζωή κάνει τόσες προσπάθειες, γιατί νά μήν καί γιά τήν ψυχή του κάτι πού θά τήν βοηθήσει στόν αἰῶνα τόν ἅπαντα;

Πως προσευχόμαστε;

Ποιό τρόπο δηλαδή καί ποιά στάση ἤ διάθεση πρέπει νά   ἔχουμε κατά τήν προσευχή;

               

α) Ὁ ἄνθρωπος κατά τήν ὥρα τῆς προσευχῆς πρέπει νά ἔχει τήν αἴσθηση ὅτι βρίσκεται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί Πατέρα του, τοῦ Δημιουργοῦ καί Προστάτη του. Ἀνάλογα μέ τό βαθμό πού ζεῖ τό γεγονός αὐτό, σίγουρα θά εἶναι ἡ στάση του καί ἡ διάθεσή του.

               

Ἡ στάση τοῦ προσευχομένου τῆν ὥρα τῆς προσευχῆς  ἐξαρτᾶται ἀπό τή ψυχική διάθεση του καί τήν ὑγεία του.

               

Μπορεῖ κάποιος νά στάθεῖ βλέποντας πάντοτε κατ’ ἀνατολάς νά ἀρχίσει τήν προσευχή του, ἄλλος μπορεῖ νά γονατίσει καί νά κάνει καί μετάνοιες καί ἄλλος πού δέ μπορεῖ νά σταθεῖ ἄς προσευχηθεῖ καθήμενος, ἀλλά καί ξαπλωμένος στό κρεββάτι τοῦ πόνου μπορεῖ νά προσεύχεται καί νά εἰσακούνται οἱ προσευχές του, ἀρκεῖ νά γίνονται ἐκ βάθους ψυχῆς.

               

Δέ θά πρέπει νά άφήσουμε πίσω καί τήν  σύντομη ἀσκητική νοερή προσευχή « Τό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με τόν ἁμαρτωλό», πού  γίνεται τεράστια δύναμη γιά τόν πιστό. Εἶναι σύντομη ἀλλά περιεκτική,  καί πολύ εὐεργετική. Μπορεῖς ἀκόμα καί τήν ὥρα τῆς ἐργασίας σου νά τήν  ἐφαρμόζεις, φτάνει  νά τή λές  ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς σου. 

               

β) Ἡ προσευχή μπορεῖ νά  γίνει κατά τρεῖς διαφορετικούς τρόπους.

               

α)  Ὁ προσευχόμενος, ὄρθιος ἤ γονατιστός, ὅπως ἀναφέραμε πιό πάνω, κάνει τήν προσευχή του  μέ δικά του λόγια ἤ διαβάζει ἀπό βιβλίο προσευχές τῆς Ἐκκλησίας μπροστά σέ εἰκόνες, ὑπάρχουν καί κάνει καί μετάνοιες .

               

β)  Ἄλλος ὄρθιος ἤ γονατιστός ὑψώνει τό νοῦ του στό Θεό καί  προσηλώνεται ἐκεῖ χωρίς νά κινεῖ τή γλῶσσα του, προσεύχεται μέ τό νοῦ του στό Θεό σιωπηρῶς. Αὐτός ὁ τρόπος εἶναι καί δύσκολος, γιατί ὁ πονηρός διακόπτει τήν προσευχή μέ  λογισμούς πού εἰσάγει στό νοῦ καί πρέπει ὁ προσευχόμενος νά μήν τούς δίνει προσοχή.

               

γ) Ἄν ὁ ἄνθρωπος πού προσεύχεται ἀντιμετωπίζει τή δυσκολία πού ἀναφέραμε,  τῆς συγκέντρωσης ἤ δέ γνωρίζει πολλά πράγματα γιά τήν προσευχή, εἶναι δηλαδή ἀρχάριος, ἤ θέλει νά προσευχηθεῖ ἐκτενέστερα, μπορεῖ νά πάρει ἕνα προσευχητάριον καί νά ἐπιλέξει τίς προσευχές του ἀνάλογα μέ τίς ἀνάγκες του καί προσέχει ὥστε νά ἐννοεῖ τίς λέξεις πού διαβάζει καί τά νοήματά τους, γιά νά μήν τόν παρασύρει ὁ πονηρός μέ τούς λογισμούς πού ἐπιχειρεῖ νά τόν ἀποσπάσει ἀπό τήν προσευχή.  Χρειάζεται πολλή προσοχή καί ἐπιμονή

 Στοιχεία θεάρεστης Προσευχής

Γιά νά εἶναι θεάρεστη καί καρποφόρα ἡ προσευχή, εἶναι ἀνάγκη νά ὑπάρχουν μερικές προϋποθέσεις καί ἀναγκαῖα στοιχεῖα, στά ὁποῖα θά ἀναφερθοῦμε στή συνέχεια.

               

Πρώτη καί καλλίτερη προϋπόθεση εἶναι ἡ φλογερή ἐπιθυμία, ἡ δίψα καί ὁ πόθος τοῦ προσευχομένου νά συναντήσει τό Θεό, ὅπως τήν περιγράφει ὁ Δαυΐδ: « Ὅπως ἀκριβῶς ποθεῖ τό ἐλάφι τίς πηγές τῶν ὑδάτων, ἔτσι καί ἡ ψυχή μου σέ  ἐδίψασε Θεέ μου»(Ψαλμ. 41.23).

Αὐτή ἡ δίψα πρέπει νά διακατέχει τήν ψυχή κάθε πιστοῦ·  ἀλλά καί πρίν ἀρχίσει ὁ χριστιανός τήν προσευχή του θά πρέπει νά ἀφήσει κατά μέρος ὅλες τίς ὑλικές ὐποθέσεις πού τόν ἀπασχολοῦν, γιά νά μήν τοῦ γίνουν ἐμπόδιο κατά τή διάρκεια τῆς προσευχῆς·  καί νά προσέλθει στήν προσευχή μέ  θιάθεση καί φρόνημα ἱκέτη, ζητιάνου καί νά  πλησιάζει τό Θεό γιά νά τόν ἱκετεύσει, νά τόν παρακαλέσει γι’ αὐτά πού τόν ἀπασχολοῦν καί κυρίως γιά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς του.

Νά εἶναι ὁπλισμένος μέ τήν ἀκλόνιτη πίστη ὅτι ὁ Θεός τόν ἀκούει καί θά τοῦ ἀπαντήσει στήν προσευχή του καί θά ἱκανοποιήσει τά δίκαια αἰτήματά του ἀλλά προπαντός ὅσα ὠφελοῦν τήν ψυχή του, ἐπειδή Αὐτός μᾶς προτρέπει:«αἰτεῖτε καί δοθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. 5, 9).

Ὁ  Ἰωάννης τῆς Κρονστάνδης τονίζει τήν βεβαιότητα στήν προσευχή, γράφοντας τά ἑξῆς:«Κατά τήν προσευχή, πρέπει νά εἴμαστε ἀπόλυτα βἐβαιοι ὅτι κάθε τι, πού λέμε ἤ σκεπτόμαστε θά ἐκπληρωθεῖ. εἶναι τόσο εὔκολο στόν Κύριον νά πραγματοποιήσει τά αἰτήματά μας, νά μει τό κάθε τι σύμφωνα μέ τά λόγια μας. Αὐτή ἡ πεποίθηση εἶναι κάτι τό ὁμαλό καί ἀβίαστο γιά τόν ἀληθινόν πιστόν, ὅπως ἡ ἴδια ἡ ἀναπνοή του, ἡ ἴδια ἡ ὄραση του, ἡ ἴδια ἡ ἀκοή του. Ἔχει διαπιστωθεῖ ὅτι συχνά, δέ μεσολαβεῖ χρονικό διάστημα ἀνάμεσα στά λόγια τοῦ ψαλμικοῦ στίχου:« Φωνῇ μου πρός Κύριον ἐκέκραξα καί ἐπήκουσέ μου»(Ψαλμ.3.5). Δέξου αὐτήν τήν βεβαιότητα μέ τήν εὐκολία πού ἀναπνέεις».

Ἀλλά καί τό ταπεινό φρόνημα, παράδειγμα ὁ τελώνης τοῦ Εὐαγγελίου, νά συνοδεύει τήν προσευχή.  Τά λόγια τῆς προσευχῆς θά πρέπει νά βγαίνουν ἀπό τήν καρδιά τοῦ προσευχομένου μέ θέρμη ψυχῆς καί τό νόημα τῶν λέξεων νά πλημυρίζει ὅλο τό εἶναι του.

Νά μήν ἔχει κακία μέ κανένα, σύμφωνα μέ τίς ὁδηγίες τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ πού παραγγέλλει: «Καί ὅταν στέκεσθε καί προσεύχεσθε, νά συγχωρῆτε ἐάν ἔχετε κάτι ἐναντίον κάποιου, γιά νά σᾶς συγχωρήσῃ τίς ἁμαρτίες σας καί ὁ πατέρας σας ὁ οὐράνιος» (Μάρκ. 11.25). Ὅταν σκοπεύουμε νά προσευχηθοῦμε, σύμφωνα μέ τά λόγια τοῦ Χριστοῦ μας, θά πρέπει νά ἐξετάσουμε τόν ἑαυτό μας, μήπως κάτι πού μᾶς βαρύνει, ἐναντίον κάποιου. Θά πρέπει πρῶτα νά καθαρίσουμε τήν ψυχή μας ἀπό κάθε ἴχνος μνησικακίας ἤ ἀδικίας, γιατί ἄν ἔχουμε κάτι τέτοιο δέ θά  μᾶς ἀκούσει ὁ Κύριος μας, γιατί ἡ προσευχή μέ  ἐνοχές εἶναι ἀκάθαρτη προσευχή καί δέν  εἰσακούεται ἀπό τόν Κύριο.

