To νόημα της παραβολής των Δέκα Παρθένων

To νόημα της παραβολής των Δέκα Παρθένων

Η παραβολή των Δέκα Παρθένων έχει μεγάλη σημασία για τη σωτηρία της ψυχής μας. Την ονομάζουμε «Παραβολή των Δέκα Παρθένων», θα μπορούσαμε όμως να την ονομάσουμε και «παραβολή της κλειστής πόρτας».

Ο σκοπός της ιδιαίτερα σοβαρός, αλλά και ιδιαίτερα επίκαιρος. Θέλει να τονίσει την εγρήγορση, την ετοιμότητα, την προετοιμασία και γενικότερα την κατάσταση στην οποία θα πρέπει να βρισκόμαστε, ιδιαίτερα στις έσχατες μέρες που διανύουμε. Οι παρθένες είναι οι ψυχές μας και η προμήθεια λαδιού για το λυχνάρι είναι ο επίγειος συνεχής αγώνας μας.

Οι ύμνοι που ψάλλονται είναι πολύ διδακτικοί και συγκινητικοί.

«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός και μακάριος ο δούλος, ον ευρήσει γρηγορούντα· ανάξιος δε πάλιν, ον ευρήσει ραθυμούντα. Βλέπε, ουν ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθής, ίνα μη τω θανάτω παραδοθής, και της Βασιλείας έξω κλεισθής· αλλά ανάνηψον κράζουσα·  Άγιος, άγιος, άγιος εί ο Θεός ημών, πρεσβείαις του Προδρόμου, σώσον ημάς».

Η παραβολή  αναφέρεται σε  10 παρθένες που είχαν σκοπό να προϋπαντήσουν τον ερχόμενο Νυμφίο, ο οποίος θα έρχονταν μέσα στη νύκτα για να πάρει τη νύφη του και να ζήσει μαζί της.  Ήταν όλες λευκές, απαστράπτουσες, εκλεκτές, κρατούσαν ωραία, στολισμένα λυχνάρια, όλα γιορταστικά…

Μεγάλος ο ενθουσιασμός και η χαρά, όμως καθώς η ώρα περνούσε διαπίστωναν, όλο και πιο πολύ, ότι ο Νυμφίος αργούσε να έρθει…

Ξαφνικά μέσα στη νύκτα (καθ’ ήν ώραν δεν στοχάζεστε Ματθ. ΚΔ : 44) ακούστηκαν, πολύ κοντά, δυνατές φωνές: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται»…

Τότε φρόνιμες και μωρές ξύπνησαν από τον ύπνο και έτρεξαν να ετοιμαστούν για να συναντήσουν τον Νυμφίο. Εδώ ακριβώς συνέβη και η τραγωδία! Μόνον οι 5 μπήκαν μέσα στους γάμους, οι άλλες 5 έμειναν απ’ έξω. Τι έφταιξε, τι είχε συμβεί;  Καθώς και οι 10 ξύπνησαν και βγήκαν έξω να προϋπαντήσουν τον Νυμφίο, οι πέντε απ’ αυτές δεν πήραν μαζί τους λάδι για το λυχνάρι τους... Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ τους... 

Και οι μωρές είπαν στις φρόνιμες: Δώστε μας από το λάδι σας, επειδή, τα λυχνάρια μας σβήνουν… Και οι φρόνιμες απάντησαν, λέγοντας: Μήπως και δεν φτάσει για μας και για σας,  γι' αυτό, καλύτερα πηγαίνετε σ' αυτούς που πουλάνε, κι αγοράστε για τον εαυτό σας.  Και ενώ έφευγαν για να αγοράσουν, ήρθε ο νυμφίος  και οι έτοιμες μπήκαν μαζί του μέσα στους γάμους, και η θύρα κλείστηκε…

Φαίνεται εδώ το λάδι να είναι κάτι πολύ σημαντικό.

 Άραγε τι να συμβολίζει εδώ το λάδι;

Μήπως την πίστη; 

 Όχι.

Και οι 10 παρθένες πίστευαν ότι θα έρθει ο Νυμφίος.

Την αγάπη;

Όχι.  

Και οι 10 παρθένες είχαν αγάπη.

Το λάδι συμβολίζει το Πνεύμα το Άγιο του Θεού που μπορεί να δώσει μια ζωή γεμάτη με Πνευματικό Φως και να διαλύσει το πνευματικό σκοτάδι, που όλο και πιο πολύ απλώνεται γύρω μας.

Υπάρχουν άνθρωποι που προσέχουν πάρα πολύ το λυχνάρι, αλλά εσωτερικά μέσα στη ζωή τους, δεν υπάρχει η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Κρατούν το λυχνάρι, αλλά δεν έχουν φροντίσει για το περιεχόμενο του λυχναριού που είναι το λάδι, το οποίο θα δώσει το Φως στον άνθρωπο. Έτσι το ωραίο και καλλωπισμένο λυχνάρι μένει σβηστό. Πρόκειται για μία τυπολατρική πίστη, αληθινά νεκρή.

