Όταν επισκέφθηκα το μουσείο της μονής Πούτνα, μ' ερώτησε, τότε ό ηγούμενος -νυν επίσκοπος Γεράσιμος στο Ράνταουτς- ποιο αντικείμενο μου άρεσε περισσότερο από τα προσωπικά αντικείμενα του κτήτορος Αγίου Στεφάνου του Μεγάλου. Όλοι περίμεναν να πω ότι μου άρεσαν κάποια λάβαρα και σημαίες της εποχής του, είτε οί καμπάνες, είτε κάποια άμφια, ό χρυσός σταυρός, πού είχε μέσα του Τίμιο Ξύλο και του τον είχε χαρίσει κάποιος αυτοκράτορας. Περίμεναν τι να τους πω.
Εγώ όμως παρατήρησα ένα πράγμα, το όποιο εσείς το αμελείτε. Στον ξυλοστάτη της εισόδου της πόρτας του μουσείου ήτο κρεμασμένο ένα ειλητάριο γραμμένο από τον Στέφανο τον μέγα, όπου είχε γράψει τ' όνομα του και τα ονόματα οικείων και συγγενών του για να μνημονεύονται μετά τον θάνατο τους. Κατάλαβα τότε ότι, ό Κτίτωρ, Μέγας Στέφανος είχε μνήμη θανάτου και σκεπτόταν την σωτηρία του και των οικείων του. Αυτή ήταν ή πιο βασική παρατήρηση μου από τα εκθέματα του μουσείου της Μονής. Αυτό το κείμενο είναι γραμμένο στην σλαβονική γλώσσα για να μνημονεύεται κάθε ημέρα από τους λειτουργούς του θυσιαστηρίου.
Σάς λέγω με φόβο, διότι είμαι πεισμένος ότι κι εσείς θα πειστείτε στην Μέλλουσα Κρίση από τα λόγια μου αυτά πόσο άσχημα θα νιώθει τότε ό κόσμος, πού έζησε εδώ μια αμετανόητη ζωή. Διότι, εάν ερωτήσουμε τους επάνω: Πόσο κοπιάσατε εσείς και φθάσατε σ' αύτη την μακαριότητα; Θα μας απαντήσουν: Λίγο καιρό περάσαμε καλά. Όχι στην ροκ, όχι σε οποιαδήποτε ανεξέλεγκτη μουσική. Ό παρών καιρός είναι σύντομος και ολιγοχρόνιος. Κοιτάξτε τον εαυτό σας, είσθε περίπου 20-22 ετών και κοιτάξτε και μένα, είμαι 86 ετών. Μη πιστεύετε με τίποτε για το αύριο. Και εγώ έμεινα χρόνια στην φυλακή, μερικά χρόνια στην έρημο, πενήντα χρόνια στην καλογερική ζωή, από τα οποία 46 χρόνια είμαι ιερεύς.
Επαναλαμβάνω, να σκέπτεστε την μέλλουσα Κρίση, ότι δεν εκμεταλευόμεθα καλά τον παρόντα καιρό, και ποια πρέπει να είναι τα έργα μας. Να σας ειπώ σίγουρα, ότι όλος ό κόσμος τότε θα μετανοήσει ανώφελα, διότι δεν έγιναν όλοι μοναχοί, διότι τελείωσε ό χρόνος τους, πού θα μπορούσαν να κάνουν κάτι για την ψυχή τους σ' αυτή την ζωή! Όλες οί ελαφρές μουσικές, οί χοροί, οί επιθυμίες της γαστρός και οί γυναικείες δουλειές και όλα τ' άλλα θα γίνουν τότε μισητά, αλλά πέραν του θανάτου δεν υπάρχει μετάνοια...
«Σήμερα εάν της φωνής αυτόν ακούσητε, μη σκληρυνητε τάς καρδίας υμών» (Ψαλμ. 94,8)
Ξέρετε τι έλεγε ένας άγιος Πατήρ από το Γεροντικό; «Σε μια ημέρα, αν θέλεις, μπορείς να φθάσεις στα θεία μέτρα». Τόσο πολύτιμη είναι έστω μία ημέρα της ζωής μας!
Συνεπώς, πρέπει να είμεθα πάντοτε απασχολημένοι με την σωτηρία μας. Αυτός είναι ό πρωταρχικός μας σκοπός, αναντικατάστατος, αλησμόνητος: ή σωτηρία μας! Γι' αυτό πρέπει ν' αποφεύγουμε τις συνήθειες και την ρουτίνα (καθημερινότητα). Το κάθε τι στην ζωή μας να ξεκινά από αυτή την ύπαρξη της ζωής μας, πού είναι ή καρδία.
Είναι αλήθεια ότι τα προβλήματα είναι πολλά, αλλά, δεν πρέπει να πετάς το σχοινί πού σε δένει με τον ουρανό. Εάν το πετάς, πέφτεις στο μηδέν, πέφτεις στην αμαρτία, πέφτεις στην κόλαση. Πρέπει να πιάνεσαι άπ' αυτό το σχοινί ότι και να γίνει, όσο δυνατοί και να είναι οί άνεμοι. Κρατήσου, όσο μπορείς, με τον τρόπο σου. Κρατήσου μόνο!
Μη νομίζεις ότι ό Θεός δεν κατανοεί την ιστορική στιγμή, την οποία ζούμε τώρα. Είναι σίγουρο ότι την γνωρίζει και μας κατανοεί.
1. Εμείς ζούμε μέσα σε αστικές συγκεντρώσεις, σπουδάζουμε, περπατάμε, πώς λοιπόν, θα φυλάξουμε τον νου μας στην προσευχή;
Αγαπητέ μου, οπουδήποτε και να είσαι, μην απελπίζεσαι για τον εαυτό σου. Σαν ένας ταπεινός υπηρέτης του Χριστού, οπουδήποτε και να είσαι, να είσαι πάντα με τον Χριστό.
Εάν είσαι σε μία επιστημονική απασχόληση, κάνε το καθήκον σου εκεί, και επειδή κάνεις το καθήκον σου, είσαι ένας άνθρωπος του Χριστού, διότι στο όνομα Του λαμβάνεις την τιμή να είσαι εκεί σε όλα, όσα κάνεις. Και εάν είσαι ελεύθερος, μπορείς να λέγεις και μία ευχή: «Κύριε Ιησού» ή «Κύριε, Κύριε, Κύριε» Ό Κύριος γνωρίζει ότι είναι αδύνατον να προσεύχεσαι, άλλ' όμως εσύ όντας εκεί, αναγνωρίζεις ότι είσαι άνθρωπος Του. Ακόμη και αν στην ώρα της προσευχής έλθουν κακά πνεύματα και απομακρύνουν τον νου σου από την προσευχή, εσύ μη φοβάσαι. Ό Θεός γνωρίζει εκ των προτέρων τι έχεις να του ζήτησης, αλλά του αρέσει εσύ να μάχεσαι. Μην υποχωρείς, μην εγκαταλείπεις την ζωή σου, εξ αιτίας των πειρασμών πού έρχονται! Και αν ευρίσκεσαι στο Βουκουρέστι ή σ' ένα χωριό ή δεν ξέρω που, ό Χριστός είναι παντού ό ίδιος. Διότι δεν τίθεται τόσο το πρόβλημα του κόσμου, πού φέρει εμπόδια, όσο το πνεύμα του διαβόλου. Αυτός σου βάζει εμπόδια. Είσαι μόνος σου και δεν μπορείς να κάνης προσευχή, διότι σε εμποδίζει ό διάβολος, αλλά γνώριζε ότι εμείς δεν μαχόμεθα προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τις δυνάμεις του σκότους, δια τον αγώνα μεταξύ ζωής και θανάτου.
2. Πολλοί νέοι στην εποχή μας χρησιμοποιούν τα κομποσχοίνια, διότι τους βοηθούν στην ευκολότερη συγκέντρωση του νου από την ταραχή του κόσμου. Είσθε υπέρ ή κατά;
Καλά είναι. Είναι μέθοδος την οποία μερικοί χρησιμοποιούν και μερικοί όχι. Εάν βεβαίως εξουσιάζεις τον νου σου δεν έχεις καμιά ανάγκη από κανένα υλικό πράγμα. Από ένα κομποσχοίνι, για ένα πνευματικό έργο, διότι συ ανθίστασαι πάντοτε. Εάν κυρίαρχης στον εαυτό σου, συ κυβερνάς και συντονίζεις την ζωή και την κίνηση της καρδιάς σου, όπως θέλεις.
3. Όμως εμείς είμεθα αδύνατοι πνευματικά και η πόλης μας παρασύρει.
Εάν εσύ έχεις ανάγκη να κτυπάς το ξύλο, για να τραβάς την προσοχή των άλλων, κάνε το, αλλά τότε θα γίνεις το ενδιαφέρον πρόσωπο για τους άλλους.
Ή προσευχή του νου και της καρδίας, αγαπητέ μου, είναι ένα έργο πολύ μυστικό της πνευματικής μας ζωής.