Νά προσέχει ὁ προσευχόμενος ὥστε ἡ προσευχή του νά μήν εἶναι μόνο γιά τό ἄτομό του καί τούς φίλους του  ἀλλά κυρίως γιά τούς ἐχθρούς του, γιατί αὐτή ἡ προσευχή κατά τούς ἔμπειρους Πατέρες, κτυπᾶ μέ ὁρμή τούς δαίμονες καί τούς ντροπιάζει ἀφάνταστα.  Χρειάζεται ἀκόμα καί μεγάλη ἐπιμονή, γιατί αὐτή κατά τόν Μακάριο τόν Αἰγύπτιο, « Εἶναι ἡ συγκεφαλαίωση κάθε ἀγαθῆς ἐπιμέλειας καί ἡ κορυφή τῶν κατορθωμάτων».

Καί τέλος, ἐπειδή ἡ προσευχή εἶναι τό πλέον ἐπίπονον ἔργο τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, ἐπειδή πολεμᾶται σφόδρα ἀπό τούς δαίμονες, χρειάζεται νά βιάζει κανείς τόν ἑαυτό του γιά τήν προσευχή. Στήν ἀρχή σίγουρα θά συναντήσει πολλήν δυσκολία, ὕστερα ὅμως ὅσο περισσότερο βιάζει τόν  ἑαυτό του, τόσο πιό εὔκολα θά προσεύχεται.

Περιεχόμενο της προσευχής

Ὅσον ἀφορᾶ τό περιεχόμενο τῆς προσευχῆς μας, θά  δανειστοῦμε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου:  «Ὁ Θεός δέν περιμένει τή δική μας ὑπενθύμιση, ἀλλά καί ἄν ἀκόμα δέν τά ζητᾶμε (τά ὑλικά ἀγαθά), μᾶς χαρίζει ἐκεῖνα πού εἶναι ἀπαραίτητα. Διότι     « Ἀνατέλλει τόν ἥλιό Του γιά τούς πονηρούς καί γιά τούς ἀγαθούς καί βρέχει γιά τούς δικαίους καί τούς ἀδίκους»(Ματθ. 5. 45). Ἄς ἔχουμε ἐμπιστοσύνη σέ Αὐτόν ὁ Ὁποῖος μᾶς συμβουλεύει καί λέγει: « Να ζητᾶτε πρῶτα τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τή δικαιοσύνη του καί ὅλα τά ἄλλα θά σᾶς χορηγηθοῦν» (Ματθ. 6.33).

Δέν πρέπει νά ζητοῦμε καθημερινά καί ἐπίμονα τά ἀγαθά τῆς ζωῆς, γιατί ὁ Θεός γνωρίζει τίς ἀνάγκες μας καί χαρίζει τά χρειαζόμενα. Νά προσέξουμε νά μήν κάνουμε τό Θεό ὑπηρέτη μας.

 Βλέπεις ὅτι ὁ Θεός ἑτοίμασε νά μᾶς χαρίσει ἐκεῖνα τά ἀπαραίτητα καί ὑπόσχεται συμπληρωματικά ὅτι θά  μᾶς δώσει καί αὐτά;»

Ἄς ἀκούσουμε καί τόν Νεῖλο τόν Ἀσκητή πού συμβουλεύει: «Μήν προσεύχεσαι νά γίνουν τά θελήματά σου, γιατί ὅπωσδήποτε δέν συμφωνοῦν μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Καλλίτερα καθώς ἔχεις διδαχθεῖ, λέγε στήν προσευχή σου:«Γενηθήτω τό θέλημά Σου ἐν ἐμοί». Καί σέ κάθε πρᾶγμα ἔτσι νά ζητᾶς ἐπό Ἐκεῖνον, νά γίνει τό θέλημά Του, γιατί ὁ Θεός θέλει τό ἀγαθόν καί συμφέρον τῆς ψυχῆς σου. Ἐνῶ ἐσύ δέ ζητεῖς πάντοτε τό συμφέρον σου».

Κάποτε ὁ Κύριος εἶπε στό βασιλιά Σολομῶντα· ζήτησε μου ὅτι ἐπιθυμεῖς καί ἐγώ θά σοῦ τό δώσω. Ὁ σοφός ὅμως Σολομών δέ ζητησε ὑλικά πράγματα, ἀλλά ζήτησε ἀπό τό Θεό σοφία, γιά νά Κυβερνᾶ σωστά τούς ὑπηκόους του. Αὐτό ἄρεσε στόν Κύριο καί  μάζί μέ τή σοφία πού τοῦ ζήτησε τοῦ χάρισε καί πολλά πλούτη καί δόξα. Αὐτό τό παράδειγμα θά πρέπει νά διδάξει καί ἐμᾶς νά ζητοῦμε πρῶτα ἀπ’ ὅλα τά πνευματικά ἀγαθά καί τά ὑπόλοιπα θά τά ἔχουμε σύμφωνα μέ τήν πιό πίσω ὑπόσχεσή Του.

Ἔτσι λοιπόν, τό περιεχόμενο τῆς προσευχῆς μας πρέπει νά εἶναι προπάντων πνευματικό, ὅπως ἡ ἐπικράτηση τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο. Ἡ εἰρήνη τοῦ κόσμου καί τῆς Ἐκκλησίας, νά χαρίζει μετάνοια, σέ  μᾶς  καί τήν οἰκογένειά μας καί κάθε ἄλλη ψυχική καίσωματική χρεία πού ἔχουμε. Ἀκόμα θά παρακαλοῦμε καί γιά τίς χῆρες καί τά ὀρφανά,  γιά τή θεραπεία τῶν ἀσθενῶν πού βρίσκονται καθηλωμένοι στά κεββάτια τους.

Ἀκόμα δέν πρέπει νά λείπει ἀπό τήν προσευχή μας  οὔτε ἡ παράκληση γιά τούς ἐχθρούς μας γιά τήν ὁποία θά ἀναφερθοῦμε στή συνέχεια.

Προσευχή για τους εχθρούς μας

Ἡ προσευχή γιά τούς ἐχθρούς μας εἶναι ἐντολή τοῦ Κυρίου: «Προσεύχεσθαι ὑπέρ τῶν ἐπηρειαζόντων καί διωκόντων ὑμᾶς» (Ματθ.5.43). Προσεύχεσθαι, μᾶς παραγγέλλει, γιά ὅσους σᾶς ἐνοχλοῦν καί σᾶς διώκουν ἀκόμα. Μέ τήν προσευχή γιά σωτηρία τῶν ἐχθρῶν μας, ἐκφράζουμε ἀγάπη καί συμπάθεια πρός αὐτούς καί  αὐτό εὐαρεστεῖ τό Θεό, γιατί ἔτσι ἐνεργοῦντες μοιάζουμε μ’ Αὐτόν . Δείχνουμε ὅτι εἴμαστε γνήσια παιδιά Του. Αὐτή ἡ πράξη εἶναι ἀπαραίτητη νά γίνεται ἀπό κάθε πιστό γιά νά δικαιώνεται  ὁ ἴδιος ἐνώπιον τοῦ δικαίου  Θεοῦ. (Ματθ. 6.14).

Αὐτή ἡ πράξη πού ζητᾶ ὁ Θεός ἀπό ἐμᾶς νά κάνουμε γιά τούς ἐχθρούς μας  δέ μᾶς στοιχίζει τίποτα, εἶναι εὔκολη καί ἀδάπανη. Τήν κάνει δύσκολη καί ὁδυνηρή ὁ ἐγωϊσμός μας. Τί πιό εὐκολο ἀπό τοῦ νά προσευχόμαστε γιά τούς ἐχθρούς μας, νά παρακαλοῦμε τόν Κύριο νά τούς  συγχωρέσει γιά ὅσα μᾶς ἔβλαψαν καί νά τούς ἀποτρέψει ἀπό τήν κακία γιά νά σωθεῖ ἡ ψυχή τους, νά τούς ὁδηγήσει στό δρόμο τῆς καλωσύνης καί νά τούς χαρίσει εἰρήνη μετάνοια καί σωτηρία.