Οι φρόνιμες πίστευαν πραγματικά ότι θα έρθει ο Νυμφίος και είχαν προετοιμαστεί για το σκοπό αυτό, όμως καθώς και αυτές ατόνησαν, καθώς και αυτές κοιμήθηκαν, έχασαν τη μεγάλη ευκαιρία να ξυπνήσουν και τις μωρές, την τελευταία ώρα...  Έπαψαν τις έσχατες ώρες να φέγγουν μέσα στο σκοτάδι... Να φέγγουν για να ξυπνήσουν και άλλες ψυχές που το είχαν ανάγκη.

Ας κοιτάξουμε τα λυχνάρια μας, ας εξετάσουμε την πνευματική μας ζωή. Είναι πληρωμένη με το Πνεύμα το Άγιο;

Ας αναλογισθούμε την κλειστή πόρτα…

Ας αναλογιστούμε την φωνή Εκείνου:  «Αληθώς σας λέγω, δεν σας γνωρίζω».

Μακάριος ο Δούλος ων ευρίσκει γρηγορούντα… (Αποκ. ΙΣ : 15).

Στην παραβολή των Δέκα παρθένων είναι αφιερωμένη η αποψινή βραδιά, που ψάλλεται ο όρθρος της Μεγ. Τρίτης. Τί σχέση έχει η παραβολή των Δέκα παρθένων με τη Μεγ. Εβδομάδα; Γιατί γίνεται ιδιαίτερη μνεία γι’ αυτήν κατά τη Μεγ. Εβδομάδα;

     Ένας λόγος: Την παραβολή αυτή είπε ο Χριστός λίγο πριν από το εκούσιο Πάθος. Η τελευταία διδασκαλία του Χριστού πριν από το Μυστικό Δείπνο περιέχεται στο 25ο κεφάλαιο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου, και είναι καθαρά εσχατολογική. Αναφέρεται στη βασιλεία των ουρανών και στη δευτέρα παρουσία του Χριστού. Στην αρχή είναι οι δύο γνωστές και συγγενείς παραβολές: η παραβολή των Δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13) και η παραβολή των ταλάντων, ή μάλλον του κρύψαντος το τάλαντον (Ματθ, 25,14-30). Και ακολουθεί η γνωστή περικοπή της μελλούσης κρίσεως (Ματθ. 25,31-46). Το βράδυ της Μεγ, Δευτέρας οι ύμνοι μιλάνε και για τα τρία αυτά, και για την παραβολή των Δέκα παρθένων, και για την παραβολή του κρύψαντος το τάλαντον και για την περικοπή της μελλούσης κρίσεως.

       Περισσότερο μιλάνε οι ύμνοι για την παραβολή των Δέκα παρθένων. Αυτό δε γίνεται και για ένα δεύτερο λόγο. Στην παραβολή ακούγεται η κραυγή: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται, εξέρχεσθε εις απάντησιν αυτού» (Ματθ. 25,6). Και στις πρώτες μέρες της Μεγ. Εβδομάδας ακούγεται η ίδια κραυγή: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός». Ακολουθίες του Νυμφίου λέγονται οι ακολουθίες των τριών πρώτων ημερών. Έρχεται ο Νυμφίος. Ο Νυμφίος της παραβολής έρχεται, για να μπει στο νυμφώνα και να γίνουν οι γάμοι. Και ο Νυμφίος Χριστός έρχεται την εβδομάδα αυτή, για να μπει θριαμβευτικά στο Νυμφώνα του ουρανού. Έρχεται να δώσει τη μάχη, για ν’ ανοίξει ο κλειστός νυμφώνας στους ανθρώπους. Έρχεται! Καλούμεθα να τον υπαντήσουμε, να τον υποδεχτούμε.

      Αλλά και για τρίτο λόγο γίνεται μνεία της παραβολής των Δέκα παρθένων απόψε. Ο Χριστός είναι ο Νυμφίος. Χρειάζεται πίστη για να το δεχθεί κανείς αυτό. Γιατί; Μπροστά μας τις μέρες αυτές βλέπουμε πληγωμένο και βασανισμένο το πρόσωπο του Χριστού, του Νυμφίου. Ο προφήτης Ησαΐας, 800 χρόνια προ Χρίστου, είδε με καταπληκτική ενάργεια όλα τα πάθη του Σωτήρος, και στην περίφημη προφητεία του 53ου κεφαλαίου του βιβλίου του, που την ακούμε το πρωί της Μεγ. Παρασκευής, παρουσιάζει αυτή την παραμόρφωση του προσώπου του Μεσσία, του πάσχοντος Λυτρωτή: « Και είδομεν αυ­τόν, και ουκ είχεν είδος ουδέ κάλλος» (Ησ. 53,2).

      Ένας που γνωρίζει το θεϊκό μεγαλείο, το άρρητο κάλλος και την απερίγραπτη ομορφιά του Λόγου του Θεού, του θεανθρώπου Ιησού, βλέποντάς τον το πρωί της Μεγ. Παρασκευής ραπισμένο, πληγωμένο, μαστιγωμένο, ματωμένο, θα μπορούσε ν’ αναφωνήσει: – Πω, πω! Πώς έγινε έτσι το ωραιότερο πρόσωπο τού κόσμου! Είναι και τούτο ένα στάδιο της ταπεινώσεως, της κενώσεως του Θεού Λόγου. Ταπείνωσε τον εαυτό του. Τον κατέβασε στη γη από τον ουρανό. Του φόρεσε την ανθρώπινη σάρκα. Τον περιτύλιξε μέσα στα άχυρα του σταύλου. Και τώρα η ταπείνωση πάλι τον περιτυλίγει μέσα στα αίματα και στον πόνο. Πω, πω! Πώς καταδέχτηκε να γίνει για μας ο Νυμφίος Χριστός!

     Κι όμως δεν παύει να είναι ο ωραιότερος Νυμφίος του κόσμου. Στο Ψαλτήρι εμφανίζεται ασύγκριτη η ομορφιά του: «Ωραίος κάλλει παρά τους υιούς των ανθρώπων» (Ψαλμ. 44,2).

Η παραβολή των Δέκα παρθένων

      Είπαμε τους τρεις λόγους, για τους οποίους η αποψινή βραδυά είναι αφιερωμένη στην παραβολή των Δέκα παρθένων.

     Είναι γνωστή η παραβολή. Μιλάει για δέκα παρθένες. Περιμένουν νάρθει ο νυμφίος, κατά τη συνήθεια που είχαν τότε. Ο νυμφίος στη περίπτωση εκείνη καθυστέρησε και θα έφθανε τη νύχτα για να παραλάβει τη νύμφη. Οι παρθένες κόρες τον περίμεναν με λαμπάδες αναμμένες λίγο πιο πέρα από το νυφικό σπίτι, να τον υποδεχθούν. Οι λαμπάδες ήταν τότε λυχνάρια, που άναβαν μόνο με λάδι. Αν σωνόταν το λάδι, έσβηναν οι λαμπάδες.

     Από τις δέκα παρθένες οι πέντε ήταν συνετές, μυαλωμένες. Μαζί με το λυχνάρι τους, τη λαμπάδα τους, πήραν και λάδι, να τροφοδοτούν τη λαμπάδα. Οι πέντε άλλες ήταν ανόητες, ασύνετες, άμυαλες, επιπόλαιες. Πήραν τη λαμπάδα χωρίς λάδι.

     Οι ώρες περνούσαν, ο νυμφίος αργούσε. Και νύσταξαν και έπεσαν να κοιμηθούν. Κατά τα μεσάνυχτα ακούστηκε φωνή. Ο αγγελιοφόρος προειδοποιεί: «Ιδού ο νυμφίος έρχεται…». Πετάχτηκαν και οι δέκα. Οι πέντε μυαλωμένες άναψαν τις λαμπάδες τους. Έτοιμες για την υποδοχή. Οι άμυαλες όμως! Πώς ν’ ανάψει το λυχνάρι τους; Λάδι δεν είχαν. Πώς να βρουν τελευταία στιγμή; Να πάρουν από τις άλλες πέντε; Δεν μπορούσαν, γιατί δεν θάφτανε για το δικό τους λυχνάρι το λάδι που θα τους έμενε. Να πάνε ν’ αγοράσουν; Άραγε θα προλάβουν; Μα δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο. Τρέχουν ν’ αγοράσουν.

      Ο νυμφίος όμως πλησιάζει. Οι πέντε σοφές τον υποδέχονται με αναμμένη τη λαμπάδα. Μπαίνουν μαζί του στο νυμφώνα. Μαζί στο γαμήλιο πανηγύρι, στη μεγάλη χαρά. Σε λίγο, να και φτάνουν, ασθμαίνουσες και καταϊδρωμένες, οι πέντε ασύνετες και άμυαλες. Προχωρούν να μπουν. Μα βρίσκουν κατάκλειστη την πόρτα. Χτυπάνε. Ξαναχτυπάνε. Μα απόκριση καμιά. Φωνάζουν με αγωνία: «Κύριε, Κύριε άνοιξον ημίν». Κι ακούγεται η απόκριση από μέσα. Απόκριση αυστηρή, απόλυτη, τραγική: «Αμήν λέγω υμίν, ουκ οίδα υμάς». Δεν σάς ξέρω… Μια για πάντα έξω από το νυμφώνα.

Η Ευαγγελική περικοπή της Θείας Λειτουργίας

των προηγιασμένων Θείων Δώρων.

Εκ του κατά Ματθαίον (ΚΔ'; 36 - ΚΣΤ'; 2)

Είπεν ο Κύριος τοις εαυτού μαθητές: περι δέ της ημέρας εκείνης και ώρας ουδείς οίδεν, ουδέ οι άγγελοι των ουρανών, ει μή ο πατήρ μου μόνος. ώσπερ δέ αι ημέραι του Νώε, ούτως έσται και η παρουσία του υιού του ανθρώπου. ώσπερ γάρ ήσαν εν ταις ημέραις ταις πρό του κατακλυσμού τρώγοντες και πίνοντες, γαμούντες και εκγαμίζοντες, άχρι ής ημέρας εισήλθε Νώε εις την κιβωτόν, και ουκ έγνωσαν έως ήλθεν ο κατακλυσμός και ήρεν άπαντας, ούτως έσται και η παρουσία του υιού του ανθρώπου. τότε δύο έσονται εν τω αγρώ, ο είς παραλαμβάνεται και ο είς αφίεται, δύο αλήθουσαι εν τω μυλώνι, μία παραλαμβάνεται και μία αφίεται. γρηγορείτε ούν, ότι ουκ οίδατε ποία ώρα ο Κύριος υμών έρχεται. Εκείνο δέ γινώσκετε ότι ει ήδει ο οικοδεσπότης ποία φυλακή ο κλέπτης έρχεται, εγρηγόρησεν άν και ουκ άν είασε διορυγήναι την οικίαν αυτού. δια τούτο και υμείς γίνεσθε έτοιμοι, ότι η ώρα ου δοκείτε ο υιός του ανθρώπου έρχεται. Τίς άρα εστίν ο πιστός δούλος και φρόνιμος, όν κατέστησεν ο κύριος αυτού επι της θεραπείας αυτού του διδόναι αυτοίς την τροφήν εν καιρώ? μακάριος ο δούλος εκείνος όν ελθών ο κύριος αυτού ευρήσει ποιούντα ούτως. αμήν λέγω υμίν ότι επι πάσι τοις υπάρχουσιν αυτού καταστήσει αυτόν. εάν δέ είπη ο κακός δούλος εκείνος εν τη καρδία αυτού, χρονίζει ο κύριός μου ελθείν, και άρξηται τύπτειν τους συνδούλους αυτού, εσθίη δέ και πίνη μετά των μεθυόντων, ήξει ο κύριος του δούλου εκείνου εν ημέρα η ου προσδοκά και εν ώρα η ου γινώσκει, και διχοτομήσει αυτόν, και το μέρος αυτού μετά των υποκριτών θήσει, εκεί έσται ο κλαυθμός και ο βρυγμός των οδόντων.

ΤΟΤΕ ομοιωθήσεται η βασιλεία των ουρανών δέκα παρθένοις, αίτινες λαβούσαι τας λαμπάδας αυτών εξήλθον εις απάντησιν του νυμφίου. πέντε δέ ήσαν εξ αυτών φρόνιμοι και αι πέντε μωραί. αίτινες μωραί λαβούσαι τας λαμπάδας εαυτών ουκ έλαβον μεθ'; εαυτών έλαιον, αι δέ φρόνιμοι έλαβον έλαιον εν τοις αγγείοις αυτών μετά των λαμπάδων αυτών. χρονίζοντος δέ του νυμφίου ενύσταξαν πάσαι και εκάθευδον. μέσης δέ νυκτός κραυγή γέγονεν, ιδού ο νυμφίος έρχεται, εξέρχεσθε εις απάντησιν αυτού. τότε ηγέρθησαν πάσαι αι παρθένοι εκείναι και εκόσμησαν τας λαμπάδας αυτών. αι δέ μωραί ταις φρονίμοις είπον, δότε ημίν εκ του ελαίου υμών, ότι αι λαμπάδες ημών σβέννυνται. απεκρίθησαν δέ αι φρόνιμοι λέγουσαι, μήποτε ουκ αρκέσει ημίν και υμίν, πορεύεσθε δέ μάλλον προς τους πωλούντας και αγοράσατε εαυταίς. απερχομένων δέ αυτών αγοράσαι ήλθεν ο νυμφίος και αι έτοιμοι εισήλθον μετ'; αυτού εις τους γάμους, και εκλείσθη η θύρα. ύστερον δέ έρχονται και αι λοιπαί παρθένοι λέγουσαι, κύριε κύριε, άνοιξον ημίν. ο δέ αποκριθείς είπεν, αμήν λέγω υμίν, ουκ οίδα υμάς. γρηγορείτε ούν, ότι ουκ οίδατε την ημέραν ουδέ την ώραν εν η ο υιός του ανθρώπου έρχεται.