4. Πώς θα νικήσουμε την αναβολή στις δουλειές μας;
Στέκεσαι σαν βλάκας στο μέσον δύο δρόμων. Αυτός είσαι! Ό Χριστός είπε: «Εγώ ειμί, η οδός, η αλήθεια και ή ζωή» (Ίωάν. 14,6) «Χωρίς 'Εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (Ίωάν. 15,5) «Ό μη συνάγων μετα Εμού σκορπίζει» (Λουκ. 11,23). Ξέρουμε, λοιπόν, τι έχουμε να κάνουμε.
5. Πώς μπορούμε να αντιληφθούμε ότι ευρισκόμεθα σε καλό δρόμο;
Ε αγαπητέ μου, εάν ευρίσκεσαι μέσα στην λάσπη, αισθάνεσαι ότι βυθίζεται ή μπότα σου και είναι βρεγμένη. Εάν είσαι σ' ένα στεγνό τόπο, βλέπεις ότι βαδίζεις ευκολότερα. Πώς δεν το αντιλαμβάνεσαι; Δεν γνωρίζεις τις εντολές του Χριστού;
Υπάρχουν πολλά είδη πειρασμών: Αυτοί πού μας πολεμούν από επάνω, από κάτω, από μπροστά, από πίσω, από αριστερά και από δεξιά.
Από επάνω μας πολεμούν, όταν ζητάμε από τον θεό περισσότερα από όσα μπορούμε να σηκώσουμε και να έχουμε. Όπως ό άγιος Αυγουστίνος ό οποίος έλεγε ότι ήθελε να γράψει ένα βιβλίο μέσα στο όποιο να περιέχει ολόκληρο τον Θεό.
Από κάτω μας πολεμούν όταν δεν κάνουμε για την σωτηρία μας ούτε αυτό πού πατάμε με τα πόδια μας, δηλαδή, ούτε αυτό πού αίσθανόμεθα ότι είναι δικό μας δεν το εκπληρώνουμε και δεν ενδιαφερόμεθα. Είμεθα νεκροί όσον άφορα την αγωγή και την θρησκεία.
Από μπροστά, όταν βλέπουμε τον πειρασμό ακριβώς μπροστά μας και μπαίνουμε στον πειρασμό να τον κοιτάζουμε και αρχίζει ό πειρασμός με σχήματα, εικόνες, φαντασίες, αυτός πού μας παρουσιάζει αυτές τις νοερές ενοχλήσεις είναι ό διάβολος και είναι ηθικός αυτουργός, διότι σου διανθίζει όμορφα τις ενοχλήσεις αυτές, προκειμένου να σε σαγήνευση,
Από πίσω πειρασμός, είναι αυτός πού μας υπενθυμίζει περασμένες αμαρτίες, οι όποιες είναι επικίνδυνες, διότι δεν τις βλέπουμε και αν δεν τις σταματήσουμε και τις διώξουμε, τότε τις βλέπουμε νοερά και κινδυνεύουμε. Είναι ορμητικός αυτός ό πειρασμός, διότι εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι τις έχουμε ζήσει κιόλας στο παρελθόν.
Ό πειρασμός από αριστερά είναι όταν κάνουμε μία συγκεκριμένη αμαρτία, για την οποία ξέρουμε ότι είναι αμαρτία.
Ό πειρασμός από δεξιά είναι όταν κάνουμε το έργο του Θεού, χωρίς την απαιτούμενη διάκριση. Στο αιγυπτιακό γεροντικό υπάρχουν πολλές σχετικές διηγήσεις. Εμφανίσθηκε, ό διάβολος υπό μορφή αγγέλου σε διαφόρους μοναχούς, ακόμη και υπό την μορφή του Χριστού, λέγοντας τους: «Εγώ είμαι ό Χριστός! Προσκύνησε με» Ό μοναχός, όταν είναι ανόητος, λέγει μέσα του: «Τι τιμή για μένα!» Και πέφτει στην παγίδα.
Κάποιος μπήκε στο εστιατόριο και πριν καθίσει, έκανε προσευχή. Κάποιος τον ονείδισε, κι εκείνος του είπε: «Άσε για να μάθουν και οι άλλοι να προσεύχονται, προ του φαγητού» όλοι τον κατηγόρησαν μ' αυτό τον λόγο πού είπε, διότι θα μπορούσε να κάνη ήσυχα την προσευχή του, χωρίς να προβάλλει σαν παράδειγμα τον εαυτό του.
Υπάρχει έλλειψης ορθής διακρίσεως: Ν' αγκαλιάζεις τόσο πολύ την αγάπη, διότι πιστεύεις ότι αυτή σου δίνε την ελευθερία, άλλ' όμως όχι και να φονεύεις. Μπορείς από αγάπη να αγκαλιάζεις ένα παιδί μέχρι να το σκοτώσεις: όχι! Στο δικαστήριο δεν υπάρχει τιμωρία γι' αυτόν που αγαπά, αλλά γι` αυτόν πού σκοτώνει.
6. Πώς μπορούμε να διώξουμε την ακηδία και την επιπολαιότητα κατά την ώρα της προσευχής;
Ή επιπολαιότητα δεν είναι καλό πράγμα, διότι λαμβάνεις βοηθό επίσης επιπόλαιο, τον όποιον δεν πρέπει να υποδέχεσαι, αλλά γιατί προσεύχεσαι επιπόλαια; Προσευχήσου με επίγνωση και ένα σκοπό. Ό χρόνος αυτός είναι για προσευχή και είναι πολύτιμος.
Τι είναι αυτή ή ζωή χωρίς την αιωνιότητα; Δεν προσεύχεται κανείς με
επιπολαιότητα, όταν σκέπτεται ότι εκείνη την στιγμή προσεύχεται.
Ό άνθρωπος δημιουργήθηκε μόνο από τον Θεό για να ανήκει και να μιλά μόνο μ' Αυτόν. Και ό Θεός δεν μπορεί να μη τον προίκιση με κάτι το όποιο τον κρατεί σε δεσμό με τον Θεό. Δηλαδή με την προσευχή. Μέσα στην φυλακή, στο δάσος, ή προσευχή γίνεται πιο εσωτερική. Όποιος τρυπήθηκε από κάποιο αγκάθι, θέλει γρήγορα να το βγάλει. Το αγκάθι δεν βγαίνει μόνο του και ό ιατρός πού μπορεί να το βγάλει είναι ό Θεός και σ' Αυτόν καταφεύγουμε.
Ό Θεός δεν άφησε πτωχό και ανέραστο τον άνθρωπο, τον όποιο μπορεί και θέλει να τον τραβήξει προς τον ουρανό. Αυτό δεν σημαίνει ότι καταργούμε την κόλαση, διότι πολλοί πηγαίνουν στην κόλαση για μια αδικαιολόγητη αδιαφορία τους. Ή αμαρτία είναι τρομερή, είναι εξαιρετικά σοβαρή. Πώς δηλαδή, ψυχή μου δεν είχες έστω λίγη δύναμη να κάνης τον σταυρό σου και να προσευχηθείς; Γιατί λοιπόν, δεν προσευχήθηκες: Γιατί προσεύχεσαι επιπόλαια; Εάν έτσι προσεύχεσαι, τότε δεν ξέρεις τίποτε από την ωραιότατη πανηγύρι. Γιατί δεν τρώγεις επιπόλαια;
Γιατί ξεχνάς να προσεύχεσαι; Την κοιλιά σου δεν την ξεχνάς ότι πεινάει. Με ποιόν συζητάμε εμείς; Συζητάμε με κάποιον διευθυντή υπηρεσίας;
Μία στιγμή μπορεί να είναι ένας χρόνος και ένας στεναγμός να είναι μία προσευχή. Πρόσεξε αυτό πού λέγει: «Σε σένα, στρέφω την σκέψη μου, Κύριε, και ξέρω ότι υπάρχεις, ξέρω ότι είσαι πανταχού παρών».
Προσπαθήστε να λέγετε την ευχή: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελεησον με τον αμαρτωλό». Άλλα να έχετε στον νου σας ότι δεν έχει καμιά αξία να μιλάτε στην προσευχή. Ή προσευχή είναι τριών ειδών: σωματική, πού λέγεται δια του στόματος, νοερά, πού λέγεται με τον νου και καρδιακή όταν ή ευχή έχει κατέβει στην καρδιά και είναι ενωμένη με την ευχή του νου, την νοερά. Ανά πάσαν στιγμή έρχονται επιθέσεις, την νύκτα άλλοι πειρασμοί. Τους αντιμετωπίζετε με σύνεση και αποφασιστικότητα: Να κρατάτε μυστικό τον κάθε αγώνα σας. Μη κάνετε σαν την κότα. Έκανε κι αυτή ένα αυγό και με το κακάρισμα της το μαθαίνει όλη ή αυλή. Με τον μυστικό αυτό τρόπο της ευχής του Ιησού γέμισαν και οι φυλακές και οι ερημιές και πολλές ψυχές αγιάστηκαν.
Πόσες φορές να λέγω την ευχή; Με ερώτησε κάποιος.
Να την λέγεις μία φορά και να μη σταματάς ποτέ!
Επί παραδείγματι, ξέρεις ότι το Ψαλτήριο είναι πολύ καλό κι αρχίζεις και διαβάζεις από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα. Αυτό είναι έλλειψης ορθής διακρίσεως. Έχει διαπιστωθεί ότι στο διάβολο δεν του είναι πολύ ενοχλητική ή ανάγνωσης του Ψαλτηρίου. Εγώ συνιστώ ένα Κάθισμα κάθε 24 ώρες. Δύο καθίσματα, αν κάποιος είναι προχωρημένος σ' αυτό το είδος της προσευχής δι' αναγνώσεως. Τρία Καθίσματα για τον πολύ προχωρημένο. Μόνος σου πηγαίνεις στα βάθη και παλεύεις. Μπορείς να νικήσεις, αλλά να ξέρης να κολυμπάς, να ξέρης να νικάς. Έμενα δεν με ενδιαφέρει, αγαπητέ μου, αν διαβάζεις πολλούς Χαιρετισμούς, Παρακλήσεις και άλλες προσευχές γονατιστός. Να έχεις την παρουσία του Χριστού στην καρδιά σου και όχι μόνο να λέγεις και να λέγεις με το στόμα. Στο κάτω-κάτω μία βαθιά προσευχή σημαίνει μια βαθιά σιωπή. Όχι να λέγεις: «Τα διάβασα όλα». Ξέρεις τι κάνεις, αφού τα διαβάσεις όλα; «Κύριε, τα είπα όλα. Ξεπέρασα τους άλλους στις αναγνώσεις». ότι και αν κάναμε, είμεθα χρεωμένοι απέναντι του Θεού. Κρατείτε την πίστη μέσα σας ότι μας αγαπά με μια απόλυτη αγάπη ό Θεός. Εάν ξέρης ότι σ' αγαπά, οφείλεις στην προσευχή σου να είσαι παρών. Ή προσευχή είναι οπωσδήποτε ένα αναγκαιο μέσον κοινωνίας με τον Θεό.
Μην κάνετε το μεγάλο λάθος να λέγετε μεταξύ σας: «Ε! τι; Μόνο εγώ θα είμαι στην κόλαση;» Μέχρι εκεί μπορεί να φθάσει ό σατανάς να σας φέρει αυτό τον λογισμό. όσο περισσότεροι ευρίσκονται στην κόλαση, τόσο μεγαλύτερη θα είναι ή δυσωδία και τόσο περισσότερο έχει να υποφέρει εκεί ό άνθρωπος. Κι έπειτα υπάρχει και κάτι άλλο, ότι στην κόλαση δεν θα βλέπει ό ένας τον άλλο.
Ή ανθρώπινη φύσις πρέπει με κάθε τρόπο να ξεπερασθεί. Μην αμελείτε την λεπτομέρεια. Άλλ' ούτε και να χάνεστε μέσα στις λεπτομέρειες. Μη χάνετε την λεπτομέρεια ή οποία είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί. Δεν ζητείται από σένα να κατάκτησης σαν ένας στρατηγός ξένα εδάφη με πολλά στρατεύματα, αλλά να νικήσεις μόνο τον εαυτό σου. Ό πόλεμος είναι μεν παιχνίδι ευφυΐας, τελικά όμως παραμένει πόλεμος.
Χωρίς ηρωισμό, χωρίς γενναιότητα δεν γίνεται τίποτε. Αύτη όμως την τόλμη, να την χρησιμοποιείς με ορισμένη τακτική. Διότι υπάρχει ένα σχέδιο πολέμου, ένα σχέδιο πυρός, το όποιο περιέχει 4 σημεία:
Ό ακριβής προσδιορισμός του Αντιπάλου. Ποιος είναι ό αντίπαλος μας; Ό διάβολος. Τον άφησε ό Θεός σαν αντίπαλο μας για να μπορούμε να στεφανούμεθα.
Ό ακριβής προσδιορισμός της θέσεως σου. Τι θέση έχω εγώ; Είμαι μοναχός ή είμαι παντρεμένος ή είμαι ιεραπόστολος.
Ό ακριβής προσδιορισμός της αποστάσεως. Τι απόσταση κρατώ μέχρι τον αντίπαλο μου για να μη σκοπεύεις πλησιέστερα ή μακρύτερα από τον στόχο.
Με ερωτάτε ποια είναι ή αμαρτία από την οποία πρέπει να φυλαγώμεθα περισσότερο.
Ή αμαρτία πού είναι πιο κοντά σου άπ' αυτήν να φυλαχθής! Γιατί να φροντίσω να φυλαχτώ από την πορνεία, όταν προς το παρόν δεν μ' ενοχλεί; Ούτε από την λαιμαργία, έφ' όσον για την ώρα δεν έχω πείνα. Από την αμαρτία λοιπόν πού ευρίσκεται πλησιέστερα σου, άπ' αυτήν να φυλαχθής. Για παράδειγμα, κάποιος παρήγγειλε σ' ένα μισθοφόρο στρατιώτη να σε σκοτώσει. Εσύ όμως τώρα δεν μάχεσαι μ' εκείνον πού διέταξε, αλλά μάχεσαι μ' αυτόν πού θέλει να σε σκοτώσει. Κράτησε το χέρι αυτού πού θέλει να σε πληγώσει. Εάν τον νικήσεις, τότε αυτός πού τον διέταξε, είναι από μόνος του ήδη νικημένος.
4. Ή όσο το δυνατόν έγκαιρη χρήσης της πανοπλίας πού έχουμε για να εξουδετερώσουμε τον εχθρό. Δηλαδή ή προσευχή, ή ταπείνωση, ή υπομονή με τα οποία σκοτώνουμε τον εχθρό.
7. Την ίδια ένοχη έχει άνθρωπος πού αμαρτάνει με τον νου και την ίδια με την πράξη;
Λέγει ή Άγια Γραφή: «Πάς ό βλέπων γυναίκα προς το επιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσεν αυτήν εν την καρδία αυτού» (Ματθ. 5,28). Θεωρείται πεσμένος αυτός πού είχε τον νου του σ' αυτούς τους λογισμούς.
Πάλιν ένας άγιος Πατήρ κάλεσε τους άλλους πατέρες και τους προσέφερε σούπα, μια μερίδα στον καθένα. Άρχισε να βγαίνει, ατμός και να ευωδιάζει ή σούπα. Τότε ό γέροντας τους ερώτησε: «Χορτάσατε;» «Ακόμη δεν φάγαμε» Με τον λογισμό φάγατε; Βλέπετε ότι δεν είναι το ίδιο πράγμα ή αμαρτία με τον λογισμό και ή αμαρτία με το έργο.
Ένας πτωχός κοίταξε πώς ένας άρχοντας έτρωγε τα ψητά. Ό άρχοντας τον πήγε στο δικαστήριο, διότι ό πτωχός γλυκάθηκε με τον νου του. Τότε ό δικαστής λέγει με σοφία:
Γλυκάθηκες; Ναι γλυκάθηκα, αφού πεινούσα.
Για να κάνη δικαιοσύνη, ό δικαστής καταδίκασε τον πτωχό να πλήρωση δύο παράδες. Ό δικαστής επήρε τα χρήματα και τα πάτησε κάτω. Τότε ερώτησε τον άρχοντα: Άκουσες; Ναι. Ευχαριστήσου τότε με την ακοή σου!
Προσέχετε τον νου σας, για να μη σας ταράζουν οι λογισμοί. Βέβαια δεν έχετε ευθύνη γι' αυτούς, επειδή έρχονται, διότι ή ενοχή αρχίζει από την έκτη βαθμίδα, όταν γίνει συγκατάθεσης για την πράξη. Όταν λέγεις: «Το κάνω! Το κάνω! Τα πάντα έτοιμα. Τελείωσε!» Όταν υποχωρεί ό λογισμός σας, τότε τρέξτε στον Πνευματικό σας και πέστε του: «Πάτερ, αποδέχθηκα την αμαρτία με τον νου μου, ή έκανα το έργο, ή το επανέλαβα. Τι να κάνω, Πάτερ, είμαι εμπαθής».
Λέγουν οι Άγιοι Πατέρες ότι το λιγότερο πού πρέπει να κάνη εκείνη την στιγμή ό πνευματικός είναι να βγάλει τον αμαρτωλό από τον ενδέκατο βαθμό, πού είναι ή απελπισία.
8. Τι μπορείτε να μας πείτε Γέροντα για την παροιμία πού λέγει: «Τρώγουν οι γονείς αγουρίδα και των παιδιών τους μουδιάζουν τα δόντια;
Σε ποιο μέτρο κληρονομούν τα παιδιά τις συνήθειες των γονέων τους, αυτό δεν το ξέρουμε. Πάντως είναι δυνατόν να κληρονομούν. Άλλα κι αν ακόμη μεταβιβάζονται, αυτό εξαρτάται ιδιαίτερα κι από την αγωγή τους. Κι αυτό είναι σωστό. Έκαμα μια προσωπική διαπίστωση. Σαν Πνευματικός γνωρίζω πολλά πράγματα. Όταν γεννήθηκε ένα αγόρι, δεν είχε δάκτυλα παρά μόνο ένα. Σίγουρα σου προκαλεί ή περίπτωσης του πολλή συμπόνια, το πώς έπιανε το καημένο το πιρούνι, το κουτάλι και δεν ξέρω τι άλλο.
Εάν μιλάμε βιολογικά, ότι γεννήθηκε έτσι, λόγω κληρονομικότητας, τότε βεβαίως αυτή την αγουρίδα μπορούμε να την εφαρμόζουμε και στο διαζύγιο. Ό Θεός όμως δεν άφησε στην διάθεση των ελαττωμάτων των ανθρώπων την σωτηρία, αλλά τους έδωσε χαρίσματα όπως: Το Βάπτισμα, το όποιον λυτρώνει τον άνθρωπο από όλα τα κακά. Ή χριστιανική αγωγή, πρέπει να γνωρίζετε, ότι λυτρώνει άπ' όλα αυτά τα προβλήματα και οδηγεί τον άνθρωπο στην αγιότητα.
Δεν πρέπει με κανένα τρόπο να αμελείται ή χριστιανική αγωγή ούτε μια στιγμή, με την έννοια ότι κάθε στιγμή δημιουργεί ένα βίωμα, χωρίς να σκέπτεστε πολύ. Αφήστε το μέλλον να λύση μόνο του τα προβλήματα. Να ζείτε την παρούσα στιγμή, όπως πρέπει και έτσι εξασφαλίσατε το μέλλον και διορθώσατε και τα περασμένα σας λάθη.
Ναι θα μπορούσες να γεννηθείς με ψυχικά ελαττώματα. Αυτά τα πράγματα όμως είναι δυνατόν να αντιμετωπισθούν μέσω της χριστιανικής διδασκαλίας. Για έναν πού είναι εκ φύσεως ασθενής είναι κάπως δύσκολο να θεραπευθεί. Όμως σε μερικές περιπτώσεις είναι δυνατόν. Άλλα και εκείνος πού λέγει ότι δεν έχει αυτά τα ορατά ή αόρατα συμπτώματα μιας τέτοιας ασθένειας, ας μη λέγει ότι είναι τέλειος. Διότι υπάρχουν ορισμένες αμαρτίες, πού ονομάζονται από τους πνευματικούς «αμαρτίες ελλειπτικές», δηλαδή καλές πράξεις πού μπορούσες να κάνης και δεν τις έκανες, για τις όποιες είσαι υπόλογος ενώπιον του Θεού. Όπως λέγει ό Απόστολος Ιάκωβος: «Είδότι ούν καλόν ποιείν και μη ποιούντι, αμαρτία αύτω εστίν» (Ιακώβου 4,17) κοίταξε, μ' ερώτησε κάποιος τι είναι τα ζώδια των αστέρων. Και του είπα• « Αγαπητέ μου κοίταξε τι είναι.
Πρώτ' άπ' όλα όταν τα διαβάζεις όλα, σε όλα σφάλλεις. Άλλα εάν κάτι είναι αληθινό, είναι ή αγωγή. Είναι αλήθεια ότι εάν γεννήθηκες νύκτα, μπορεί να έχει αυτό επίδραση από την ατμοσφαιρική πίεση επάνω στην διάνοια σου. Εάν γεννήθηκες την άνοιξη, τον χειμώνα, το καλοκαιρι, θα μπορούσες να κληρονομήσεις κάτι από την εποχή του χρόνου, αλλά το υπόλοιπο προέρχεται από την αγωγή. Όταν κάνης μία ζωή, σύμφωνα με τις εντολές του Θεού, δεν έχουν πλέον τ' άλλα καμιά αξία και όλα μπορείς να τα νικάς.
Επομένως όσον αφορά την γέννησι ενός αρρώστου ψυχολογικά νηπίου, είναι ή συνέπεια του φαγητού της αγουρίδας από τους γονείς. Αυτό είναι αλήθεια. Όμως σας λέγω, δεν χάνει την σωτηρία του εκείνος πού γεννήθηκε άρρωστος, διότι αυτή προέρχεται από την χριστιανική του ζωή. Δεν υπάρχει τίποτε το όποιο δεν συγχωρεί ή θυσία του Γολγοθά. Δι' αυτής της θυσίας συγχωρούνται όχι μόνο οι αμαρτίες, αλλά και προικίζεται ό κόσμος με ιδιαίτερα χαρίσματα πνευματικής προόδου και αγιασμού. Διότι ό Κύριος μας Ιησούς Χριστός δεν μας έδωσε μόνο αυτό πού έχασε ό Αδάμ, αλλά και άλλα περισσότερα πράγματα: την χάρι της αιωνίου σωτηρίας με την έννοια της θεώσεως, της υψώσεως προς τον Θεό, όπως λέγουν οι μεγάλοι νηπτικοί Πατέρες. Με το να υψωθείς προς τον Θεό, γίνεσαι μεγάλος, όπως Αυτός και κατεβαίνει Αυτός σε σένα και γίνεται μικρός σαν εσένα.
9. Τι μπορείτε να μας πείτε για τον νέο της εποχής μας; Πώς θα πρέπει να είναι ένας νέος ό οποίος θέλει να υπηρέτηση τον Θεό με ειλικρινή καρδία;
Βέβαια, εξαρτάται απ' αυτόν εάν θέλει εξ όλης της καρδίας του. Να είναι τουλάχιστον ένας νέος πού να κάνη τα πρώτα βήματα προς τον υπέρτατο αυτό σκοπό: την σωτηρία. Και απ' αυτά τα πρώτα βήματα εξαρτάται κατόπιν ολόκληρη ή ζωή του. Προκειμένου για την σωτηρία χρειάζεται να κάνω μια εκκλησιαστική ζωή με καθαρή εξομολόγηση και με μία καρδία ανοικτή προς τους άλλους γεμάτη στοργή και καλοσύνη, διότι ελεημοσύνη είναι ολόκληρη ή Γραφή!
Όταν λέγω χριστιανική ζωή και προσευχή, δεν εννοώ, βεβαίως, να πηγαίνεις και να πέφτεις στο κρεβάτι, ούτε αναφέρομαι στην χριστιανική ζωή, βάσει κάποιου καθορισμένου τυπικού αλλά εννοώ το εσωτερικό σκίρτημα της θερμής από αγάπη καρδίας. Γι' αυτό συχνά μου αρέσει να λέγω ότι μία οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να είναι ένας χρόνος και ένας στεναγμός μπορεί να είναι μία προσευχή.
Βλέπετε ότι αυτό αρέσει στον Θεό! Εκείνος αυτό θέλει από εμάς να είμεθα πάντοτε με την καρδιά μας στραμμένοι προς αυτόν, διότι αυτός είναι ό ων, Αυτός μας έπλασε, Αυτός και θα μας κρίνει. Αυτός θα μας ανάπαυση στους ουρανούς και τότε ποιους λόγους θα έχουμε να μη τον φοβούμεθα Αυτόν και μόνον Αυτόν;
«Ω και να ξέρατε ποιος είμαι Εγώ! Εγώ ξέρω τι σημαίνει να κλαίει κανείς για τις αμαρτίες του», θα ακούγαμε να μας λέγει ό Χριστός.
Ένας νέος πρέπει να είναι έτσι: Ένας μεγάλος ήρωας για τον Χριστό. Όχι ήρωας της ψεύτικης εμπαθούς και απατηλής ανθρωπινής αγάπης, αλλά ήρωας του Χριστού. Κάθε λόγος πού είπε ό Κύριος είναι Αλήθεια. Τότε αυτός ό νέος θα πρέπει να λέγει: Όλα όσα είπες Χριστέ, πιστεύω, ότι είναι Αλήθεια!
Ένας νέος πού θα μπορεί να πει αυτό τον λόγο, τότε θα μπορέσει να κάνη το δεύτερο και τρίτο βήμα και τα υπόλοιπα βήματα για την σωτηρία του και σίγουρα, θα βοηθηθεί από την Χάρι του Θεού.
10. Ποιος είναι ό μεγαλύτερος πειρασμός από τον οποίο θα πρέπει να φυλάγεται περισσότερο ο νέος των ημερών μας;
Ό πρώτος κίνδυνος είναι ή έλλειψης πίστεως στον Χριστό, πού σημαίνει ότι ό σημερινός νέος δεν διαβάζει βιβλία της χριστιανικής διδασκαλίας. Δεν μπορεί να ύπαρξη μία θρησκευτική ομολογία ή οποία πιστεύει θεωρητικά {όπως λέγουν αυτοί) στον Θεό. Αλλ όμως δεν έχει σαν βάση την ορθόδοξη δογματική διδασκαλία. Διότι όπως λέγει ή Γραφή, δεν θα εισέλθει στην Βασιλεία των Ουρανών Εκείνος πού λέγει: Κύριε, Κύριε, άλλ' αυτός πού εκτελεί τις εντολές του Θεού (Πρβλ. Ματ. 7, 21).
Τα δόγματα της χριστιανικής διδασκαλίας διετυπώθησαν ακλόνητα στις Οικουμενικές Συνόδους για να τα γνωρίζει, χωρίς αμφιβολίες όλος ό κόσμος.