Ἔχουμε ὑποχρέωση νά εὐχόμαστε γιά τούς ἐχθρούς μας, γιατί καί ἐμεῖς μέ τίς πράξεις καί ἐνέργειές μας γινόμαστε ἐχθροί τοῦ Θεοῦ καί ὅμως Αὐτός μᾶς συγχωρεῖ, καί ὄχι μόνο, ἀλλά καί  θυσιάστηκε γιά τή σωτηρία μας, «Χριστός ὑπέρ ἀσεβῶν ἀπέθανε»  Καί ὅταν ἦταν καρφωμένος στό σταυρό προσευχόταν γιά τούς σταυρωτές Του, «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23.34). Καί τό παράδειγμα αὐτό τοῦ Κυρίου ἐφάρμοσαν κατόπιν ὅλοι οἱ γήσιοι ὀπαδοί του. πρῶτος καί καλύτερος ὁ Πρωτομάρτυρας Στέφανος. Ἐνῶ οἱ πέτρες σκέπαζαν τό  ματωμένο σῶμα του  αὐτός παρακαλοῦσε γιά τούς φονεῖς του, «Κύριε, μή στήσεις αὐτοῖς τήν ἁμαρτίαν ταύτην» (Πράξ. 7. 59).

Ὁ  Ἅγιος Χρυσόστομος λέγει σχετικά: «Ὅταν προσερχόμαστε στήν προσευχή καί ἱκετεύομεν τό Θεό γιά τούς ἐχθρούς μας, Ἄγγελοι παρίστανται καί μέ πολλήν προσοχή παρακολουθοῦν, καί ὅταν τελειώσει ἡ προσευχή θαυμάζουν καί χειροκροτοῦν αὐτήν. Γιατί τέτοια προσευχή καταισχύνει τούς δαίμονες καί τούς τρέπει σέ φυγή...τέτοια προσευχή ἐξομοιώνει τόν ἄνθρωπο ὄχι μέ ἀγγέλους καί Ἀρχαγγέλους, ἀλλά μέ αὐτόν τόν  βασιλέα τῶν οὐρανῶν».

  

            

Ἀπό αὐτά τά λίγα πού λέχθηκαν γιά τό θέμα φαίνεται ἀναγκαία ἡ εὐχή γιά τούς ἐχθρούς μας καί δέν πρέπει νά τήν παραλείπουμε ἄν θέλουμε τή δική μας σωτηρία.

Ενα σχεδιάγραμμα προσευχής

Κάποτε οἱ Ἀπόστολοι ρώτησαν τόν Κύριον «Κύριε, δίδαξον ὑμᾶς προσεύχεσθαι» (Λουκ.11. 1), καί ὁ Κύριος τούς παρέδωσε τή γνωστή προσευχή, τό· «Πάτερ ἡμῶν». Σύμφωνα μέ τήν προσευχήν αὐτή πρέπει νά προσαρμόζεται καί ἡ δική μας προσευχή. Ἡ προσευχή αὐτή περιέχει τρία βασικά στοιχεῖα: α.)Δοξολογία, β) εὐχαριστία καί γ)αἰτήσεις.

               

Στή συνέχεια θά δώσουμε ἕνα παράδειγμα μιᾶς τέτοιας προσευχῆς γιά  νά ἀντιληφθεῖ ὁ ἀναγνώστης πῶς πρέπει νά συνθέτει τίς προσευχές του. Τό παράδειγμα εἶναι μιά ἕτοιμη πρωϊνή προσευχή τῆς Ἐκκλησίας μας Ἠ ὁποία περιέχει καί τά τρία στοιχεῖα.

α). Δοξολογία.

               

Σέ εὐλογοῦμεν, Ὕψιστε Θεέ, Κύριε τοῦ ἐλέους, τόν ποιοῦντα ἀεί μεθ’ ἡμῶν μεγάλα τε καί ἀνεξιχνίαστα, ἔνδοξά τε καί ἐξαίσια, ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός, τόν παρασχόντα ὑμῖν τόν ὕπνον εἰς ἀνάπαυσιν τῶν κόπων τῆς πολυμόχθου σαρκός...

β) Εὐχαριστία.

.

..Εὐχαριστοῦμεν σοι ὅτι οὐ συναπώλεσας ἡμᾶς ταῖς ἀνομίαις ἡμῶν, ἀλλ’ ἐφιλανθρωπεύσω συνήθως καί πρός ἀπόγνωσιν κειμένους ἡμᾶς ἤγειρας εἰς τό δοξολογῆσαι τό κράτος σου...

γ) Αἰτήματα

.

..Διό δυσωποῦμεν τήν ἀνείκαστόν σου ἀγαθότητα· φώτισον ἡμῶν τούς τῆς διανοίας οφθαλμούς καί τόν νοῦν ἡμῶν ἐκ τοῦ βαρέως ὕπνου τῆς ραθυμίας ἀνάστησον· ἄνοιξον ὑμῶν τό στόμα καί πλήρωσον αὐτό τῆς σῆς αἰνέσεως, ὅπως ἄν δυνηθῶμεν ἀπερισπάστως ἄδειν τε καί  ψάλλειν καί ἐξομολογῆσθαι σοι τῷ ἐν πᾶσι καί ὑπό πάντων δοξαζομένῳ Θεῷ καί τῷ Μονογενῇ σου Υἱῷ καί τῷ παναγίῳ καί ἀγαθῷ καί ζωοποιῷ σου Πνεύματι, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

               

Ἀφοῦ μελετήσεις καλά, ἀγαπητέ ἀναγνώστη τό παράδειγμα τῆς προσευχῆς αὐτῆς, θά μπορεῖς νά σχεδιάζεις καί τίς δικές σου προσευχές μέ τήν ἴδια δομή, ἔστω κι’ ἄν εἶναι μέ λίγα δικά σου λόγια.

Η ομαδική προσευχή

Στή θεία  Λειτουργία        

Τά ὅσα ἀναφέραμε μέχρι τώρα στόχευαν τήν ἐνημέρωση τοῦ ἀναγνώστη, γιά τήν καθημερινή ἀτομική του προσευχή. Ἄλλά καί  στήν ὁμαδική προσευχή κατά τήν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας ἰχύουν οἱ ἴδιες συμβουλές καί ὑποδείξεις.

               

Ἡ προσευχή τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας,ἡ ὁμαδική προσευχή, ἡ προσευχή τῶν πολλῶν, εἰσακούεται περισσότερο ἀπό τήν ἀτομική. Ὁ Κύριος εἲπε:« οὐ γάρ εἰσί δύο ἤ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τό ἐμόν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμί ἐν μέσω αὐτῶν» (Ματθ. 18. 20). Σίγουρα ἡ προσευχή τοῦ πλήθους τῶν πιστῶν πού προσεύχονται στήν Ἐκκλησία ἔχει περισσότερη δύναμη ἀπό τήν προσευχή ἑνός ἀνθρώπου. Λέγει σχετικά ὁ  Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:« Ἐδῶ στήνἘκκλησία ὑπάρχει καί κάτι τό ἐπί πλέον· (ἀπό τήν ἀτομικήν προσευχή) καί αὐτό εἶναι ἡ ὁμόνοια, ἡ συμφωνία, ὁ σύνδεσμος τῆς ἀγάπης καί οἱ προσευχές τῶν ἱερέων. Γι’ αὐτό βέβαια παρίστανται καί οἱ ἱερεῖς, ὥστε οἱ εὐχές τοῦ πλήθους πού εἶναι καί οἰ ἀσθενέστερες, ἐνισχυόμενες μέ τίς  δυνατότερες εὐχές τῶν ἱερέων νά ἀνέλθουν στό θρόνο τοῦ Θεοῦ μαζί». Καί ἀλλοῦ ὁ ἴδιος Πατέρας φέρνει παράδειγμα τήν ἀπελευθέρωση τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου μέ τή δύναμη καί τό ἀποτέλεσμα πού εἶχε ἡ προσευχή τῆς  Ἐκκλησίας,.(Πράξ. 12.5-16).

               

Μέσα στό Ναό, στή διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας ἐπιτυγχάνεται ἡ  συνεχής διάθεση γιά προσευχή καί ὁ σύνδεσμος τῆς ἑνότητας δίνει μεγάλη δύναμη στήν προσευχή. Ὅταν ὅλοι οἱ  ἐκκλησιαζόμενοι προσέχουν καί  προσηλώνονται σ’ αὐτά πού λαμβάνουν χώραν μέσα στό Ναό, συμπίπτει ὅλοι νά δοξολογοῦν ἤ ὅλοι νά εὐχαριστοῦν τόν Κύριο, μέ ἀποτέλεσμα νά ἀνεβαίνει αὐτή ἠ ὁμαδική προσευχή σάν ἀπό ἕνα στόμα, στό θρόνο τοῦ Θεοῦ καί καρποφορεῖ.

               

Τή μεγάλη ὠφέλεια τῆς προσευχῆς αὐτῆς τή γνωρίζει ὀ  παγκάκιστος διάβολος καί προσπαθεῖ νά τήν  ματαιώσει. Προσπαθεῖ μέ διάφορα τεχνάσματα νά μᾶς ἐμποδίσει νά μήν ἐκκλησιαστοῦμε, γιά νά μήν συμμετ΄σχουμε στήν ὁμαδική προσευχή. Ἀκόμα καί μέσα στό Ναό προασπαθεῖ νά  ἀποσπάσει ἤ νά θολώσει τό νοῦ μας. Ἐμεῖς πού τά γνωρίζουμε αὐτά θά πρέπει νά τοῦ ἐναντιωθοῦμε διώχνοντας μακρυά κάθε προσβολή, κάθε σκέψη πού  θά μᾶς παρασύρει στό νά διακόψουμε τήν προσοχή μας στίς προσευχές.