Ώσπερ γάρ άνθρωπος αποδημών εκάλεσε τους ιδίους δούλους και παρέδωκεν αυτοίς τά υπάρχοντα αυτού, και ώ μέν έδωκε πέντε τάλαντα, ώ δέ δύο, ώ δέ έν, εκάστω κατά την ιδίαν δύναμιν, και απεδήμησεν ευθέως. πορευθείς δέ ο τά πέντε τάλαντα λαβών ειργάσατο εν αυτοίς και εποίησεν άλλα πέντε τάλαντα. ωσαύτως και ο τά δύο εκέρδησε και αυτός άλλα δύο. ο δέ το έν λαβών απελθών ώρυξεν εν τη γή και απέκρυψε το αργύριον του κυρίου αυτού. μετά δέ χρόνον πολύν έρχεται ο κύριος των δούλων εκείνων και συναίρει μετ'; αυτών λόγον. και προσελθών ο τά πέντε τάλαντα λαβών προσήνεγκεν άλλα πέντε τάλαντα λέγων, κύριε, πέντε τάλαντά μοι παρέδωκας, ίδε άλλα πέντε τάλαντα εκέρδησα επ'; αυτοίς. έφη αυτώ ο κύριος αυτού, εύ, δούλε αγαθέ και πιστέ! επι ολίγα ής πιστός, επι πολλών σε καταστήσω, είσελθε εις την χαράν του κυρίου σου. προσελθών δέ και ο τά δύο τάλαντα λαβών είπε, κύριε, δύο τάλαντά μοι παρέδωκας, ίδε άλλα δύο τάλαντα εκέρδησα επ'; αυτοίς. έφη αυτώ ο κύριος αυτού, εύ, δούλε αγαθέ και πιστέ! επι ολίγα ής πιστός, επι πολλών σε καταστήσω, είσελθε εις την χαράν του κυρίου σου. προσελθών δέ και ο το έν τάλαντον ειληφώς είπε, κύριε, έγνων σε ότι σκληρός εί άνθρωπος, θερίζων όπου ουκ έσπειρας και συνάγων όθεν ου διεσκόρπισας, και φοβηθείς απελθών έκρυψα το τάλαντόν σου εν τη γή, ίδε έχεις το σόν. αποκριθείς δέ ο κύριος αυτού είπεν αυτώ, πονηρέ δούλε και οκνηρέ! ήδεις ότι θερίζω όπου ουκ έσπειρα και συνάγω όθεν ου διεσκόρπισα! έδει ούν σε βαλείν το αργύριόν μου τοις τραπεζίταις, και ελθών εγώ εκομισάμην άν το εμόν σύν τόκω. άρατε ούν απ'; αυτού το τάλαντον και δότε τω έχοντι τά δέκα τάλαντα. τω γάρ έχοντι παντί δοθήσεται και περισσευθήσεται, απο δέ του μή έχοντος και ο έχει αρθήσεται απ'; αυτού. και τον αχρείον δούλον εκβάλετε εις το σκότος το εξώτερον, εκεί έσται ο κλαυθμός και ο βρυγμός των οδόντων.

Όταν δέ έλθη ο υιός του ανθρώπου εν τη δόξη αυτού και πάντες οι άγιοι άγγελοι μετ'; αυτού, τότε καθίσει επι θρόνου δόξης αυτού, και συναχθήσεται έμπροσθεν αυτού πάντα τά έθνη, και αφοριεί αυτούς απ'; αλλήλων ώσπερ ο ποιμήν αφορίζει τά πρόβατα απο των ερίφων, και στήσει τά μέν πρόβατα εκ δεξιών αυτού, τά δέ ερίφια εξ ευωνύμων. τότε ερεί ο βασιλεύς τοις εκ δεξιών αυτού, δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν απο καταβολής κόσμου. επείνασα γάρ, και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα, και εποτίσατέ με, ξένος ήμην, και συνηγάγετέ με, γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα, και επεσκέψασθέ με, εν φυλακή ήμην, και ήλθετε προς με. τότε αποκριθήσονται αυτώ οι δίκαιοι λέγοντες, κύριε, πότε σε είδομεν πεινώντα και εθρέψαμεν, η διψώντα και εποτίσαμεν? πότε δέ σε είδομεν ξένον και συνηγάγομεν, η γυμνόν και περιεβάλομεν? πότε δέ σε είδομεν ασθενή η εν φυλακή, και ήλθομεν προς σε? και αποκριθείς ο βασιλεύς ερεί αυτοίς, αμήν λέγω υμίν, εφ'; όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε. τότε ερεί και τοις εξ ευωνύμων, πορεύεσθε απ'; εμού οι κατηραμένοι εις το πύρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού. επείνασα γάρ, και ουκ εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα, και ουκ εποτίσατέ με, ξένος ήμην, και ου συνηγάγετέ με, γυμνός, και ου περιεβάλετέ με, ασθενής και εν φυλακή, και ουκ επεσκέψασθέ με. τότε αποκριθήσονται αυτώ και αυτοί λέγοντες, κύριε, πότε σε είδομεν πεινώντα η διψώντα η ξένον η γυμνόν η ασθενή η εν φυλακή, και ου διηκονήσαμέν σοι? τότε αποκριθήσεται αυτοίς λέγων, αμήν λέγω υμίν, εφ'; όσον ουκ εποιήσατε ενί τούτων των ελαχίστων, ουδέ εμοί εποιήσατε. και απελεύσονται ούτοι εις κόλασιν αιώνιον, οι δέ δίκαιοι εις ζωήν αιώνιον.

ΚΑΙ εγένετο ότε ετέλεσεν ο Ιησούς πάντας τους λόγους τούτους είπεν τοις μαθηταίς αυτού, οίδατε ότι μετά δύο ημέρας το πάσχα γίνεται, και ο υιός του ανθρώπου παραδίδοται εις το σταυρωθήναι.

Η ΡΑΘΥΜΙΑ

Γενικά περί ραθυμίας και αποτελέσματα αυτής

Αποτελεί μία από τις πολύ μεγάλες παθολογικές καταστάσεις του νου, και συγγενεύει πολύ με την άγνοια και τη λήθη.

Είναι, θα λέγαμε, μία τεμπελιά, οκνηρία, αδιαφορία, δυσκινησία και ότι ανάλογο μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς για να μπορέσει να την χαρακτηρίσει από πνευματικής απόψεως.

Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο είναι και αυτό ένα γνώρισμα της ανθρώπινης φύσεως. ";Ράθυμος η ανθρώπινη φύσις και τη ανέσει και τη τρυφή μάλλον εαυτήν επιδίδωσι";. ";Οξύρροπος προς απώλειαν";, θα μας πει σε άλλο σημείο, όχι διότι κατασκευάσθηκε έτσι από τον Θεό, αλλά ";παρά την εκ προαιρέσεως ραθυμίαν";.

Και αυτής η ρίζα βρίσκεται στην υποδούλωση της ψυχής στις αισθήσεις του σώματος και στον κόσμο των αισθητών. Η ρίζα της βρίσκεται μέσα στην ψυχή, μέσα στον σκοτισμένο μας νου, που χάνει την θέση της υπεροχής του με την υποδούλωσή του στα υλικά. Ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός βλέπει την ρίζα της στην αφροσύνη. ";Εκ γάρ αφροσύνης γένεται η ραθυμία";, μας αναφέρει. Αν φρόνησις είναι η υγεία του λογικού και η φωτισμένη κατάσταση με συνεχή επαγρύπνηση, τότε αφροσύνη είναι το εντελώς αντίθετο. Είναι μέθη του λογικού, σκοτισμός του νου και άνοια";, αμυαλωσύνη και πονηρία γενικά και κατάπτωση των πνευματικών δυνάμεων σε μία χαλάρωση, όπου όλα είναι επιτρεπτά.

Η ραθυμία είναι αποτέλεσμα μιας γενικής καταπτώσεως της ψυχής που την χαρακτηρίζει το σκοτάδι και η πνευματική τύφλωση. Αναφέρει ο άγιος Μάρκος ο Ασκητής: ";Η ραθυμία είναι αυτή που υφαίνει το σκοτεινό ρούχο του μαύρου σύννεφου και το κάλυμμα της ψυχής";.

Αυτή κάνει τον άνθρωπο ";εις την των αλόγων εκπίπτειν θηριωδίαν";. Από ραθυμίας γίνεται φαύλος, και γίνεται σκληρή η ψυχή του. ";Η ψυχή του ανθρώπου είναι μαλακή και πλάθεται εύκολα. Παθαίνει όμως ότι και το νερό του Δούναβη, που γίνεται σκληρό σαν πέτρα από το κρύο όταν παγώσει. Το ίδιο παθαίνει και  η ψυχή μετά την αμαρτία και την πολλή ραθυμία. Γίνεται σκληρή σαν την πέτρα";.

Η ραθυμία κάνει ακόμη βαρύ και ανυπόφορο στην ψυχή τον νόμο του Θεού. ";Τι μας κάνει να φαίνονται βαριές οι εντολές;"; ρωτάει ο άγιος Χρυσόστομος. ";Η ραθυμία μας";, απαντά. Όπως δηλαδή, αν δείχνουμε προθυμία, μας φαίνονται και τα βαριά ελαφριά, έτσι και όταν δείχνουμε ραθυμία, και τα ελαφριά θα μας φανούν δύσκολα.

Πίσω από την ραθυμία κρύβεται ο διάβολος. ";Δεν φοβάσαι μήπως ...; εξ αιτίας της ραθυμίας σου ξεπηδήσει κάποιος δαίμονας και βρίσκοντας την ψυχή σου χωρίς απασχόληση και ανέτοιμη, μπει σε αυτήν με όλη του την ευκολία, εφόσον το σπίτι σου δεν έχει πόρτα";;

Πραγματικά υπάρχει μεγάλος κίνδυνος, όταν δεν υπάρχει προσοχή και φροντίδα για τα πνευματικά, να μας κάνει ο πονηρός ό,τι θέλει. Οι δύο υπέροχες παραβολές των ταλάντων και των δέκα παρθένων μας ζωγραφίζουν πολύ χαρακτηριστικά τα αποτελέσματα της ραθυμίας. Για τον Αδάμ εξάλου, ο Μ. Βασίλειος αναφέρει ότι ";ενύσταξεν δια της ραθυμίας ο λογισμός αυτού";. Αλλά και ο Ιούδας ";διά της ραθυμίας δούλος εγεγόνει του εχθρού";.

 (Δεινόν η ραθυμία. Μεγάλη η μετάνοια!)

Η καταπολέμηση της ραθυμίας

Η άσκηση βίας.

Χρειάζεται βίαιη εξέγερση του εαυτού μας εναντίον του εαυτού μας. Χρειάζεται δηλαδή βία. Και βία είναι ";η βίωση του σωματικού πόνου και μόχθου σε όλα";.

Κατά τον Μ. Βασίλειο ";βία είναι η καταπόνηση του σώματος που θεληματικά υπομένουν οι μαθητές του Χριστού με την άρση των δικών τους θελημάτων και της σωματικής ανέσεως, αλλά συνδεδεμένη και με την φύλαξη και την τήρηση όλων των εντολών του Χριστού";.

Η βία ";αποκαθαίρει τον νου";, τον εξυψώνει, τον εξαγιάζει, καταβάλλει την ραθυμία και μαζί της όλες τις ολέθριες ψυχικές δυνάμεις.

Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος μας δίνει πιο καθαρά τον τρόπο της καταπολεμήσεως της ραθυμίας με τη βία. ";Το βιάζεσθαι εαυτόν εν πάσι";, το να βιάζει κανείς τον εαυτό του σε όλα, αυτή είναι η οδός του Χριστιανού. Δηλαδή: ";Να βιάζει τον εαυτό του στο καλό, έστω και αν η καρδιά του δεν το θέλει. Να βιάζει  τον εαυτό του σε αγάπη, έστω και αν δεν έχει αγάπη. Να βιάζει τον εαυτό του στο να λυπάται τον άλλον, έστω και αν δεν αισθάνεται λύπη για τον άλλον ...; Να  βιάζει τον εαυτό του σε προσευχή, έστω και αν η προσευχή του δεν είναι πνευματική ...;";. ";Βία φύσεως διηνεκής";, θα μας έλεγε ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος.

Με την βία επιχειρείται μία εισβολή στα βάθη της ψυχής για να καταλυθεί η ραθυμία που φωλιάζει μέσα μας.

(Αγ. Μάρκος ο ασκητής. Φιλοκαλία τόμος Α';

Υμνολογικόν ανθολόγιον.

Κοντάκιον Ήχος β';

Τά άνω ζητών

Τήν ώραν ψυχή, τού τέλους εννοήσασα, καί τήν εκκοπήν, τής συκής δειλιάσασα, τό δοθέν σοι τάλαντον, φιλοπόνως έργασαι ταλαίπωρε, γρηγορούσα καί κράζουσα. Μή μείνωμεν έξω τού νυμφώνος Χριστού.

Απόδοση.

Αφού καταλάβεις, ψυχή μου πως πλησιάζει η ώρα του τέλους σου και φοβηθείς το κόψιμο της συκιάς, να έργάζεσαι φιλότιμα και πρόθυμα το χάρισμα, που σαν πολύτιμο τάλαντο σου χάρισε ο Θεός,κρατώντας άγρυπνο το νου και την ψυχή σου και μέσα από τα βάθη σου κράζοντας: Πρόσεξε να μην μείνουμε έξω από τον Νυμφώνα του Χριστού.

Ο Οίκος

Τί ραθυμείς αθλία ψυχή μου; τί φαντάζη ακαίρως μερίμνας αφελείς; τί ασχολείς πρός τά ρέοντα; εσχάτη ώρα εστίν απάρτι, καί χωρίζεσθαι μέλλομεν τών ενταύθα, έως καιρόν κεκτημένη, ανάνηψον κράζουσα. Ημάρτηκά σοι Σωτήρ μου, μή εκκόψης με, ώσπερ τήν άκαρπον συκήν, αλλ'; ως εύσπλαγχνος Χριστέ, κατοικτείρησον, φόβω κραυγάζουσαν. Μή μείνωμεν έξω τού νυμφώνος Χριστού.

Απόδοση.

Γιατί τεμπελιάζεις, άθλια ψυχή μου? Γιατί αφήνεις τη φαντασία σου να χάνει τον καιρό της με φροντίδες τιποτένιες? Γιατί απασχολείσαι με πράγματα που τρέχουν και χάνονται σαν το νερό? Από εδώ και πέρα βρισκόμαστε στην τελευταία ώρα, και πρόκειται να χωρισθούμε από τα πράγματα αυτού του κόσμου. Οσο έχεις καιρο ξύπνησε και φώναξε στον Κύριο: Μη με κόψεις σαν την άκαρπη συκιά, γιατί αμάρτησα σε Σένα, αλλά σαν εύσπλαχνος λυπήσου με και σώσε εμένα, που σου φωνάζω με φόβο: Μα μην μείνουμε έξω από τον Νυμφώνα του Χριστού.

Συναξάριον

Τή αγία καί μεγάλη Τρίτη, τής τών δέκα Παρθένων παραβολής, τής εκ τού ιερού Ευαγγελίου, μνείαν ποιούμεθα.

Στίχοι

" Τρίτη μεγίστη Παρθένους δέκα φέρει,

 " Νίκην φερούσας αδεκάστου Δεσπότου.

Αλλ'; ώ Νυμφίε Χριστέ, μετά τών φρονίμων ημάς συναρίθμησον Παρθένων, καί τή εκλεκτή σου σύνταξον ποίμνη, καί ελέησον ημάς. Αμήν.

Απόδοση.

Κατά την Μεγάλη και Αγία Τρίτη ενθυμούμεθα την παραβολή των δεκα παρθένων, όπως παρουσιάζεται στο Αγιο Ευαγγέλιο.

ΣΤΙΧΟΙ

Η Μεγάλυ Τρίτη παρουσιάζει μπροστά μας τις δέκα παρθένους

 Που παρουσιάζουν την νίκη του Δεσπότου και Κυρίου, που δεν δωροδοκείται από κανέναν.

Αλλά, Συ Κυριε, που είσαι ο Νυμφίος της Εκκλησίας, συναρίθμησε και εμάς μαζί με τις φρόνιμες παρθένες και σώσε μας σαν φιλάνθρωπος, που είσαι.

Εις τούς Αίνους

Ιδιόμελον Ήχος α';

Εν ταίς λαμπρότησι τών Αγίων σου, πώς εισελεύσομαι ο ανάξιος; εάν γάρ τολμήσω συνεισελθείν εις τόν νυμφώνα, ο χιτών με ελέγχει, ότι ουκ έστι τού γάμου, καί δέσμιος εκβαλούμαι υπό τών Αγγέλων, καθάρισον Κύριε, τόν ρύπον τής ψυχής μου, καί σώσόν με ως φιλάνθρωπος.

Απόδοση.

Στη λαμπρή ωραιότητα της αγίας βασιλείας Σου πώς να εισέλθω εγώ που είμαι ανάξιος εξ αιτίας των αμαρτιών μου? Γιατί εάν τολμήσω να μπω μαζί με τους αγίους καλεσμένους Σου, τα ενδύματά μου με ελέγχουν, γιατί δεν είναι άξια του γάμου, όπως είπες στην παραβολή. Γι'; αυτό το λόγο εξορίζομαι από την Βασιλεία Σου από τους αγγέλους Σου, που είναι οι δούλοι της παραβολής. Σε παρακαλώ, Κύριε, καθάρισε όλη την ακαθαρσία της ψυχής μου, και σώσε με σαν φιλάνθρωπος που είσαι.

Εις τον στίχον των αίνων.

Δόξα ...; Καί νύν ...; Ήχος βαρύς

Ιδού σοι τό τάλαντον, ο Δεσπότης εμπιστεύει ω ψυχή μου, φόβω δέξαι τό χάρισμα. Δάνεισαι τώ δεδωκότι, διάδος πτωχοίς, καί κτήσαι φίλον τόν Κύριον, ίνα στής εκ δεξιών αυτού, όταν έλθη εν δόξη, καί ακούσης μακαριας φωνής. Είσελθε δούλε, εις τήν χαράν τού Κυρίου σου. Αυτής αξίωσόν με, Σωτήρ τόν πλανηθέντα, διά τό μέγα σου έλεος.

ΑΠΟΔΟΣΗ

Ο Δεσπότης Χριστός, ψυχή μου, σου εμπιστεύεται ένα μοναδικό χάρισμα. Είναι αμύθητη η αξία του, όπως στην αρχαία εποχή ήταν μεγάλος θησαυρός το α΄ρχαίο τάλαντο. Σε κάνει αδελφό Του, μέλος της Εκκλησίας Του και πολίτη της Βασιλείας Του. Δέξου με φόβο το χάρισμα. Ο Κύριος σε κάνει διαχειριστή αυτού του θησαυρου. Δάνεισε αυτόν τον πλούτο σε Αυτόν που σου το χάρισε διαδίδοντάς το σε όσους το έχουν ανάγκη. Ετσι θα αποκτήσεις σαν φίλο σου τον Κύριο. Στο τέλος θα μπορέσεις να σταθείς σταδεξιά του Κυρίου, όταν θα έλθει ένδοξος στη Δευτέρα Παρουσία Του Κι θα ακούσεις την μακαρία Του φωνή να σου λέγει: Μπορίς, δούλε, να εισέλθεις στη χαρά του Κυρίου σου. Αξίωσέ με, Σωτήρ, εμένα τον πλανεμένο δούλο Σου, να μπω σε αυτή την Βασιλεία Σου, αφού πάντα δείχνεις το μεγάλο Σου και πλούσιο έλεος.