Συνεπώς ένας μεγάλος κίνδυνος είναι όταν αυτός ό νέος δεν έχει ίχνος χριστιανικού ενδιαφέροντος για την ζωή του. Τότε παρασύρεται από τις επιθυμίες του, προπαντός, όταν έχει και οικονομικές δυνατότητες. Όποτε ό κίνδυνος είναι μεγάλος, εάν δεν είναι πιστός χριστιανός. Δεν εννοώ ότι ό πλούτος είναι αμαρτία, ούτε ή πτώχεια είναι αρετή. Μπορείς να είσαι πλούσιος άνθρωπος και ελεήμων ή να είσαι πτωχός και κλέπτης.
11. Κάποιος χριστιανός νέος ευρίσκεται στο σταυροδρόμι της ζωής του. Σκέπτεται και τον μοναχισμό και , τον γάμο. Πώς μπορεί να ξέρη ποια είναι ή κλίσης του από τον Θεό;
Αυτή είναι μία ερώτηση πού θέτουν πολλοί νέοι σήμερα και τη επαναλαμβάνουν πάντοτε.
Δεν μπορείς να ξέρης ποια είναι ή κλίσης σου, αλλά ξέρεις Τι τάσεις βαθύτερες μέσα σου επικρατούν.
Πρώτα άπ' όλα ό δρόμος για το μοναστήρι έχει τίς περισσότερες δυνατότητες σωτηρίας και αγιασμού. Τα λόγια της Γραφής τα οποία προτρέπουν προς την μοναχική ζωή, αποτελούν την κορυφή της πνευματικής προόδου, πού μπορεί να κάνη ένας αφιερωμένος χριστιανός: «ΕΙ θέλεις τέλειος είναι, υπάγε πώλησον σου τα υπάρχοντα και εξής θησαυρό εν ουρανοις και δεύρο ακολουθεί μοι» (Ματθ. 19,21).
Δεν αναχωρεί κάποιος για το μοναστήρι μόνο από κάποια υψηλή διανοητική απόφαση, αλλά από μία εσωτερική κλήση πού για τα μάτια του κόσμου είναι σαλότης και αποτυχία. Όταν τρελαίνεται κάποιος για τον Χριστό δεν μένει στον κόσμο να συζητά αυτό το θέμα: «Μένω, δεν μένω. Φεύγω, δεν φεύγω!» Άλλα «αναχωρώ».
Συνεπώς αναχώρησης στο μοναστήρι είναι μία τρέλα για τον Χριστό, χωρίς καμιά άλλη συζήτηση και όπως ένας τρελός, δεν μένει πλέον στο σπίτι του.
Και, συ παιδί μου, δεν πηγαίνεις στο μοναστήρι για να βρεις το μοναστήρι, αλλά για να κάνης συ μοναστήρι με την συμπεριφορά σου, με την μοναχική βιωτή σου, με την υπακοή σου, τα οποία σε οδηγούν σε απερίγραπτες πνευματικές χαρές.
Ίσως να μην καταλαβαίνεις αυτά τα λόγια, διότι ευρίσκεσαι ακόμη στον λαϊκό βίο. Όμως ό δρόμος προς το μοναστήρι είναι είσοδος στον ουρανό. Μία έξοδος από τον κόσμο, γι' αυτό και λέγεται αγγελικό τάγμα και για να μοιάσει κάποιος με τους Αγγέλους θα πρέπει να εξάσκηση σε ολόκληρη την μοναχική του ζωή την υπακοή.
Πρέπει να ξέρης ότι υπάρχουν δύο επιλογές: "Η πηγαίνεις ή δεν πηγαίνεις. Για να μείνεις στον κόσμο, τότε χάνε μία ζωή όπως σου την περιέγραψα μέχρι τώρα, δηλαδή μία ευσεβή χριστιανική ζωή.
Εάν με έρωτας Τι είναι πολιτισμός, θα μπορούσα να σου απαντήσω με ένα λόγο: Αρμονία! Εάν μ' ρωτά κάποιος Τι είναι Γραφή, του απαντώ: «Αρμονία» δηλαδή να ευρίσκομαι πάντοτε σε κατάσταση διαρκούς εσωτερικής ειρήνης... Σύ πρέπει να είσαι ένας ήρωας της αρμονίας, ένας ήρωας της ειρήνης, με κάθε τρόπο. Μ' αυτό τον τρόπο μπορείς ν' ανάπτυξης το χάρισμα της διακρίσεως με την θεία Χάρι για να κατανοείς και την καρδιά του καθενός. Ό άνθρωπος πού έχει ψυχική ειρήνη έχει μία εξαιρετική αξία στην ψυχή του και μία αρμονία στον κύκλο των συνεργατών και φίλων του.
12. Πώς φθάνουμε μέσα στην πολυθόρυβη κοινωνία μας σ' αύτη την πολυπόθητη ειρήνη;
Ναι, τα πράγματα αυτά είναι πολύ ενδιαφέροντα. Μα ειρήνη σημαίνει να παραιτηθείς από τις απόψεις σου, να παραιτηθείς από τίς γεύσεις σου, από τις αμαρτωλές σου προσκλήσεις και να σταματήσεις τον πόλεμο πού θέλεις να κάνης με τους άλλους. Όπως έλεγε κάποιος: «Μου είπε, του είπα κι έχω ακόμη να του ειπώ».
13. Επομένως λοιπόν, δεν είναι εύκολη η εσωτερική ησυχία της ψυχής μας:
Κύριε, δεν πρέπει ούτε ή λογική να έρωτά, ούτε ή λογική να άπαντα. Ή ειρήνη αυτή έρχεται χωρίς εξηγήσεις
Το αίσθημα της εσωτερικής χαράς είναι και αίσθημα της αγάπης. Γιατί; Διότι, πρακτικά, δεν έχεις τίποτε με κανέναν. Ή καρδιά μου είναι ελεύθερη προς τους άλλους, κι έτσι κάνω τόπο στον Σωτήρα μου Χριστό να έλθει και να κατοίκηση μέσα της. Ήλθε ή ειρήνη στην καρδιά σας, σημαίνει ότι ήλθε μέσα σας ό Χριστός και πλέον δεν την εχθρεύεται κανείς. Βάζουμε μία υψηλή ιδέα μέσα μας, π.χ. Αγάπη προς τους εχθρούς, σωτηρία. Αυτό δεν είναι ουτοπία, διότι λέγει ό Χριστός, ότι είναι δυνατόν αυτό το έργο. Αρκεί αληθινά να προσπαθήσουμε ν' αγαπήσουμε τον εχθρό μας.
Η γνωρίζουμε μόνον από την Γραφή ότι πρέπει ν' αγαπούμε, όμως μισούμε τους κόπους της Αγάπης. Άλλα έτσι απομακρυνόμαστε από την αληθινή αγάπη πού περιέχει θυσία και κόπους. Στο διάστημα μιας ημέρας ή ολοκλήρου της ζωής σου δεν επέτυχες να φθάσεις στον βαθμό μιας υψηλής αγάπης. Άλλα ζήτησε την Χάρι του Θεού και τότε θα πεθαίνεις για την αγάπη σου προς τους εχθρούς σου ή τουλάχιστον δεν θα τους μισής• οπότε ευρίσκεσαι σε μία οδό σωτηρίας. Για να είσαι ήρωας, πρέπει να θυσιάζεσαι συνεχώς. Τότε δεν θα μπορείς να λέγεις: «Τι μ' ενδιαφέρει, εάν στενοχωρείται ό άλλος», διότι θα στενοχωρηθεί μαζί σου ό Χριστός. Πρέπει να είσαι οπουδήποτε πηγαίνεις, μαζί με τον Χριστό, χωρίς ταραχή, έχοντας μια βαθιά εσωτερική ειρήνη. Τα λόγια σου: «Έχω χαρά και ευτυχία στην ζωή μου, διότι είμαι χριστιανός και θα επιθυμούσα να είσαι και συ», μπορείς να τα λέγεις, αφού ή ψυχή σου είναι «φορτωμένη» με την ειρήνη του Χριστού μας. Βλέποντας την ειρήνη σου οι άνθρωποι, μετά τις καταναλωτικές τους επιδιώξεις, αισθάνονται κουρασμένοι. Σε βλέπουν ειρηνικό και σ' ερωτούν:
Κύριε πώς έχεις εσύ αυτή την ειρήνη; Διότι θέλω να ζω με τον Χριστό στην καρδιά μου πάντοτε. Δηλαδή, δεν έχω εχθρούς στην καρδιά μου.
Ό Χριστός δεν εισέρχεται στην καρδιά πού έχει κατακτηθεί από μίση και κακίες. Και εάν μισούμε, τότε που είναι ό ηρωισμός μας; Μα τι πηγαίνεις στον πόλεμο για να παραδοθείς στους εχθρούς; Ό εχθρός σε πιάνει και σε σκοτώνει.
Αγωνίσου σαν πιστός χριστιανός πού είσαι, χωρίς εχθρότητα μέσα στην καρδιά σου. Όμως είναι ανάγκη να αμυνθείς. Να μη εκμεταλλεύεται κανείς την χριστιανική σου ιδιότητα σαν αδυναμία. Διότι, εάν ξέρω ποιος είναι, κλέπτης, μας λέγει ό Κύριος, δεν τον αφήνω να μπει μέσα και να μου διάρρηξη το σπίτι. «Εμείς αντιπαρατασσόμαστε. Δεν απλώνουμε απλώς τα χέρια μας» Μη μπαίνεις! Μαχόμεθα μαζί του. Και μπορεί να πέσει εκείνος, συνεπής εσύ αμύνεσαι για τις αξίες σου.
14. Πώς μπορούμε να διακρίνουμε σωστά το καλό και το κακό πού έρχονται από τη Δύση; Ή ελευθερία εκ της Δύσεως είναι αληθινή ελευθερία;
Δεν υπάρχει παρά μία μόνο ελευθερία: Ή της καρδίας του Χριστού, θέλεις να είσαι ελεύθερος; Να λυτρωθείς από την πολυκέφαλη αμαρτία! ό Χριστός ήλθε να μας ελευθέρωση όχι από τους εξωτερικούς μας εχθρούς αλλά από τους εχθρούς της κακίας, τους δαίμονας και τα πάθη μας.
Ή Δύση δεν έχει κάποιο σημείο προσανατολισμού. Ή Ορθόδοξη Εκκλησία απλώς την ανέχεται, γιατί ελπίζει στην επιστροφή της. Εμείς δεν καταδικάζουμε όλα τα πρόσωπα της Δύσεως. Άλλα το ρεύμα, τις πνευματικές καταστάσεις πού είναι επικίνδυνες και πρέπει να τις αποστρέφεται ό κόσμος. Εάν είσαι ορθόδοξος, είσαι πάνω από όλη τη Δύση και πάνω απ' όλη την Άπω Ανατολή και πάνω απ' όλες τις απατηλές θρησκευτικές κοινότητες.
15. Είναι καλλίτερα να συγκρατούμε το σώμα από τις απολαύσεις ή τον νου μας από τους κακούς λογισμούς;
Και το σώμα και τους λογισμούς! Στο σώμα να δίνουμε τα αναγκαία με μέτρο. Ενώ τους κακούς λογισμούς να τους διώχνουμε ανηλεώς. Ακριβώς αύτη είναι ή μάχη των λογισμών, δηλαδή να ζει ό νους ελεύθερος και να παραμένει καθαρός. Στο σώμα να δίδουμε με διάκριση τα αναγκαία και τον ύπνο με μέτρο και την νηστεία, όπως μας έχει καθιέρωση ή Εκκλησία μας.
16. Ή κατάλυσης κρέατος δεν προσηλώνει την ψυχή στην γη;
Όχι δεν την προσηλώνει. Το κρέας μπορείς να το τρώγεις, διότι το επέτρεψε ό Θεός «Πέτρε, θύσουν και φάγε» (Πράξ. 10,14). Ενθυμείσθε, σύμφωνα με το όραμα του Πέτρου, όταν έπεσε από τον ουρανό ένα σινδόνι με κάθε είδους θηρία και ζώα και άρχισε ό Πέτρος να σφάζει και να τρώγει και μάλιστα αυτός πού ενώ ήταν εβραίος και δεν επιτρεπόταν το κρέας!
Το κρέας δεν προσκολλά καθόλου την ψυχή στο χώμα. Επιτρέπεται διότι έχει πολλές θερμίδες. Και επειδή είναι πιο βαρύ στην χώνευση, συνιστάται να τρώγεται με μέτρο ή ακόμη και ελάχιστα. Άλλα δεν υπάρχει εντολή να απαγορεύεται ή κατάλυσης κρέατος. Ό 14ος Κανών της εν Άγκυρα Συνόδου λέγει ότι: «τους εν κλήρω πρεσβυτέρους ή διακόνους όντας, άπεχομένους κρεών. έδοξεν έφάπτεσθαι, και ούτος ει βούλοιντο, κρατείν εαυτών ει δε βούλοιντο εις μηδέ τα μετά κρεών βαλλόμενα λάχανα έσθίειν, και εν μη ύπήκοιεν τω κανόνι, πεπείσθαι αυτούς της τάξεως». Δηλαδή επιτρέπεται το κρέας και στους κληρικούς, εκτός εάν απέχουν με την θέληση τους. Στην περίοδο των νηστειών απαγορεύεται, ενώ στις καταλύσιμες περιόδους επιτρέπεται, αλλά με μέτρο.
17. Εάν σηκωνώμεθα από το πτώμα της αμαρτίας, μας πιάνει υπερηφάνεια ότι είμεθα όρθιοι. Τι πρέπει να κάνουμε;
Να μην υπερηφανεύεσαι. Ή υπερηφάνεια έρχεται, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μείνουμε μέσα στον βόθρο. Να στεκώμεθα στο βάθος έτσι θαμμένοι μέσα στα πάθη μας, διότι εάν βγούμε έξω, θα σηκωθεί εναντίον μας να μας πολεμήση ή υπερηφάνεια! Σηκώνομαι από την αμαρτία μου με την μετάνοια και την καθαρή εξομολόγηση και μπορεί να μην έλθει ή υπερηφάνεια. Εάν έλθει, την διώχνω. «Συγχώρεσέ με, Κύριε. Πάλι με ενοχλεί ή υπερηφάνεια από την οποία με λύτρωσες. Μη με αφήνεις λοιπόν να πνιγώ. Σ' ευχαριστώ Κύριε» Μη λέγεις: «Κύριε γλίτωσα με τον αγώνα μου και την δύναμη μου». Τότε μη παραπονείσαι γιατί έρχεται και σε καιει ή υπερηφάνεια. Ή πάλη κατά των παθών μας, άφ' ότου αρχίσει δεν σταματάει πλέον μέχρι του θανάτου μας. Δεν πρέπει λοιπόν να σταματήσουμε τις καλές μας πράξεις και την ταπείνωση, επειδή ήλθε πάλι και πάλι ή υπερηφάνεια• εάν άφήσης τον εαυτό σου και κυριευθείς τελείως από την υπερηφάνεια, χάθηκες για πάντα! Είναι αυτό το πάθος ή πιο μεγάλη δυστυχία της ζωής μας. Ασχημίζει τον νου, την καρδιά μας και το πρόσωπό μας γίνεται άγριο και σκληρό. Είναι το πιο ανυπόφορο πάθος επάνω στην γη μας, διαβολικής καταγωγής, διότι, εκείνος πού υπερηφανεύεται και εξαπατάται από την υπερηφάνεια, είναι σχεδόν όμοιος καθ' όλα με τους διαβόλους.
18. Μερικοί θεωρούν την πτώση στην υπερηφάνεια θάνατο της ψυχής και φοβούνται και το ένα και το άλλο. Τι μας συμβουλεύετε εσείς, Γέροντα;
Όχι δεν είναι ή υπερηφάνεια ψυχικός θάνατος, αλλά ό θάνατος της ψυχής φέρει και τον φυσικό θάνατο. Εάν ή ψυχή πίπτει πνευματικά, τότε και το σώμα δεν κάνει ούτε για δύο παράδες ζεις μόνο με το ένστικτο, σαν το ζώο. Διότι ό άνθρωπος πλάσθηκε με σώμα και ψυχή, αλλά ψυχή είναι ό άνθρωπος και όχι το σώμα, και τότε, εάν υπάρχει ψυχικός θάνατος, σημαίνει ότι το σώμα είναι άχρηστο και καλό μόνο για την κόλαση.
19. Ξέρουμε ότι έχετε μεγάλη ευλάβεια στην Παναγία. Μπορείτε να μας ειπείτε κάποιο λόγο για το σεπτό Πρόσωπό της;
Ω Μητέρα του Κυρίου μου! Να γίνετε παιδιά της θεομήτορος και θα δείτε! Αντιλαμβάνεσθε ποια είναι ή Κυρία Θεοτόκος; Ή Δέσποινα του ουρανού και της γης! Ό,τι ημπορεί να κάνη ό Θεός με την δύναμη Του, άλλο τόσο μπορεί να κάνη ή Μητέρα Του με την προσευχή της! Είναι στην διάθεση του κάθε χριστιανού. Δεν υπάρχει ύμνος και προσευχή, όσο μικρή και να είναι, θα σας ακούσει, θα κατέβει να σας βοηθήσει.
Κάποτε μία κοπέλα με αγνή ζωή είπε στην Παναγία: Παναγία μου, γίνου μητέρα μου, και ή Παναγία της απήντησε: Να γίνεις θυγατέρα μου! Δηλαδή να κάνης τα έργα πού κάνει μία κόρη στην μητέρα της. Δέσποινα των δεσποίνων, Δέσποινα των ουρανών, Μητέρα του Θεού, αμέτρητες δυνάμεις των Χερουβείμ και Σεραφείμ Σε περικυκλώνουν! Και μολαταύτα ή Θεομήτωρ είναι κοντά μας, είναι πάντοτε δίπλα μας στις συμφορές και στενοχώριες της ζωής μας. Αυτή ή ταπείνωσης της σε συντρίβει και σε κάνει να έχεις πάντοτε δάκρυα. Να παρακαλείς την Παναγία, όσο αμαρτωλός και να είσαι και Εκείνη δεν θα κλίση ποτέ τ αυτιά της στον πόνο και την ανάγκη σου. Όταν δεν καταλαβαίνεις πολλά πνευματικά πράγματα, να προσεύχεσαι και θα καταλάβεις. Το σπουδαιότερο απ' όλα είναι ότι μας είναι απροσμάχητος βοηθός στην ζωή του καθενός μας. Σε λυτρώνει από την δεινή θέση στην οποία ευρίσκεσαι.
Επομένως, δέξου, παιδί μου να γίνεις τέκνο της Παναγίας μας και μην αφήνεις την ίδια να σε περιμένει, λόγω κάποιας αδυναμίας σου. Ό Θεός κατοικεί στην δόξα του ουρανού, αλλά αρέσκεται ιδιαιτέρως να κατοικεί πάντοτε στην καρδιά του πιστού χριστιανού. Ενώ ή Κυρία Θεοτόκος θα παραμένει στην ζωή όλων μας ή καταφυγή και ή ελπίδα μας και ή βοηθός για την σωτηρία των ψυχών μας.
20. Γέροντα, φοβάσθε τον θάνατο;
Κατ' αρχήν δεν λυπάμαι πού είμαι γέρων στην ηλικία. Θέλω να με πιστεύετε. Είμαι πολύ χαρούμενος πού είμαι αυτής της ηλικίας. Πατέρες δεν έχω κάνει τίποτε για τον εαυτό μου. Όλα τα κάνω για τον Θεό και τους δούλους Του. Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι θα σωθώ. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Φοβάμαι πώς δεν θα σωθώ, όμως ελπίζω «Κύριε είμαι ειλικρινής μαζί Σου». Πατέρες, ευρίσκομαι σε ηλικία και είναι επόμενο να φύγω για τον Κύριο. Ότι και να έκανα δεν πρόκειται να σωθώ με τα έργα μου, αλλά με το θείο έλεος. Με τον λογισμό στην κόλαση και με την ελπίδα στον Θεό, όπως είπε ό Χριστός στον όσιο Σιλουανό τον Αθωνίτη! Μου αρέσει πολύ αυτός ό λόγος. Ελπίδα στον Σωτήρα. Ελπίδα για την σωτηρία του κόσμου. Άλλα εμείς οι μοναχοί έχουμε μεγάλες, πολύ μεγάλες δυνατότητες να σωθούμε.
Αδελφοί μου, να κάνετε το καλό εγκάρδια για να μη σας καταλογιστεί ή παράληψης αυτή ως αμαρτία στην μέλλουσα Κρίση. Να σιωπάτε. Μη μεμψιμοιρείτε για κάτι διότι επιτίθεσθε στην διαρκή πρόνοια του Θεού. Αυτός φροντίζει για όλα! Αυτός σου καταγράφει τον κάθε λόγο και έργο. Κλείσε το στόμα σου εσύ και κοίταξε το διακόνημά σου. Εάν κατορθώσεις και νικήσεις το πνεύμα της αυτοπεποιθήσεως, πού είναι ή υπερηφάνεια τότε είσαι άξιος άνθρωπος για σωτηρία.
21. Πώς να συμπεριφερώμεθα απέναντι στους αδελφούς τσιγγάνους;
Κανείς δεν σου λέγει να δώσεις στους τσιγγάνους. Να δώσεις στους πτωχούς. Αυτή είναι ή απάντησης. 'Αλλά εάν δίνης αδιάκριτα, μπορεί να σου συμβεί στα εκατό άτομα να σε εξαπατά ένα. Δεν του έδωσες, επειδή είναι τσιγγάνος και εξαπατήθηκες! Δεν σφάλλεις επειδή δίνεις σ' αυτόν. Να μην αφήνεις όμως το χέρι σου απλωμένο, ούτε όταν σου δίνουν ούτε όταν σου ζητούν. Ούτε όταν δίνης, ούτε όταν λαμβάνεις.
Κοντά στο μοναστήρι Σλάτινα, σ' ένα γειτονικό χωρίο. ένας άνθρωπος πού είχε επτά παιδιά και δεν τον δεχόταν κανείς να δουλέψει σε κάποιο εργοστάσιο, διότι τα επιδόματα, πού θα έπαιρνε για τα πολλά παιδιά του, θα ήσαν περισσότερα από τον μισθό του, τότε του είπα: «Βρε αδελφέ, έλα σ' εμάς στο μοναστήρι και κάνε εκεί μια δουλειά. Το βράδυ να επιστρέφεις στο σπίτι σου με τον ντορβά σου γεμάτο αγαθά για τα παιδιά σου». Του έδινα πάρα πολλά. Και ξέρετε τι μου έλεγε; «Πάτερ, να σας βοηθά ό Θεός οπουδήποτε στρέφετε το πρόσωπο σας». Και τότε δεν έδινα προσοχή στα λόγια του. Του έδινα όμως με ευχαρίστηση. Ενώ αυτός μου έλεγε: «Ό Θεός να σας βοηθήσει όπου και να πάτε».
Αργότερα το κομμουνιστικό καθεστώς μ' έριξε στις φυλακές, όπου υπέφερα τα πάνδεινα. Και εκεί μέσα σ' ένα κελί, δεμένος στις αλυσίδες, όταν με εξέταζαν, άρχιζα να σκέπτομαι από που άραγε είναι ή ανατολή του ηλίου; Σκεπτόμουν να στρέψω το πρόσωπο μου προς την Ανατολή για να προσκυνήσω και να προσευχηθώ στον Θεό. Και ξαφνικά μου ήλθε στον νου ό λόγος του Αλεξάνδρου, έτσι ονομαζόταν: «Ό Θεός να σε βοηθήσει, οπουδήποτε θα πάς». Και μ' έπιαναν τα δάκρυα! Να τι μου προφήτευε ό καημένος ό Αλέξανδρος!
Κύριε και Θεέ μου! 'Αλλά ξέρετε, τότε τι είπα; «Κύριε, λύτρωσε με από εδώ, διότι πρόσεξα τους πτωχούς». Τόλμησα και είπα έτσι στον Θεό! Μ' λύτρωσε, αλλά μετά από επτά χρόνια. Μετά τις βαρείες αλυσίδες και τις φυλακίσεις!
Οι τσιγγάνοι, πριν άπ' όλα είναι κι αυτοί άνθρωποι, οι όποιοι έχουν ανάγκη βοηθείας. Δεν πρέπει να τους ενθαρρύνουμε. 'Αλλ' ούτε να τους αφήνουμε με το χέρι στον αέρα. Μπορεί να είναι και ό Χριστός με την μορφή τσιγγάνου. Ό Χριστός φορεί ευκολότερα ρούχα ζητιάνου, παρά ρούχα βογιάρου (πλουσίου άρχοντος). Αυτός είπε ότι όποιος δίνει, σε μένα το δίνει». Τι περιμένετε λοιπόν, να έλθει ό Χριστός; Να δίνης, αγαπητέ μου στο όνομα του Χριστού και συ βγαίνεις κερδισμένος. Όταν του δίνης είσαι ελεύθερος. Γιατί τόσες σκέψεις και αμφιβολίες για μια μικρή βοήθεια, για το τίποτε; Κάθε φορά πού δίνεις, δεν φταις.
Εμείς τώρα συζητάμε πώς να κατακτήσουμε τον ουρανό. Διότι θα ήτο δυνατόν να φυλακιστείς και εσύ, να σου δέσουν το πόδι με το πόδι ενός τσιγγάνου με μια αλυσίδα. Έτσι τότε συνέβαινε, διότι δεν είχαν πολλές αλυσίδες και μας έδεναν δύο τρεις μαζί από ένα πόδι με μια αλυσίδα. Να δεις τότε τι αγαπητός είναι ό τσιγγάνος! Τι άλλο! Του δίνεις κάτι και τελείωσε. Δώσε του κάτι λιγότερο και δεν θα έχεις πλέον πρόβλημα, Θεός φυλάξει να είσαι και συ στην κατάσταση του να ζητιανεύεις! Υπάρχουν τσιγγάνοι πού είναι πλούσιοι. 'Αλλ' αυτοί πού ζητούν είναι δυστυχισμένοι και ζουν από ότι παίρνουν. Αυτό είναι το επάγγελμα τους.
Εάν πέρασης από δίπλα του κατακρίνοντας τον και δεν του δώσεις, θα είσαι ταραγμένος κατά κάποιο τρόπο. Σάς λέγω ότι δεν πρέπει να παίζουμε με την σωτηρία μας. Δεν πρέπει να το διακινδυνεύουμε καθόλου. Δεν του δίνεις και αιτιολογείσαι ότι δεν του αξίζει του τάδε βοήθεια οπότε κάηκες! Και αν το αξίζει να του δώσεις:
Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Κάποια φορά επήγαν σ` ένα γέροντα δύο γυναίκες ή μία καλά ντυμένη και ή άλλη πτωχικά. Πήγαν για να ζητήσουν βοήθεια. Ή καλοντυμένη γυναίκα δεν ζητιάνευε, αλλά είχε όμως ανάγκη. Και ό γέροντας έδωσε περισσότερα χρήματα σ' αυτήν παρά στην κακοντυμένη.
Και ό μαθητής του τον ερώτησε: Πώς έκαμες αυτό Γέροντα: Του είπε: Άκουσε παιδί μου, εκείνη δεν ήλθε εδώ για να ζητιανέψει. παρότι είχε μεγάλη ανάγκη ή καημένη. Καθόταν σιωπηλά και ταπεινά. Ενώ ή άλλη ήταν του επαγγέλματος. Ζητούσε πάντοτε, ακόμη κι αν της έδινες κάθε ημέρα. Και μετά είπε: «Δεν φταίω εγώ. Της έδωσα όσα πήρε το χέρι μου από το σακούλι των χρημάτων. Ή μια πήρε περισσότερα και ή άλλη λιγότερα. Ήταν μια ενέργεια παρά την θέληση μου.
Εδώ, παιδιά μου έχουμε να παλέψουμε όχι με ένα και δύο δαίμονες, αλλά με συντάγματα δαιμόνων και μάλιστα για ένα τόσο σπουδαίο ζήτημα πού είναι ή σωτηρία μας και τώρα θα μπερδευτούμε με κάποιον τσιγγάνο, πού λέγει ότι είναι κουτσός και ζητάει κάποια μικρή βοήθειά μας;
22. Γιατί τόσοι πολλοί οι πειρασμοί στον κόσμο σήμερα, γέροντα;
Πάντοτε υπήρχαν οι πειρασμοί. Αλλά να σας ειπώ ειλικρινά, ότι πριν από την πτώση του κομμουνισμού (1989) εγώ πειραζόμουν περισσότερο. Μετά δόθηκε ελευθερία στις αιρέσεις. Όταν διηύθυνα την εκκλησιαστική σχολή του Νεάμτς είχαμε εδώ 300 αιρέσεις. Τώρα έφθασαν 10.000. Οι ίδιοι οι δαίμονες υπηρετούν αυτές τις ψεύτικες διδασκαλίες. 'Αλλά δεν είμαι ό αρμόδιος να πω γιατί υπάρχουν τόσες πολλές αιρέσεις. Ό Θεός γνωρίζει! Πάντοτε ό διάβολος βασάνιζε τον κόσμο, όμως τώρα απέκτησε κάποια τόλμη. Υπάρχουν όμως και πολλοί πού μέσω των πειρασμών ενισχύονται στην πίστη και στα χριστιανικά τους βιώματα. Ήμουν στο μοναστήρι Σλάτινα και ήλθε ένας άρρωστος άνθρωπος. Γαβριήλ ήτο τ' όνομα του. Δεν είχε ποτέ εξομολογηθεί σ' όλη την ζωή του. Ήταν πολύ ασθενής και είχε έλθει με την γυναίκα του στο Άγιο Ευχέλαιο. Επενέβηκα προσωπικά και τον παρεκάλεσα να εξομολογηθεί. Αυτός: «Όχι, όχι. Τι αμαρτίες έκανα εγώ!» Τέλεσα το Ευχέλαιο και με άλλους ιερείς τα μεσάνυκτα στο μοναστήρι. Σε κάποια στιγμή ήλθε ό θάνατος να τον πάρει. Και άρχισε να φωνάζει ότι θέλει να εξομολογηθεί. Εγώ τον ερώτησα: «Τι έκανες;» «Έκανα, έκανα...». Δεν πρόλαβε να πει σχεδόν τίποτε και πέθανε στην αγκαλιά μου ανεξομολόγητος. Κύριε φύλαξε μας να μη πεθάνουμε ανεξομολόγητοι και με την ψυχή μας φορτωμένη από αμαρτίες.
Καλά, τι περιμένουμε άλλο; Να αυτός ό ανόητος! Τον παρακαλούσα να εξομολογηθεί, αλλά τίποτε. Τι του κόστιζε αυτό; Εάν θα είμεθα απρόσεκτοι στην εκπλήρωση των εντολών του Θεού, είναι δυνατόν να ζήσουμε κι εμείς αυτές τις τραγικές στιγμές του γέροντα, πού δεν εννοούσε να εξομολογηθεί.
23. Πώς να συμπεριφερώμεθα προς τους συγγενείς μας, οι οποίοι δεν δέχονται τον λόγο σωτηρίας, ούτε θέλουν να εξομολογηθούν;
Αγαπητοί μου, πρώτα από όλα πρέπει να αγαπάμε. Να αγαπάμε τους αδελφούς μας αληθινά. Δεν μπορούμε να τους πείσουμε τόσο με τον λόγο, όσο με τα έργα μας. Περισσότερο ωφελούνται όταν βλέπουν, παρά όταν ακούουν. Και τότε εκείνοι θα ερωτήσουν και τα λόγια σου θ' αρέσουν στον Θεό και Εκείνος θα τους αναλάβει. Εσύ κάνεις το χρέος της Αγάπης σου και έτσι εκτελείς την εντολή του Χριστού. Θα λαβής την αμοιβή σου, έστω κι αν αυτοί δεν σωθούν τελικά.
Ή καλλίτερη και πιο πρόχειρη οδός πνευματικής προ οδού είναι ή μεσαία, της συνεχούς επιτηρήσεως των λογισμών και έργων μας. Κάποιος πατήρ έλεγε ότι ό Θεός είναι διαρκώς κοντά μας. Θα ήθελα και εσείς να αισθανθείτε αυτό το πράγμα.
Ό Θεός να μας φύλαξη από κάποια απελπισία ή ψυχική σύγχυση και ταραχή. Ξέρεις ότι ό Θεός είναι δίπλα σου, ξέρεις και την οδό ή οποία είναι ό ίδιος ό Θεός. «Εγώ ειμί η οδός, η Αλήθεια και η ζωή» (Ίωάν. 14,6) και συ κάθεσαι ανάμεσα στους δρόμους!
Μη θεωρείται τον εαυτό σας αμαθή. Εάν έχετε λίγη πίστη στον Θεό, κτυπήστε οπωσδήποτε την πόρτα της Ζωής μ` εκείνο το ψίχουλο της πίστεως. Διότι ό Σωτήρ είπε στους Αποστόλους: «ΕΙ έχετε πίστιν ως κόκκον σινάπεως...» (Ματ. 17,20). Σε ποιους το είπε; Σ' εκείνους πού είχαν πίστιν και τον ακολουθούσαν αν και έβλεπαν ότι είναι Θεός, έβλεπαν ότι ξηραίνεται ή συκή, ότι βαδίζει επάνω στα ύδατα, ότι θεράπευε και εξήγειρε νεκρούς, παρ' όλα αυτά Όμως δεν είχαν ζωντανή πίστη.
Οτιδήποτε και να συμβεί να έχετε πίστη στον Θεό. Αδελφοί μου δεν υπάρχει θάνατος. Εάν υπάρχει, είναι μόνο ένα πέρασμα δια του οποίου εγκαταλείπουμε αυτόν τον κόσμο και μπαίνουμε στον άλλο, τον πνευματικό και αιώνιο.
Οτιδήποτε και να κάνουμε, χωρίς την Χάρι του Θεού, δεν μπορούμε να σωθούμε. Και μέσα στην αμαρτία, εάν κατοικούμε, δια της πίστεως στον Χριστό μπορούμε να σηκωθούμε. Τις αμαρτίες μας κανείς δεν μπορεί να τις θεραπεύσει παρά μόνο ό Κύριος μας Ιησούς Χριστός. Και μόνο δια μετανοίας και εξομολογήσεως.
24. Πώς μπορεί να φθάσει κανείς Γέροντα στην ταπείνωση;
Αυτή είναι μια ερώτηση στην οποία δεν μπορεί ν' απάντηση κανείς. Όλοι οί Πατέρες μίλησαν στον υπερθετικό βαθμό, διότι δεν μπορούμε να μιλήσουμε για την ταπείνωση με μισά μέτρα. Λέγουν: «Να βλέπεις τον εαυτό σου υπό κάτω πάσης της κτίσεως» Δηλαδή πιο αμαρτωλό από όλη την κτίση.
Ναι, αλλά κτίση είναι και το σκουλήκι και το φίδι. Να βλέπεις τον εαυτό σου κάτω και απ' αυτά; Πώς; Να, αυτά δεν κάθονται ματαίως. Κινούνται, τρέχουν για να βρουν την τροφή τους, να ζήσουν. Επομένως εξασφαλίζουν τους τρόπους για την επιβίωση τους. Εσύ εξασφαλίζεις την δική σου;
Ένας ταπεινός άνθρωπος ποτέ δεν βλέπει τον εαυτό του ταπεινό. Στους άλλους δεν βλέπει ελαττώματα, αλλά προτερήματα. Τις τυχόν αδυναμίες τους, τις δικαιολογεί με το θείο φωτισμό και πιστεύει, ότι στην δική τους θέση θα έκανε περισσότερα κακά έργα. Έχει λεπτή συνείδηση και δεσπόζει μέσα του ή αγάπη και το πνεύμα της θυσίας για τους άλλους. Και στο παραμικρό παράπτωμα του, ζητεί εύκολα συγγνώμη και δεν δυσκολεύεται στο έργο αυτό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου