Οι ηδονές της ακοής
ΑΓΙΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ Επισκόπου Ιππώνος
ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ
Οι
ηδονές της ακοής με είχαν σαγηνεύσει και καθυποτάξει περισσότερο, αλλά
εσύ με απάλλαξες από αυτές και με ελευθέρωσες. Ομολογώ, ότι
ευχαριστιέμαι και τώρα με τους ήχους εκείνους, τους οποίους
αναζωογονούν οι λόγοι σου, όταν ψάλλονται με γλυκιά και επιδέξια φωνή,
όχι όμως μέχρι του σημείου να προσκολλώμαι αδιάρρηκτα σε αυτούς, αλλά να
απομακρύνομαι από αυτούς όταν θέλω.
Εν τούτοις, χάρη στις σκέψεις που δίνουν ζωή σε αυτούς, είναι ίσως άξιοι να καταλάβουν κάποια προνομιούχα θέση στην καρδιά μου, αλλά δεν μπορώ να βρω μια θέση που τους αρμόζει. Γιατί κάποιες φορές βλέπω να τους δίνω μεγαλύτερη τιμή απ' ότι πρέπει, όταν αισθάνομαι ότι η ψυχή μου συγκινείται με περισσότερη ευσέβεια και σοβαρότητα από τη θέρμη της αφοσίωσης που δείχνουν τα άγιά σου λόγια, όταν ψάλλονται παρά όταν δεν ψάλλονται και ότι σε όλες τις διαθέσεις της ψυχής μου, ανάλογα με το είδος τους, ανταποκρίνονται κατάλληλοι τρόποι στην φωνή και στο άσμα, μέσω των οποίων οι διαθέσεις αυτές διεγείρονται, μη γνωρίζοντας δια μέσου ποιας μυστικής συγγενείας.
Αλλά η απόλαυση της σάρκας μου, στην οποία δεν πρέπει να παραδίδεται το πνεύμα μου, για να μη σκανδαλίζεται από αυτήν, συχνά με απατά. Αντί δε να συνοδεύει το λόγο και να τον ακολουθεί, προσπαθεί να προτρέχει και να τον καθοδηγεί. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο αμαρτάνω χωρίς να το γνωρίζω αλλά αργότερα το μαθαίνω. Κάποιες φορές, εν τούτοις, στην προσπάθειά μου να αποφύγω δυναμικά αυτή τη γοητεία, σφάλλω και πάλι από υπερβολική αυστηρότητα και κάποιες άλλες φορές τόσο πολύ, ώστε εύχομαι οι γλυκιές εκείνες μελωδίες που συνοδεύουν τους ψαλμούς του Δαυίδ να απομακρυνθούν από τα αυτιά μου και από την ίδια την εκκλησία. Και μου φαίνεται ασφαλέστερο να μιμηθώ στην προκειμένη περίπτωση τον επίσκοπο Αλεξανδρείας Αθανάσιο, ο οποίος, όπως μου είπαν πολλές φορές, ήθελε οι ψαλμοί να διαβάζονται με τόσο λίγη τραγουδιστή φωνή, ώστε προσιδίαζε περισσότερο σε απαγγελία παρά σε υπόκρουση.
Ωστόσο, όταν θυμάμαι τα δάκρυα που με έκαναν να χύσω τα άσματα αυτά της Εκκλησίας κατά τους πρώτους χρόνους της επανόδου μου στην πίστη και ότι ακόμα και τώρα συγκινούμαι όχι από το άσμα αλλά από αυτά που ψάλλονται, όταν ψάλλονται με καθαρή και μελωδική φωνή που είναι η πιο κατάλληλη, αναγνωρίζω το μεγάλο όφελος αυτής της πρακτικής. Έτσι ταλαντεύομαι ανάμεσα στον κίνδυνο της τέρψης και της ωφέλειας της εμπειρίας και τάσσομαι υπέρ της θέσης, η οποία δεν εννοώ να είναι οριστική, να εγκριθεί το έθιμο αυτό της υπόκρουσης στην εκκλησία, έτσι ώστε από την τέρψη της ακοής η αδύναμη ψυχή να φτάσει σε μια ικανότητα αφοσίωσης.
Ακόμη, όταν συμβαίνει να με συγκινεί το άσμα περισσότερο απ' ότι το ψαλλόμενο θέμα, ομολογώ ότι έχω αμαρτάνει κατηγορηματικά και τότε προτιμώ να μην ακούω αυτόν που ψάλλει. Δες την κατάστασή μου! Κλάψε μ' εμένα και κλάψε για εμένα εσύ που τόσο πολύ ελέγχεις τα εσώτερα συναισθήματά σου ώστε μόνο καλό να πηγάζει από αυτά.