               

Γιά τό καλό μας  δέν πρέπει νά ἀπουσιάζουμε ἀπό τήν  Θεία Λειτουργία μέ κανένα λόγο, γιά νά μήν χάνουμε τό ψυχικό ὄφελος πού  θά ἀποκομίσουμε προπάτων ἀπό τήν Κυριακάτικη Λειτουργία.

               

Μερικές συμβουλές γιά νά ἀντιμετωπίσεις τίς ἐπιθέσεις τοῦ πονηροῦ κατά τή διάρκεια τῆς  προσευχῆς στή Θ. Λειτουργία.

α) πρίν  εἰσέλθεις στό Ναό θά πρέπεις νά  ξεντύνεσε τό ἔνδυμα τῶν βιοτικῶν ἐνδιαφερόντων, γιά νά  εἶσαι ἀμέριμνος γιά μπορέσεις νά προσευχηθεῖς ἀπρόσκοπτα.

β) Εἶναι ἀναγκαία ἡ  ἀναζωοπύρωση τῆς καρδιᾶς γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐνθυμούμενος τίς πολλαπλές εὐεργεσίες Του.Καί νά θυμᾶσαι ὅτι βρίσκεσαι ἐνώπιον τοῦ Παντοδύναμου Θεοῦ.

γ) Νά μή σέ ἀπασχολεῖ καθόλου ποιός εἶναι δίπλα σου, ἤ πῶς εἶναι ντυμένος κλπ, ἀλλά νά σκέφτεσαι ὅτι εἶναι ἕνας ἀδελφός σου συμμέτοχος στή λατρεία τοῦ Θεοῦ καί οὔτε ἕνα λόγο νά μήν ἀνταλλάσσεις, ἀλλά νά προσέχεις σ’ αὐτά πού  γίνονται καί λέγονται καί ἀνάλογα νά δοξολογεῖς,νά εὔχεσαι, νά εὐχαριστεῖς καί μέ πολλήν ταπείνωση νά ζητᾶς τό ἔλεος τοῦ Κυρίου γιά τίς ἁμαρτίες σου.

δ) Νά θυμᾶσε ὅτι οἱ διάφοροι λογισμοί πού δέν ἔχουν σχέση μέ τήν ὥρα ἐκείνη διαταράσσουν τήν προσευχή καί παρασύρουν τήν ψυχήν ἐκεῖ πού δέν πρέπει. Εἶναι ἀνάγκη νά τούς διώχνεις ἀμέσως καί νά ζητᾶς τήν βοήθεια τοῦ ἐσταυρωμένου πού εἶναι ἀπέναντί σου.

               

Αὐτές τίς συμβουλές προσπάθησε νά τίς ἐφαρμόσεις καί θά ἐνισχυθεῖς στόν ἀγώνα σου.

Η αδιάλειπτη προσευχή

Ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή εἶναι σπουδαῖο ἔργο, ἀλλά πολύ λίγος λόγος γίνεται γι’ αὐτήν,γιατί ἴσως εἶναι ἔργο πού πολύ λίγοι πιστοί ἐφαρμόζουν, ἤ ἴσως θεωρεῖται πολύ δύσκολο. Κι’ ὅμως ὅπως θά δοῦμε μπορεῖ καί   κάθε χριστιανός νά τό ἐφαρμόσει ὅταν γίνει ξεκάθαρο τί ἐννοοῦμε μέ τήν  ἀδιάλειπτη προσευχή.

               

Ἄς δοῦμε ὅμως, τό ἔργο αὐτό εἶναι νέο καί προνόμιο τῶν Ἀσκητῶν;

               

Ἡ ἀδειάλειπτη προσευχή ἔχει τίς ρίζες της    μεταφορικά,  ἀπό τήν  Παλαιά Διαθήκη.

Στό βιβλίο τοῦ Ἐκκλησιαστή, γράφει: « Τήν πρωΐαν σπεῖρε τόν σπόρον σου καί μέχρι τῆς ἑσπέρας μή δώσεις ἀνάπαυσιν εἰς τήν χεῖραν σου»( Ἐκκλη. 11.16). Καί οἱ Πατέρες, λένε, πώς ἐδῶ  ἐννοεῖ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή. Δηλαδή ἀπό τό πρωΐ ἄρχισε τήν προσευχή σου καί μήν σταματήσεις μέχρι τό βράδυ.

               

Καί  στήν Καινή Διαθήκη ὁ Ἀπόστολος Παῦλος συστήνει στούς χριστιανούς νά προσεύχονται χωρίς διακοπή, ἀδιάλειπτα.«Ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντί εὐχαριστεῖτε, τοῦτο γάρ θέλημα Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς ὑμᾶς» (Α΄Θεσσαλ.5. 17,18).

    

          

Τί ἐννοοῦμε ὅμως μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή; «Στίς Περιπέτειες ἑνός Προσκυνητοῦ» διαβάζουμε ὅτι, ὅτι« νοερή προσευχή εἶναι ἡ ἀδυσώπητη ἐπιθυμία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου γιά τό Θεό. Ὁ Ὅσιος Νικήτας ὁ Στηθᾶτος, γράφει: « ἀδιάλειπτη προσευχή εἶναι ἡ ἀεικινησία τοῦ νοῦ γύρω ἀπό τή μνήμη τοῦ Θεοῦ.».

Ὁ  Ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ἐξηγεῖ ὅτι ἀδιάλειπτη προσευχή« εἶναι τό  νά ἔχουμε τή μνήμη τοῦ Θεοῦ σέ κάθε καιρό καί πράγμα... Δηλαδή σέ ὅτι κάνουμε χρεωστοῦμε νά θυμόμαστε τόν ποιητή τοῦ κάθε πράγματος. Γιά παράδειγμα, βλέπεις τόν ἥλιο καί τό φῶς νά θυμᾶσαι τόν ποιητή τους πού σοῦ τό χάρισε. Βλέπεις τόν οὐρανό τῆ γῆ τή θάλασσα κι’ ὅλα τά δημιουργήματα; Δόξαζε καί θαύμαζε τό δημιουργό τους... καί γενικά κάθε σου  κίνηση νά σοῦ γίνεται αἰτία καί ἀφορμή νά δοξάζεις τό δημιουργό Θεό· καί ἰδού προσεύχεσαι».

               

Ὁ δέ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής ἀπαντᾶ ὡς ἑξῆς: « Ἀδιάλειπτή προσευχή εἶναι τό νά ἔχουμε πάντοτε τό νοῦμας προσηλωμένον μέ πολλήν εὐλάβεια καί πόθον κοντά στό Θεό. Νά ἐξαρτᾶται ὁ ἄνθρωπος πάντοτε ἀπό τήν πρός τό Θεό ἐλπίδα καί νά στηρίζει τό θάρρος του, γιά ὅλα του τά ἔργα σ’  Αὐτόν τότε ὁ ἄνθρωπος αὐτός πραγματικά προσεύχεται ἀδιαλείπτως...».

               

Καί ὁ μακαριστός Εὐσέβιος Ματθόπουλος, στό βιβλίο του ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου, σελ. 92, γράφει:« τό ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι, σημαίνει χωρίς διακοπή. Καί θέλει νά πεῖ μ’ αὐτό ὁ Παῦλος, ὅπου κι’ ἄν βρισκόμαστε, εἴτε περπατοῦμε, εἴτε ἐργαζόμαστε, εἴτε ἀναπαυόμαστε, νάχουμε τό συναίσθημα ὅτι ζοῦμε κάτω ἀπό τήν ἐποπτεία τοῦ Θεοῦ, καί νά δοξολογοῦμε τό ὄνομά Του, νά εὐχαριστοῦμε τήν ἀγαθότητά Του, γιά τίς τόσες εὐεργεσίες πού ἀπολαμβάνουμε ἀπό Αὐτόν. Κι’ ὅταν ἀκόμα κάνουμε ἀγαθές σκέψεις καί λογισμούς, ἤ ὅταν διαβάζουμε τήν Ἁγία Γραφή, ἤ ἄλλα χριστιανικά βιβλία, ὅλα αὐτά περιλαμβάνονται στό « ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι».

               

Ἀκόμα καί ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφέρεται στό θέμα αὐτό μέ τά ἑξῆς;  « τό εἶδος αὐτό τῆς προσευχῆς  εἶναι ἀναγκαῖο γιά τόν ἀγωνιστή, γιατί ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως εἶναι ἀσώματος καί ἀεικίνητος εἶναι δυνατό νά τοῦ ἔλθουν προσβολές καί νά αἰχμαλωτισθεῖ  ἀπό τούς δαίμονες. Γιά τοῦτο ἔχει ἀνάγκη σέ κάθε του ἀναπνοή νά κρατᾶ τό ὅπλο τῆς προσευχῆς, γιά νά ἐξουδετερώνει  τίς προσβολές τοῦ σατανᾶ.» Ἡ μνήμη τοῦ Θεοῦ εἶναι ὅπλο ἐναντίον κάθε ἐχθροῦ τῆς ψυχῆς.

               

Τέλος μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι κάποιος μπορεῖ νά προσεύχεται ἀδιάλειπτα καί στήν ἐποχή μας ἀκόμα, φτάνει νά συνδέει τόν ἑαυτό του  καί κάθε του ἐνέργεια μέ τό Θεό, ἔτσι πού  ὄλη του ἡ ζωή νά εἶναι μιά ἐνθύμιση τοῦ Πλάστη του, μιά ἀδιάλειπτη προσευχή. Ἴσως χρειαστεῖ κάποιος κόπος καί ἐπίπονη προσπάθεια στήν ἀρχή , ἀλλά μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ θά τό κατορθώσει ἄν τό ἀποφασίσει. Καί τότε θά νοιώσει πραγματικά τήν παρουσία τοῦ Κυρίου στή ζωή του μέ τά ἀνάλογα εὐεργετικά ἀποτελέσματα.

              

 Η Προσευχή και οι άλλες αρετές

Ἡ προσευχή, ὅπως καί οἱ ἄλλες ἀρετές, ἡ ἀγάπη, ἡ ἐλεημοσύνη, ἡ νηστεία κλπ, εἶναι ἐργαλεῖα στά χέρια τοῦ χριστιανοῦ, γιά νά τά  χρησιμοποιήσει καί νά κατασκευάσει τό οἰκοδόμημα τῆς σωτηρίας του. Καί ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε, κανένας τεχνίτης δέντελειώνει ἕνα ἔργο μόνο μέ ἕνα ἐργαλεῖο, ἀλλά πρέπει νά χρησιμοποιήσει καί ἄλλα ἐργαλεῖα πού χρειάζονται. Ἔτσι καί  ὁ χριστιανός δέ μπορεῖ νά ὀλοκληρώσει τό ἔργο τῆς σωτηρίας του μόνο μέ τήν ἐφαρμογή μιᾶς καί μόνον ἀρετῆς. Πρέπι νά  ἀσκεῖ ὅλες τίς ἀρετές μέ μέθοδο καί τέχνη καί μέ μέθοδο.Δέν εἶναι σωστό, γιά παράδειγμα νά δίνει  περισσότερη σημμασία  καί βάρος σέ  μιά μόνο ἀρετή, τήν προσευχή καί νά ἀμελεῖ τήν ἀγάπη ἤ τήν ἐλεημοσύνη. Στή συνέχεια θά δοῦμε τή σχέση τῶν ἄλλων ἀρετῶν μέ τήν προσευχή.

               

α) Ἡ προσευχή μέ τήν πίστη.               

Ἡ πίστη πρέπει νά προϋπάρχει τῆς προσευχῆς, γιατί ἡ πίστη εἶναι ἡ ρίζα πού στηρίζει τήν προσευχή γιά νά καρποφορίσει. Γιατί ἄν δέν πιστεύεις ἀπόλυτα ὅτι ὁ Θεός σέ  προσέχει καί ἔχει τή δύναμη νά ἱκανοποιήσει τά αἴτήματά σου, πῶς θά προσευχηθεῖς; Ἄν ἀμφιβάλλεις τότε σίγουρα ἁμαρτάνεις στόν Κύριο καί ἡ προσευχή σου δέ θά εἰσακουσθεῖ. Ἡ πίστη στό Θεό ὠθεῖ τόν ἄνθρωπο νά προσευχηθεῖ καί μάλιστα μέ θέρμη καρδίας καί νά ἔχει καί ὠφέλημα ἀποτελέσματα.

               

Τήν πίστη τήν ἀταλάντευτη τήν ἀποκτᾶ κάποιος ἀπό τίς ἀψευδής ὑποσχέσεις τοῦ Κυρίου: «Πάντα ἄν προσευχόμενοι αἰτεῖσθε, πιστεύετε ὅτι λαμβάνετε, καί ἔσται ἡμῖν» (Μάρκ.11. 24). Δηλαδή ὅσα ζητεῖτε ἀπό τό Θεό στήν προσευχή σας καί πιστεύετε ὅτι θά τά λάβετε, θά σᾶς δοθοῦν.

               

Αὐτή ἠ ζωντανή πίστη ὅταν συνοδεύει τήν προσευχή, δέν ἀφήνει τόν προσευχόμενο νά κουραστεῖ, οὔτε καί νά τόν παρασύρουν οἱ διάφοροι πειρασμοί πού σπέρνει ὁ διάβολος. Χωρίς τήν ἀτλάντευτη πίστη δέ μπορεῖ νά ἔχει ἀγαθό ἀποτέλεσμα ἡ προσευχή. Γι’ αὐτό πρίν ἀρχίσει κάποιος τήν πρόσευχή πρέπει νά ἐξετάσει καί νά διορθώσει τήν πίστη του.

 β) Ἡ προσευχή με τήν ἀγάπη

Ἡ ἀγάπη πρέπει νά εἶναι τό βασικό στοιχεῖο τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Ψυχή χωρίς ἀγάπη, μοιάζει σάν τό χέρσο καί ἄνυδρο ἔδαφος, πού τίποτα δέ βλαστάνει οὔτε καρποφορεῖ. Καί προσευχή πού δέν ἔχει θεμέλιο τήν ἀγάπη, εἶναι σάν στήλη καπνοῦ πού διαλύεται στόν ἀέρα χωρίς κανένα ἀποτέλεσμα, χωρίς καμιά ὠφέλεια.  Ὅταν ὅμως ἡ προσευχή συνοδεύεται ἀπό τήν  ἀγάπη πρός τό Θεό καί τόν ἄνθρωπο, καί δέν ἔχει χῶρο ἡ μνησικακία, κάνει τήν προσευχή δυνατή καί  ἐλαφριά πού ἀνεβαίνει κατ’ εὐθεῖαν στό θρόνο τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὁ προσευχόμενος δέν ἔχει σύντροφο καί συνοδοιπόρο τήν ἀγάπη γίνεται ἀτομικιστής , ἐγωϊστής καί δέν ἔχει τή δύναμη νά προσευχηθεῖ γιά τούς ἄλλους καί εἰδικά γιά τούς ἐχθρούς του ὅπως θέλει καί ὁ Κύριος.(Ματθ. 5. 43) καί νά ἐφαρμόσει τό « προσεύχεσθε ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλο;» (Ἰακ. 5.16).

               

Ἔτσι ἄν θέλεις νά προσευχηθεῖς καρποφόρα, θά πρέπει καλλιεργήσεις στήν ψυχή σου τήν γνήσια ἀγάπη, τήν ἀγάπη πρός τό Θεό καί τό συνάνθρωπό σου, γιατί μόνον ἔτσι θά  ὠφεληθεῖς ἀπό τήν προσευχή σου. Χωρίς γνήσια ἀγάπη μήν περιμένεις ὠφέλεια.

γ) Ἡ προσευχή μέ τήν νηστεία.

Ὅταν ἡ προσευχή συνοδεύεται μέ τήν νηστεία ἔχει μεγάλη δύναμη· γίνεται ὅπλο ἰσχυρότατο ἐναντίον τῶν δαιμόνων. Ἀπόδειξη ἡ ὁμολογία τοῦ Κυρίου: « Αὐτό τό εἶδος ( τῶν δαιμόνων ) δέν εἶναι δυνατό νά  βγῇ μέ τίποτε , παρά μέ προσευχή καί νηστεία». (Μάρκ. 9. 29.) Καί τοῦτο γιατί ἡ  νηστεία ἡ σωστή, ταπεινώνει τόν ἄνθρωπο καί ὅταν προσεύχεται ὁ νηστευτής καί ταπεινός ἔχει πολλήν παρρησίαν στόν Κύριο. Ἔχουμε παράδειγμα τό Μωϋσῆ, ὁ ὁποῖος Μέ τή νηστεία καί τήν προσευχή ἔλαβε ἀπό τό Θεό τίς πλᾶκες τοῦ νόμου, ἔγινε συνόμιλος μέ τόν  Κτίστη κατά τόν ὑμνωδό τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Δανιήλ μέ τή νηστεία καί τήν προσευχή δέχθηκε θείες ἀποκαλύψεις μυστηρίων Θεοῦ. Ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός μας πρίν ἀρχίσει τό σωτηριῶδες ἔργο Του  ἀποσύρθηκε στήν ἔρημο καί μέ νηστεία καί προσευχή , νίκησε τόν διάβολο κατά κράτος.

               

Οἱ Ἀπόστολοι συνοδεύουν τήν προσευχή τους μέ νηστεία καί πρίν ἀπό κάθε ἔργο τους.  Ἀλλά καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ὅταν πρόκειται νά ζητήσουν κάτι μεγάλο καί δύσκολο, συνοδεύουν τήν προσευχή τους μέ νηστεία. Καί ὁ Ἅγιος Χρυσόστομος, λέγει: « Πάντοτε ἡ δύναμη τῆς προσευχῆς εἶναι μεγάλη, ὅταν ἀκόμη συνοδεύεται μέ τή νηστεία μεταδίδει στήν ψυχή μεγάλη δύναμη καί ἐνέργεια καί δραστηριότητα πρός ἀρετή. Ὁ ἄνθρωπος τότε ἔχει ἁγνές σκέψεις σέ μεγάλο βαθμό, νηφάλια διάνοια καί ἀνάταση τῆς ψυχῆς του. Γιά τοῦτο στή Γραφή συνδυάζεται ἡ προσευχή μέ τή νηστεία. Αὐτός πού προσεύχεται μέ νηστεία ἔχει διπλές φτεροῦγες καί πιό ἐλαφρές ἀπό τόν ἀέρα».

               

Εἶναι ὠφέλιμο λοιπόν,  ὅπως φαίνεται νά συνδιάζουμε τήν προσευχή μας μερικές φορές μέ τή νηστεία. Πρέπει νά τό κάνουμε.

   

 Δ) Ἡ Προσευχή μέ τήν ελεημοσύνη

    

Ἡ ἐλεημοσύνη μέ τήν προσευχήν ὅταν συνδυάζεται,  φανερώνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει σπλάχνα οἰκτιρμῶν καί εἶναι γνήσιο παιδί τοῦ Θεοῦ πατέρα.  Γιά τοῦτο οἱ προσευχές του εἰσακούονται ἀπό τό Θεό, γιατί ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι τό ὄχημα πού χωρίς κανένα ἐμπόδιο μεταφέρει τήν προσευχήν στό θρόνο τοῦ Κυρίου. Ἕνα παράδειγμα ἀπό τήν Γραφή φανερώνει τοῦ λόγου τό ἀληθές. Ἀναφέρεται στίς Πράξεις κεφ. 10, 4. Ὁ Κορνήλιος, ἄνθρωπος στρατιωτικός, ἀλλά μέ πολλές ἐλεημοσύνες στή ζωή του, προσευχόταν συχνά στό Θεό. Ἐπιθυμοῦσε νά μάθει γιά τό κήρυγμα τοῦ Ἰησοῦ.  Καί ὁ Κύριος ἔστειλε τόν ἄγγελό Του καί φανερώθηκε στόν Κορνήλιο τήν ὤρα πού προσευχόταν καί τοῦ λέγει: « Κορνήλιε,... οἱ προσευχές σου καί οἱ ἐλεημοσύνες σου ἀνέβηκαν στόν οὐρανό, γιά τίς λάβει ὑπ’ ὄψιν ὁ Θεός». Καί τοῦ ἔδωσε ὁδηγίες τί νά κάνει.

«Αὐτό τό ζευγάρι τῶν ἀρετῶν (ἡ προσευχή καί ἡ ἐλεημοσύνη) μπορεῖ νά μᾶς χαρίσει τά ἀμέτρητα ἀγαθά τοῦ  οὐρανοῦ, νά σβύσει τή φωτιά τῶν ἁμαρτιῶν μας καί νά μᾶς χαρίσει μεγάλην παρρησίαν» κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο.

Ωφέλειες απο την προσευχή

Στήν  πρόσκαιρη τούτη ζωή μας, ἀπό κάθε ἔργο πού κάνουμε, εἴτε ὑλικό εἶναι αὐτό, εἴτε πνευματικό, περιμένουμε νά προκύψει κάποιο κέρδος γιά τή συντήρηση καί τήν πρόοδό μας. Ἔτσι καί ἀπό τό ἔργο τῆς προσευχῆς προσδοκοῦμε κάποια ὠφέλεια, κάποια ἀμοιβή  τήν ὁποία ζητοῦμε ἀπό τόν δωρεοδότη Θεό.

               

Οἱ ὠφέλειες ἀπό τήν προσευχή εἶναι ἀσυγκρίως ἁνώτερες ἀπό ἐκεῖνες πού  προκύπτουν  ἀπό τά ἄλλα ἔργα τῆς ζωῆς αὐτῆς πού συνήθως ἐργαζόμαστε. Ἀπό τήν προσευχή λαμβάνουμε πλοῦτον ἀδιάφθορο καί σωτηριώδη.

               

Ἄν ἐνοίξουμε τή Γραφή, θά δοῦμε τίς ἀμέτρητες δωρεές, πού χάρίζει ὁ Θεός  στούς ἀνθρώπους διά μέσου τῆς προσευχῆς. Ἔθνη σώθηκαν ἀπό τήν καταστροφή, ὅπως οἱ Νινευΐτες ἤ οἱ Ἰουδαῖοι διά τῶν προσευχῶν τοῦ Μωϋσῆ. Στεῖρες γυναῖκες ἀπέκτησαν παιδιά, μέ τήν προσευχή ὁ Ἰωακείμ καί ἡ Ἄννα  ἀπέκτησαν  τήν Θεοτόκον Μαρία. Ἡ ἄλλη Ἄννα τοῦ Ἐλκανᾶ,τό Σαμουήλ τόν προφήτη, ὁ Δανιήλ καί  οἱ τρεῖς παίδες σώθηκαν ἀπό τήν κάμινον τοῦ πυρός, ὁ βασιλιάς Ἐζεκίας πέτυχε παράταση τῆς ζωῆς του γιά 15 χρόνια. Καί στήν Καινῆ Διαθήκη , ἀλλά καί στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, θά βρεῖ πολλά ὠφελήματα ὁ ἀναγνώστης πού διαβάζει. Δέν εἶναι λίγοι οἱ ἐργάτες τῆς προσευχῆς πού προικήσθηκαν μέ  θεῖα χαρίσματα, ὅπως προόραση, προφητεία, θεραπεῖες ἀσθενῶν κλπ.  Ὅλα αὐτά εἶναι δῶρα καί καρπός  τῆς θερμῆς προσευχῆς.

        

      

Ὁ φωτισμός τοῦ νοῦ καί ὁ καθαρισμός τῆς ψυχῆς εἶναι καρπός τῆς προσευχῆς λέγει ὁ Συμεών Θεσσαλονίκης: « Ἐκ τοῦ ἔργου τῆς προσευχῆς καί καθριζόμεθα καί λαμβάνουμεν λύση τῶν ἁμαρτημάτων μας καί λυτρούμεθα ἀπό τοῦ πονηροῦ καί παντός πειρασμοῦ, καί ἀπό ὅλα τά ἐπερχόμενα δεινά καί γινώμεθα ἄξιοι νά παρασταθῶμεν εἰς αὐτόν τόν Θεόν καί νά καταξιωθῶμεν τοῦ φωτισμοῦ  αὐτοῦ καί τῆς βασιλείας του».

               

Ἡ προσευχή ἑλκύει τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ στή γῆ καί φωτίζει τόν προσευχόμενο καί τόν καθοδηγεῖ στό σωστό δρόμο, χαροποιεῖ τήνπροσευχόμενην ψυχή, διώχνει ἀπό τόν ἄνθρωπο τό ἄγχος καί τήν ἀγωνία καί ἐπαναφέρει τή γαλήνη καί τήν ἠρεμία. Ὁ προσευχόμενος ἐνισχύεται καί ξεπερνᾶ τίς διάφορες δυσκολίες τῆς ζωῆς, γιατί πατᾶ σέ στέρεο ἔδαφος.

               

Ἀκόμα ἡ προσευχή ὠφελεῖ καί τήν κοινωνία γενικά, ὅταν ὅλοι προσεύχονται· τήν ἀπαλλάσσει ἀπό τά κακά πού τή μαστίζουν καθημερινά καί τήν κάνει σωστή κοινωνία ἀνθρώπων. Τό δέ μεγαλύτερο ἐπαθλο τῆς προσευχῆς εἶναι ἡ εἴσοδος τοῦ ἀνθρώπου στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Εμπόδια στην προσευχή

Ὅταν ἀποφασίσεις νά προσευχηθεῖς πρέπει νά   Ἑτοιμαστεῖς νά ἀντιμετωπίσεις τούς πειρασμούς καί τά ἐμπόδια πού θά σοῦ προβάλουν οἱ δαίμονες, προειδοποιοῦν οἱ ἔμπειροι Πατέρες μας. Ἐπειδή γνωρίζει ὁ διάβολος ὅτι μέ τήν προσευχή μπορεῖ νά σωθεῖ ὁ ἄνθρωπος, γι’ αὐτό προσπαθεῖ νά ματαιώσει τήν προσευχή μέ διάφορα τεχνάσματα καί νά μήν προσευχηθοῦμε σωστά καί καρποφόρα. Προσπαθεῖ νά  εἰσβάλει στό νοῦ τοῦ προσευχομένου μέ διάφορες σκέψεις καί μέ σύντροφο τήν φαντασία δημιουργεῖ εἰκόνες καί ἐνδιαφέροντα πού παρασύρουν τό νοῦ  ἀλλοῦ ἔστω καί ἄν ἡ γλῶσσα ψελίζει τήν προσευχή ἀφηρημένα. Παρουσιάζει στόν προσευχόμενο ὅλες τίς  ἀσχολίες τῆς ἡμέρας καί τά προβλήματἀ τους μέ ἀποτέλεσμα ὁ νοῦς ἀντί νά εἶναι στίς λέξεις τῆς προσευχῆς εἶναι στίς διάφορες ὑποθέσεις. Ὑποβάλλει στόν προσευχόμενο ἀφορμές κούρασης,  ἀδιαθεσίας , τεμπελιᾶς καί  ἄλλες προφάσεις καί τελικά φεύγει ἀπό τή νπροσευχήν ὁ ἄνθρωπος χωρίς κανένα ὄφελος.

               

Γιά τήν ἀλήθεια τῶν πιό πάνω καί πῶς μᾶς παρακολουθεῖ ὁ πονηρός γιά νά μολύνει τά ἀγαθά μας ἔργα, φαίνεται ἀπό ἕνα χωρίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Στό βιβλίο τοῦ  προφήτη Ζαχαρία, ἀναφέρεται τό ἑξῆς περιστατικό : « Καί ἔδειξέ μοι Κύριος τόνἸησοῦν τόν ἱερέα τόν μέγα ἐστῶτα πρό προσώπου Ἀγγέλου Κυρίου, καί ὁ διάβολος εἰστήκει ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ τοῦ ἀντικεῖσθαι» ( Ζαχαρ. 3. 1) Δηλαδή ὁ Θεός ἔδειξε στόν προφήτη μιά ὁπτασία, πού παρουσίαζε τό ἱερέα Ἰησοῦ νά  ἐργάζεται τό ἔργο Κυρίου συνοδεία Ἀγγέλου, ἀλλά καί ὁ διάβολος στεκόταν στά δεξιά τοῦ ἱερέα καί ἐναντιονόταν γιά  τοῦ  μολύνει τό ἔργο καί νά τόν κατηγορήσει στό Θεό. Αὐτή  τή  δουλειά ὁ διάβολος τήν κάνει σ’ ὅλους προσπαθώντας νά καταστρέψει ἤ νά μολύνει τά καλά μας ἔργα καί προπατός τήν προσευχή.

     

          

Ὁ Ὅσιος Νεῖλος λέγει σχετικά: « ὅταν σέ ἰδοῦν οἱ δαίμονες  ὅτι εἲσαι πρόθυμος νά προσευχηθεῖς ἀληθινά, τότε σοῦ φέρνουν στό νοῦ σκέψεις πραγμάτων δῆθεν ἀναγκαίων καί σέ λίγο σέ κάνουν νά τά λησμονήσεις καί παρακινοῦν τό νοῦ νά τά ἀναζητήσει. Καί ἐπειδή ὁ νοῦς δέν τά βρίσκει, στενοχωριέται καί λυπᾶται. Ὅταν πάιν ξανασταθεῖ στήν προσευχή, τοῦ ὑπενθυμίζουν ἐκεῖνα πού τού εἶχαν βάλει στό νοῦ καί τά ἀναζητοῦσε, γιά στραφεῖ ὁ νοῦς σ’ αὐτά καί νά χάσει τήν καρποφόρα προσευχή». Βλέπετε, σατανικό πραγματικά σχέδιο.

               

Πολές φορές χρησιμοποιοῦν καί τή βιασύνη οἱ δαίμονες καί ὅταν τό πετύχουν καί σέ πείσουν ὅτι βιάζεσαι, ἀρχίζεις βιαστικά γιά νά τελειώσεις γρήγορα καί ἡ προσευχή σου χάνει τή θέρμη της  γίνεται χλιαρή καί σίγουρα ὄχι θεάρεστη. Ἔτσι πετυχαίνει τό σκόπο του ὁ πονηρός καί τρίβει τά χέριατου ἀπό τή χαρά του.

               

Ἄλλες φορές παρουσιάζει στόν προσευχόμενο πρόσωπα, εἰκόνες καί ἁρπάζει τό νοῦν καί τόν παρασύρει μακριά.

               

Στίς περιπτώσεις αὐτές, ὁ Ὅσιος Φιλόθεος, δίνει αὐτές τίς συμβουλές: «Ὅταν δεῖς νά σέ κυριεύει ἡ χαύνωση τήν ὥρα τῆς προσευχῆς, τότε νά μεταχειρίζεσαι βιβλίο καί  διαβάζοντας προσεκτικά νά δέχεσαι μέσα σου τή γνώση.  Μήν προσπερνᾶς βιαστικά τά λόγια, ἀλλά νά τά στοχάζεσαι βαθειά καί νά θησαυρίζεις τό νόημά τους... καί τίς γονυκλισίες νά μήν τίς ἀφήνεις, γιατί μέ τό γονάτισμα εἰκονίζεται ἡ πτώση τῆς ἁμαρτίας καί γίνεται ἕνα εἶδος ἐξομολογήσεως...».

                Ἔτσι ὁ διάβολος δέ θά σταματήσει ποτέ νά ἐμποδίζει τήν προσευχή μας καί ἀπό ἐμᾶς ἐξαρτᾶται νά ἀντισταθοῦμε, νά ἐπιμένουμε νά προσευχόμαστε μέ πόθο καί προσοχή καί νά διώχνουμε τούς ἐνεπιθύμητους ἐπισκέπτες τήν ὥρα τῆς προσευχῆς.

               

Χρειάζεται προσοχή καί ἐπιμονή μέ πολλή ἀντίσταση, ἀλλά καί νά ζητοῦμε καί τήν ἐξ ὕψους βοήθεια καί θά τά καταφέρνουμε νά προσευχόμαστε μέ ὠφέλεια.

Γιατι δεν παίρνουμε απάντηση στις προσευχές μας

Δέν εἶναι λίγες οἱ περιπτώσεις πού  τά ἀποτελέσματα μιᾶς προσευχῆς γίνονται φανερά καί εὐεργετικά. Εἶναι ὅμως καί μερικές φορές πού δέν παἰρνουμε καμιά ἀπάντηση στήν προσευχή μας ἀπό τόν Κύριο, λές καί δέ μᾶς  ἄκουσε. Καί ἐμεῖς οἱ μηδαμινοί ἀνησυχοῦμε καί διερωτόμαστε, γιατί; Γνωριζοντας μάλιστα καί τήν ὑπόσχεση Του:« αἰτεῖτε καί δοθήσεται ὑμῖν», γίνεται πιό ἔντονη ἡ ἀνησυχία μας. Αὐτό τό «γιατί» θά μᾶς ἀπασχολήσει στή συνέχεια.

               

Στά κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς διαπιστώνουμε, καί Ἁγίων ἀνδρῶν οἱ προσευχές καί τά αἰτήματα, πολλές φορές δέν εἶχαν ἄμεση ἀπάντηση. Κι’ ὅμως κάποτε ἐρχόταν αὐτή ἡ ἀπάντηση καί μάλιστα πολύ θετικά.

               

Θά φέρουμε τέσσερα παραδείγματα ἀπό τά πολλά, γιά νά ἐξηγήσουμε καί τίς αἰτίες τῆς καθυστερημένης ἀπάντησης ἀπό τό Θεό.

               

Γιά παράδειγμα, ὁ Ἰσαάκ εἴκοσι ὁλόκληρα χρόνια προσευχόταν στό Θεό γιά νά γεννήσει ἡ Ρεβέκκα παιδί κι’ ὅμως μετά ἀπό τά εἴκοσι χρόνια ἀπάντησε ὁ Θεός στό αἰτημά του καί γέν-νησε ἡ Ρεβέκκα παιδί.

               

Ἡ περίπτωση τοῦ ἱερέα Ζαχαρία καί τῆς γυναίκας του Ἐλισάβετ. Παρ’ ὅλο πού « ἦσαν ἀμφότεροι δίκαιοι» ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, μιά ὁλοκληρη ζωή παρακαλοῦσαν τό Θεό νά τούς χαρίσει παιδί, ἀλλά  καμιά ἀπάντηση δέν ἐρχόταν ἀπό τόν Κύριο, παρά μόνον, ὅταν ἔφθασαν στά γεράματά τους, ὁ Θεός ἔστειλε τόν Ἄγγελό Του καί τούς πληροφόρησε ὅτι θά γεννήσουν τόν Ἰωάννη τόν Πρόδρομο.

  

            

Ἡ Χαναναία ἱκεέτευε τόν Ἰησοῦ νά θεραπεύσει τήν κόρη της καί νά διώξει τό δαιμόνιο πού τή βασάνιζε καί ὁ Κύριος οὔτε κἄν ἔδειχνε ὅτι τήν ἄκουε. Τή δοκίμασε ὅμως καί ὅταν ἡ ἴδια ἐκδήλωσε πίστη ἀκλόνιτη, τότε θεράπευσε τήν κόρη της.

               

Ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν, ὁ  μέγας Παῦλος, παρακαλοῦσε τόν Κύριο νά τοῦ σηκώσει ἕνα πειρασμό, ἀλλά Αὐτός τοῦ ἀρνήθηκε καί τοῦ εἶπε,« Σοῦ ἀρκεῖ ἡ χάρις μου». τί φανερώνουν ὅλα αὐτά; Τἰ μποροῦμε νά συμπεράνουμε;

               

α) Στήν περίπτωση τοῦ Ἰσαάκ καί τῆς Χαναναίας, ὁ Θεός ἤθελε νά δοκιμάσει τήν πίστη τους, ἀλλά καί γιά νά εἶναι παράδειγμα πρός μίμηση καί νά μάθουμε ὅτι πρέπει ὅταν καταφεύγουμε στόν Κύριο, πρέπει νά ἔχουμε ἀκλόνιτη πίστη,  ὑπομονή καί συνέπεια στά αἰτήματά μας.

               

β) Στήν περίπτωση τοῦ Ζαχαρία, τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ ἦταν διαφορετικό ἀπό τήν ἐπιθυμία τοῦ Ζαχαρία καί τῆς Ἐλισάβετ. Καί ἔτσι δοκιμάστηκε ἡ ὑπομονή καί ἡ ἐπιμονή τους.

               

γ) Στήν περίπτωση δέ τοῦ Παύλου, δέ ἦταν πρός τό καλό τοῦ Ἀποστόλου ἄν τοῦ σήκωνε τόν πειρασμό, γιατί ὁ πειρασμός τό βοηθοῦσε, τόν ταπείνωνε καί ταπεινόνοντάς τον προφυλασσόταν ἀπό χειρότερα κακά,  χειρότερα τοῦ πειρασμοῦ.

               

Ἀνάλογα λοιπόν καί σέ μᾶς  μποροῦν νά ὑπάρχουν οἱ  αἰτίες τῶν περιπτώσεων πού ἀναφέραμε καί μπορεῖ ὁ Κύριος νά δοκιμάζει τήν πίστη μας καί τήν ἐπιμονή μας. Ἴσως αὐτά πού ζητοῦμε νά μήν εἶναι πρός τό συμφέρον τῆς  ψυχῆς μας. Ἀκόμα ἴσως ζητοῦμε κάτι πού θά τό χρησιμοποιήσουμε γιά νά ἱκανοποιήσουμε τή φιλαυτία μας καί τόν ἐγωϊσμό μας. Αὐτό τό τελευταῖο τονίζει καί ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος στήν ἐπιστολή του: « Ζητεῖτε, ἀλλά δέν λαμβάνετε, διότι ζητεῖτε γιά κακό σκοπό, γιά νά δαπανήσετε γιά τίς ἡδονικές ἐπιθυμίες σας»(Ἰακ. 4. 3).

               

Ἀκόμα μπορεῖ νά ζητοῦμε πράγματα πού δέ συμφωνοῦν μέ τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς,

               

 Ἐκεῖνο πού πρέπει νά ἔχουμε στό νοῦ μας, εἶναι ὅτι, ἄν προσερχόμαστε στήν προσευχή μέ τίς προϋποθέσεις πού ἀναφἐραμε πρίν, σίγουρα ὁ Θεός μᾶς ἀκούει καί πάντοτε θέλει τό συμφέρον μας , ἀλλά ἡ πανσοφία Του ἐφαρμόζει τρόπους καί μεθόδους γιά τή σωτηρία μας, πού ἐμεῖς ἀγνοοῦμε καί γιά τοῦτο στενοχωρούμαστε.  Ἐκεῖνο πού πρέπει ἐμεῖς νά κάνουμε πρέπει νά ἐπιμένουμε ὅπως μᾶς συμβουλεύει καό ὁ Σοφός Σειράχ.: Μή  ὀλιγοψυχήσεις εἰς τήν προσευχήν σου».  Ὁ δέ Ἰωάννης ὁ  Χρυσόστομος, λέγει: « Ὁ Θεός ἀναβάλλει νά ἐκπληρώσει τά αἰτήματά μας, ὄχι γιά νά ὑποφέρουμε, ἀλλά γιά νά μείνουμε πάντοτε συνδεδεμένοι μαζί Του, μέ τή θερμή καί ἐπίμονη προσευχή μας».

               

Θά ἐπαναλάβουμε πάλιν ὅτι στήν προσευχή μας δέν πρέπει νά ἔχουμε καμιά ἀμφιβολία ὅτι κατήν ἅραν τῆς προσευχῆς βρισκόμαστε ἐνώπιον τοῦ Κυρίου καί μᾶς προσέχει καί θέλει νά μᾶς βοηθήσει, ἔστω κι’ ἄν ἀργεῖ νά ἀπαντήσει. Ἐμεῖς δέν πρέπει νά  μεμψιμοιροῦμε καί νά ὁλιγοπιστοῦμε, ἀλλά νά  εἴμαστε προετοιμασμένοι νά προσφέρουμε σωστή προσευχή καί νά ἀποδεχθοῦμε ὅ,τι δήποτε μᾶς  δώσει. Αὐτή μας ἡ συμπεριφορά σίγουρα θά ὑποχρεώσει τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί θά δικαιώσει τά  δίκαια αἰτήματά μας, ἄν αὐτά εἶναι πρός τό δικό μας συμφέρον. Γιά τοῦτο νά μήν ἔχουμε καμιά ἀμφιβολία.

Αντί επιλόγου

Τελειώνοντας τή μικρή αὐτή ἐργασία γιά τήν προσευχή, ἀντί γιά ἐπίλογο θά σχολιάσω ἕνα λόγο τοῦ Εὐαγρίου μοναχοῦ πού βρῆκα στή Φιλοκαλία.

               

Γράφει: «Νά προσεύχεσαι μέ φόβο καί τρόμο, μέ πόνο, προσεκτικά καί ἄγρυπνα».

               

Ἄς δοῦμε  τί θέλει νά πεῖ ὁ Ὅσιος αὐτός.

α) Μέ φόβο καί τρόμο.  Αὐτό σημαίνει ὅτι, κατά τήν διάρκεια τῆς προσευχῆς ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι πεπεισμένος ὅτι βρίσκεται ἐνώπιον τοῦ  Παντοδύναμου Θεοῦ, ὅπου οἱ καθαρότατοι Ἄγγελοι μέ φόβο καί τρόμο καί μέ τό βλέμμα πρός τά κάτω ὑμνοῦν τήν ἄπειρη μεγαλειότητα καί ἁγιότητα τοῦ κοινοῦ μας Δημιουργοῦ.  Ἄν οἱ καθαρότατες ἀγγελικές Δυνάμεις στέκονται μέ φόβο καί τρόμο ἐνώπιον τῆς θείας μεγαλωσύνης, τί θά πεῖ ὁ ἁμαρτωλός καί  λερωμένος ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος πρέπει νά φοβᾶται διπλά. Νά φοβᾶται μήπως δἐν προσεύχεται μέ τήν δέουσα προσοχή καί δέν  εἰσακουσθεῖ ἡ προσευχή του. Νά φοβᾶται ἀκόμα μήπως δέν προσέξει καί τόν παρασύρει ὁ  πονηρός πού καραδοκεῖ,  μέ τούς διάφορους λογισμούς μακριά ἀπό τό θέμα τῆς προσευχῆς καί χάσει τόν καρπό της, γιατί δέ θά εἰσακουσθεῖ καί γίνει περίγελως τῶν δαιμόνων.

               

β) Μέ πόνο ψυχῆς.  Πού σημαίνει ὅτι, ὁ προσευχόμενος θά πρέπει νά συναισθάνεται τήν ἁμαρτωλότητά του καί ὅτι σέ  κάθε στιγμή παραβαίνει τό νόμο καί τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου καί νά πονεῖ βαθειά ἡ ψυχή του. Αὐτός ὁ πόνος τῆς ψυχῆς του θά πρέπει νά τόν κάνει περισσότερο θερμό στήν προσευχή του. Θά πονεῖ ἀκόμα, γιατί πολλοί ἄνθρωποι βρίσκονται μακρυά ἀπό τό Θεό καί νά δέεται γι’ αὐτούς.

              

γ) Προσεκτικά, στοχαστικά.  Δηλαδή μέ πολλήν προσοχή καί περίσκεψη, χωρίς καμιά βιασύνη, μέ εὐλάβεια, ὑπομονή καί πραότητα νά  προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος. Νά στοχάζεται, νά συλλογίζεται τήν ἁμαρτωλότητά του καί τίς δωρεές  πού ὁ ἀγαθός Θεός δίνει στόν   ἀδύναμο ἄνθρωπο. Νά στοχάζεται τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τήν αἰώνια ζωή καί μέ πολλή περίσκεψη νά καθαρίζει τόν ἑαυτό του μέ τήν  μετάνοια καί τήν ἀποχή ἀπό κάθε   λογισμό ἀνάρμοστο τῶν περιστάσεων. Καί ἔτσι μέ ψυχή καθαρή  νά προσεύχεται σάν παιδί  πρός τόν πατέρα του.

               

Ἄγρυπνα. Τό ἄγρυπνα ἐδῶ σημαίνει νά βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος σέ  μεγάλο βαθμό ἐγρήγορσης καί προσοχῆς. Μέ ἄγρυπνο μάτι καί μέ περίσκεψη καί περισυλλογή νά παρακολουθεῖ τόν ἑαυτό του, γιατί γύρω του περιμένουν οἱ  μοχθηροί δαίμονες νά τοῦ λερώσουν ἤ  ἀκόμα νά τοῦ ματαιώσουν τήν προσευχή. Καιροφυλακτοῦν οἱ  μισόκαλοι, γιά βροῦν τήν εὐκαιρία νά ἐπιτεθοῦν στήν ψυχή καί νά τήν αἰχμαλωτίσουν καί νά τήν ὁδηγήσουν στό δικό τους σκοτεινό  δρόμο τῆς κόλασης.

               

 Ἔτσι ἄγρυπνα, μέ φόβο καί τρόμο, προσεκτικά καί στοχαστικά ὅταν συνηθίσει νά προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος, θἀ προσεύχεται σωστά καί καρποφόρα καί  σάν φρόνιμος καί πιστός θά ἔχει καρποφόρα προσευχή καί θά σώσει καί τήν ψυχή του.

 

Χαραλάμπους Νεοφύτου

Πρεσβυτέρου