Και εσύ που δεν ενεργείς έτσι, αυτά τα πράγματα δε θα σε συγκινήσουν. Επίβλεψον, εισάκουσον μου, Κύριε ο Θεός μου. Ελέησον με και ίασέ με Κύριε προ των οφθαλμών του οποίου έγινα αίνιγμα στον εαυτό μου και αυτή είναι η αδυναμία μου.
Εν τούτοις, χάρη στις σκέψεις που δίνουν ζωή σε αυτούς, είναι ίσως άξιοι να καταλάβουν κάποια προνομιούχα θέση στην καρδιά μου, αλλά δεν μπορώ να βρω μια θέση που τους αρμόζει. Γιατί κάποιες φορές βλέπω να τους δίνω μεγαλύτερη τιμή απ' ότι πρέπει, όταν αισθάνομαι ότι η ψυχή μου συγκινείται με περισσότερη ευσέβεια και σοβαρότητα από τη θέρμη της αφοσίωσης που δείχνουν τα άγιά σου λόγια, όταν ψάλλονται παρά όταν δεν ψάλλονται και ότι σε όλες τις διαθέσεις της ψυχής μου, ανάλογα με το είδος τους, ανταποκρίνονται κατάλληλοι τρόποι στην φωνή και στο άσμα, μέσω των οποίων οι διαθέσεις αυτές διεγείρονται, μη γνωρίζοντας δια μέσου ποιας μυστικής συγγενείας.
Αλλά η απόλαυση της σάρκας μου, στην οποία δεν πρέπει να παραδίδεται το πνεύμα μου, για να μη σκανδαλίζεται από αυτήν, συχνά με απατά. Αντί δε να συνοδεύει το λόγο και να τον ακολουθεί, προσπαθεί να προτρέχει και να τον καθοδηγεί. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο αμαρτάνω χωρίς να το γνωρίζω αλλά αργότερα το μαθαίνω. Κάποιες φορές, εν τούτοις, στην προσπάθειά μου να αποφύγω δυναμικά αυτή τη γοητεία, σφάλλω και πάλι από υπερβολική αυστηρότητα και κάποιες άλλες φορές τόσο πολύ, ώστε εύχομαι οι γλυκιές εκείνες μελωδίες που συνοδεύουν τους ψαλμούς του Δαυίδ να απομακρυνθούν από τα αυτιά μου και από την ίδια την εκκλησία. Και μου φαίνεται ασφαλέστερο να μιμηθώ στην προκειμένη περίπτωση τον επίσκοπο Αλεξανδρείας Αθανάσιο, ο οποίος, όπως μου είπαν πολλές φορές, ήθελε οι ψαλμοί να διαβάζονται με τόσο λίγη τραγουδιστή φωνή, ώστε προσιδίαζε περισσότερο σε απαγγελία παρά σε υπόκρουση.
Ωστόσο, όταν θυμάμαι τα δάκρυα που με έκαναν να χύσω τα άσματα αυτά της Εκκλησίας κατά τους πρώτους χρόνους της επανόδου μου στην πίστη και ότι ακόμα και τώρα συγκινούμαι όχι από το άσμα αλλά από αυτά που ψάλλονται, όταν ψάλλονται με καθαρή και μελωδική φωνή που είναι η πιο κατάλληλη, αναγνωρίζω το μεγάλο όφελος αυτής της πρακτικής. Έτσι ταλαντεύομαι ανάμεσα στον κίνδυνο της τέρψης και της ωφέλειας της εμπειρίας και τάσσομαι υπέρ της θέσης, η οποία δεν εννοώ να είναι οριστική, να εγκριθεί το έθιμο αυτό της υπόκρουσης στην εκκλησία, έτσι ώστε από την τέρψη της ακοής η αδύναμη ψυχή να φτάσει σε μια ικανότητα αφοσίωσης.
Ακόμη, όταν συμβαίνει να με συγκινεί το άσμα περισσότερο απ' ότι το ψαλλόμενο θέμα, ομολογώ ότι έχω αμαρτάνει κατηγορηματικά και τότε προτιμώ να μην ακούω αυτόν που ψάλλει. Δες την κατάστασή μου! Κλάψε μ' εμένα και κλάψε για εμένα εσύ που τόσο πολύ ελέγχεις τα εσώτερα συναισθήματά σου ώστε μόνο καλό να πηγάζει από αυτά.
Και εσύ που δεν ενεργείς έτσι, αυτά τα πράγματα δε θα σε συγκινήσουν. Επίβλεψον, εισάκουσον μου, Κύριε ο Θεός μου. Ελέησον με και ίασέ με Κύριε προ των οφθαλμών του οποίου έγινα αίνιγμα στον εαυτό μου και αυτή είναι η αδυναμία μου.
Ο Αυγουστίνος και η μουσική,
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία Άννας Γιαννακοπούλου,
σσ. 50-51
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου