Η ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΟΛΩΝ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ ΑΠΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΙ ΤΗ Θ. ΧΑΡΗ ΚΑΙ ΦΕΡΝΕΙ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ *

Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης Η ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΟΛΩΝ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ ΑΠΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΙ ΤΗ Θ. ΧΑΡΗ ΚΑΙ ΦΕΡΝΕΙ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ * 1. Ὅπως ζοῦμε, θὰ κληρονομήσουμε τὴν αἰώνια ζωή; Ἀκούσαμε προηγουμένως στὴν Εὐαγγελικὴ περικοπὴ (Λουκᾶ 18, 18-27) τὸ περιστατικὸ γιὰ ἕνα ἄρχοντα πλούσιο, νέο ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος, ἐνάρετος ὢν καὶ ἔχων ἀμφιβολία περί τοῦ ἂν οἱ ἀρετὲς τὶς ὁποῖες εἶχε ἐκ τῆς νεότητός του θὰ τὸν ὁδηγοῦσαν στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καὶ στὴν αἰώνιο ζωή, προσῆλθε πρὸς τὸν Χριστό μας ,ὁ ὁποῖος ἐδίδασκε, καὶ τὸν ἐρώτησε: «Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;» Τί πρέπει νὰ κάνω γιὰ νὰ κληρονομήσω τὴν αἰώνιο ζωή; Εἶναι ἕνα ἐρώτημα τὸ ὁποῖο πρέπει ὅλους μας νὰ μᾶς ἀπασχολεῖ ἀφοῦ γνωρίζουμε ὅτι αὐτὴ ἐδῶ ἡ ζωὴ εἶναι προσωρινή, εἶναι τίποτε, φεύγει πολὺ γρήγορα· ἑπομένως ἡ σκέψη μας, ἡ καρδιά μας καὶ οἱ ἐπιθυμίες μας πρέπει νὰ εἶναι στραμμένες πρὸς τὴν αἰώνια ζωή.  Τὸ ἐρώτημα λοιπὸν αὐτὸ ἑνὸς νέου ἀνθρώπου «τί ποιήσας ζωὴν αἰώνιον κληρονομήσω;» , τί πρέπει νὰ κάνω γιὰ νὰ κληρονομήσω τὴν αἰώνια ζωή, εἶναι ἕνα ἐρώτημα τὸ ὁποῖο θὰ πρέπει διαρκῶς νὰ εἶναι μέσα στὸ νοῦ καὶ μέσα στὴν καρδιά μας καὶ νὰ φροντίζουμε νὰ βροῦμε τρόπο νὰ κληρονομήσουμε κι ἐμεῖς τὴν αἰώνια ζωή. Ἂς πῶ, ἀγαπητοί μου, ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ὅτι, ἂν δεῖ κανένας μὲ ἀκρίβεια τὰ πράγματα καὶ ἐκτιμήσει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ζοῦμε οἱ περισσότεροι ἀπὸ μᾶς  θὰ πρέπει νὰ ἀμφιβάλλει ἂν ὄντως θὰ κληρονομήσουμε ὅλοι μας τὴν αἰώνιο ζωή!  Καὶ θὰ θέλαμε ὅλοι μας νὰ κληρονομήσουμε τὴν αἰώνια ζωή! Ὅπως λοιπὸν ἀκούσαμε ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο, αὐτὸς ὁ νεαρὸς ἄρχοντας εἶχε τηρήσει τὶς ἐντολὲς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τὸν Δεκάλογο, διότι ὁ Χριστὸς τοῦ εἶπε: ἂν θέλεις νὰ κερδίσεις τὴν αἰώνιον ζωή, «τὰς ἐντολὰς οἶδας», τὶς ἐντολὲς τὶς ξέρεις· μὴ μοιχεύσεις, μὴν κλέψεις, μὴ φονεύσεις, μὴ ψευδομαρτυρήσεις, τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου.  Κι ὁ νεαρός, εὐχαριστημένος ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἄκουσε, ὅτι ἂν τηρήσει αὐτὲς τὶς ἐντολὲς θὰ κερδίσει τὴν αἰώνια ζωή, εἶπε: Ἄ, ἐγὼ αὐτὰ τὰ ἐτήρησα, ἐγὼ αὐτὲς τὶς ἐντολὲς τὶς ἐφήρμοσα, τὶς ἐργάστηκα αὐτὲς τὶς ἐντολές, ἀπὸ τὰ νειᾶτα μου ἀκόμη. Φάνηκε ὅμως, ὅτι δὲν εἶναι μόνο οἱ ἐντολὲς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, διότι ὁ Χριστὸς ἦρθε νὰ συμπληρώσει, νὰ ὁλοκληρώσει καὶ νὰ τελειοποιήσει τὸ νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης: πολλὰ ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη τὰ κατήργησε, πολλὰ τὰ συμπλήρωσε καὶ τὰ ὁλοκλήρωσε καὶ κοντὰ σ’ αὐτὲς τὶς ἐντολὲς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ὑπάρχουν πολλὲς ἄλλες ἐντολὲς μέσα στὸ Εὐαγγέλιο, μέσα στὴν Καινὴ Διαθήκη ποὺ κι αὐτὲς πρέπει νὰ τὶς ἐφαρμόζουμε.  Λένε μάλιστα οἱ Ἅγιοι Πατέρες πὼς πρέπει ὅλες τὶς ἐντολές, οὔτε μία δὲν πρέπει νὰ ἀφήνουμε ἀνεφάρμοστη, ἂν θέλουμε νὰ κληρονομήσουμε τὴν αἰώνια ζωή.  Μία ἐντολὴ τὴν ὁποία δὲν εἶχε ἐφαρμόσει ὁ νεαρὸς αὐτός, ὁ ὁποῖος νόμιζε πὼς θὰ σωθεῖ, διότι ἐκ νεότητος εἶχε τηρήσει τὶς δέκα ἐντολές, ἦταν ὅτι δὲν ἀπέφυγε τὴ φιλοχρηματία.  Ἦταν φιλοχρήματος, ἦταν φιλόπλουτος.  Γιατὶ ὅταν ὁ Χριστὸς τοῦ εἶπε, ἀφοῦ λοιπὸν τὶς ἐφήρμοσες αὐτὲς τὶς ἐντολές, πήγαινε νὰ πουλήσεις τὰ ὑπάρχοντά σου, νὰ τὰ διανείμεις στοὺς πτωχούς· κι ἔλα νὰ μὲ ἀκολουθήσεις.  Ὅταν τὸ ἄκουσε αὐτὸ ὁ νεαρὸς ἔφυγε ἀπογοητευμένος καὶ στενοχωρημένος, «ἦν γὰρ πλούσιος σφόδρα»: γιατὶ ἦταν πολὺ πλούσιος.  Καὶ τότε εἶπε ὁ Χριστός μας τὸ γνωστό·  «εὐκοπώτερον γὰρ ἐστί κάμηλον διὰ τρυμαλιᾶς ραφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν εἰσελθεῖν» καὶ ὅτι  «δυσκόλως οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες εἰσελεύσονται εἰς τὴν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ».  Ὄχι ἀδυνάτως, ἀλλὰ δυσκόλως.  Δὲν εἶναι ἀδύνατον καὶ οἱ πλούσιοι νὰ σωθοῦν, ἀλλὰ εἶναι δύσκολο νὰ σωθοῦν διότι πρέπει νὰ μάθουν νὰ χρησιμοποιοῦν σωστὰ τὸν πλοῦτο τους. 2.  Χωρὶς τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν δὲν ἐνεργεῖ ἡ Θεία Χάρις.  Πάντως γιὰ τὸν πλοῦτο καὶ πῶς ἡ Ἐκκλησία μας ἀντιμετωπίζει τὸν πλοῦτο μιλήσαμε πρὶν ἀπὸ μερικὲς Κυριακὲς ἐδῶ, ὅταν ἀναλύσαμε τὴν παραβολὴ τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ Λαζάρου. Εἴδαμε πῶς ἐκτιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὸν πλοῦτο καὶ πῶς πρέπει νὰ τὸν χρησιμοποιοῦμε ὅσοι ἔχουμε πλοῦτο.  Γι’ αὐτὸ σήμερα δὲν θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ θέμα αὐτό τοῦ πλούτου, καὶ τοῦ πλουσίου νέου, ὁ ὁποῖος ἔχασε τὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν γιατί εἶχε ἐπιθυμία τῶν χρημάτων καὶ τοῦ πλούτου· θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ ἕνα ἄλλο θέμα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴν Εὐαγγελικὴ περικοπή, μὲ τὸ θέμα τῆς «τηρήσεως τῶν ἐντολῶν». «Τὰς ἐντολὰς οἶδας», εἶπε ὁ Χριστός.  Τὶς ἐντολὲς τὶς ξέρεις.  Νὰ ἐφαρμόσεις λοιπὸν τὶς ἐντολές, κι ἂν ἐφαρμόσεις τὶς ἐντολές, θὰ σωθεῖς.         Οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι καὶ τὸ Εὐαγγέλιο ὁλόκληρο, ἀλλὰ καὶ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, δίνουν πολὺ μεγάλη σημασία σ’ αὐτὴν τὴ μεγάλη ἀρετὴ τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν.  Ἤδη ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας ,ὁ Ιησοῦς Χριστός, στὴν ἐπὶ τοῦ Ὄρους Ὁμιλία, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες περιόδους τῆς ἐπὶ γῆς δράσης Του, ἐδίδασκε καὶ ἔδινε μερικὲς ἐντολὲς περὶ τοῦ πῶς πρέπει νὰ ζοῦν οἱ ἄνθρωποι, ἰδιαίτερα στοὺς Μακαρισμούς: μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, μακάριοι οἱ πραεῖς, μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, μακάριοι οἱ διψῶντες καὶ πεινῶντες τὴ δικαιοσύνη, καὶ πολλὰ ἄλλα.  Ἐδίδαξε ἐν πρώτοις τὴν ἐντολὴ τῆς ἀγάπης, καὶ πρὸς τὸν Θεὸν καὶ πρὸς τὸν πλησίον, τὴν ἐντολὴ τῆς πραότητος, τῆς εἰρήνης, τῆς ταπεινώσεως, τῆς νηστείας, τῆς ἀοργησίας, τῆς σωφροσύνης καὶ πλῆθος ἄλλων πολλῶν ἐντολῶν, ποὺ ὑπάρχουν μέσα στὸ Εὐαγγέλιο, πολλὲς ἀπὸ τὶς ὁποῖες ὁρισμένοι ἀπὸ μᾶς δὲν τὶς ξέρουμε.  Καὶ νομίζουμε πώς, ἐπειδὴ βαπτιστήκαμε Χριστιανοί, ἀρκεῖ ἡ Χάρις τοῦ Βαπτίσματος· χωρὶς τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν, χωρὶς νὰ τηροῦμε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔχουμε τὴν ἐντύπωση ὅτι μποροῦμε νὰ σωθοῦμε.  Ὁ Χριστὸς ὅμως τὸ εἶπε σαφῶς μετὰ ἀπὸ αὐτὰ ποὺ εἶπε στὴν ἐπὶ τοῦ Ὄρους ὁμιλία «Ὅστις λύσει μίαν τῶν ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων», ὅποιος δὲν τηρήσει ἀκόμη καὶ τὴν πιὸ παραμικρὴ ἐντολή, «ἐλάχιστος κληθήσεται ἐν τῇ Βασιλείᾳ τῶν Οὐρανῶν».  Ὅταν δέ, πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς Του, μέσα στὸ Πάθος καὶ μετὰ ἀπὸ τὴν Ἀνάστασή Του ὁ Κύριός μας ἀπευθύνθηκε, μ’ ἐκείνους τοὺς λόγους τοὺς ἀγαπητικοὺς πρὸς τοὺς μαθητάς Του καὶ πρὸς ὅλους μας, εἶπε: «Ἐὰν ἀγαπᾶτέ με, τὰς ἐντολὰς τὰς ἐμὰς τηρήσετε».  Ἂν μὲ ἀγαπᾶτε, κι ἂν ἀγαπᾶτε καὶ τοὺς ἑαυτούς σας, διότι οὐσιαστικῶς οἱ ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ εἶναι εὐεργεσία πρὸς ἐμᾶς, εἶναι οἱ ὁδοδεῖκτες οἱ ὁποῖοι μᾶς δείχνουν πῶς θὰ κερδίσουμε τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, τότε λοιπὸν «τὰς ἐντολὰς τὰς ἐμὰς τηρήσετε.  Ὁ ἔχων τὰς ἐντολάς μου καὶ τηρῶν αὐτάς, ἐκείνος ἐστὶν ὁ ἀγαπῶν με».  Μὲ ἀγαπᾶ ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος κρατάει τὶς ἐντολές μου καὶ τὶς τηρεῖ.  Πόσοι ἀπὸ μᾶς, ἀγαπητοί μου, μποροῦμε νὰ ἰσχυρισθοῦμε ὅτι τηροῦμε τὸν λόγο τοῦ Εὐαγγελίου σὲ ὅλες τὶς λεπτομέρειές του; Ἑπομένως νὰ ἰσχυρισθοῦμε ὅτι ἀγαποῦμε τὸν Χριστὸ κι ὅτι ἐν πάσῃ περιπτώσει αὐτὴ τὴ δωρεὰ τοῦ Θεοῦ, τὶς ἐντολές, τοὺς ὁδοδεῖκτες, τοὺς ἔχουμε ἐγκολπωθεῖ, ὥστε νὰ εἴμαστε βέβαιοι ὅτι βαδίζοντες αὐτὸν τὸν δρόμον τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ θὰ φθάσουμε στὴν αἰωνιότητα, θὰ φθάσουμε στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ποὺ τόσο διακαῶς ἐπιθυμοῦσε ὁ πλούσιος νεανίσκος; «Ὁ μὴ ἀγαπῶν με, τοὺς λόγους μου οὐ τηρεῖ».  Αὐτὸς ὁ ὁποῖος δὲν μὲ ἀγαπάει, δὲν τηρεῖ τοὺς λόγους μου. Σὲ ἄλλο σημεῖο ἐπίσης, στὸ κατὰ Ἰωάννην ἅγιο Εὐαγγέλιο, λέγει τὰ ἑξῆς: «Ἐὰν τὰς ἐντολάς μου τηρήσετε, μενεῖτε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ».  Ἂν τηρήσετε τὶς ἐντολές μου, θὰ εἶστε μέσα στὴν ἀγάπη μου, θὰ σᾶς ἀγαπῶ κι ἐγώ. «Καθὼς ἐγὼ τὰς ἐντολὰς τοῦ πατρός μου τετήρηκα καὶ μένω αὐτοῦ ἐν τῇ ἀγάπῃ».   Ὅπως ἐγὼ τηρῶ τὶς ἐντολὲς τοῦ Πατρός μου, γι’ αὐτὸ καὶ μὲ ἀγαπάει ὁ Πατέρας μου. Καὶ γιὰ νὰ μὴ σᾶς ἀπασχολῶ περισσότερο, εἶναι διάσπαρτο τὸ Εὐαγγέλιο μὲ αὐτὴν τὴν σύσταση, τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, νὰ συμπληρώσω ἁπλῶς ὅτι ὅταν ὁ Κύριός μας ἀνεστήθη, σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς ἐμφανίσεις Του στοὺς δώδεκα μαθητὰς εἰς τὸ ὄρος τῆς Γαλιλαίας, τοὺς εἶπε: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υιοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν». (Ματθ. 28, 19-20).  Βλέπετε, οἱ ἐξιτήριοι λόγοι, ἂς ποῦμε τὸ συμβόλαιο ποὺ ἔκανε ὁ Χριστὸς μὲ τοὺς μαθητάς Του, φεύγοντας, λίγο πρὶν ἀναληφθεῖ, περιλαμβάνει δύο πράγματα: Νὰ τοὺς βαπτίσετε, καὶ νὰ τοὺς διδάξετε νὰ τηροῦν ὅλες τὶς ἐντολές.  Πρῶτα λοιπὸν νὰ ἀναγεννηθοῦμε καὶ νὰ πάρουμε τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στὴν κολυμβήθρα, ἡ ὁποία ὅπως εἴπαμε εἶναι ἡ μήτρα μέσα στὴν ὁποία ἀναγεννιόμαστε.  Ἀλλὰ δὲν φτάνει αὐτό:  Πρέπει νὰ τηρήσουμε καὶ ὅλες τὶς ἐντολὲς τοῦ Εὐαγγελίου.  3. Ἡ διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων Οἱ Ἅγιοι Πατέρες, ἰδιαίτερα οἱ Νηπτικοὶ Πατέρες, μέσα στὰ Φιλοκαλικὰ κείμενα, μᾶς ἔχουν ἀναπτύξει σπουδαία διδασκαλία γιὰ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν.  Κι ἀνάμεσα στὰ ἄλλα μᾶς λένε ὅτι ἂς μὴ νομίζουν μερικοί πώς, ἐπειδὴ βαπτίστηκαν, θὰ σωθοῦν, καὶ πὼς ἔχουν ἐνεργὸ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.  Στὸ βάπτισμα ὁ Θεὸς ὄντως μᾶς δίνει τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλὰ αὐτὴ ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴ συνέχεια μὲ τὶς ἁμαρτίες μας, μὲ τὴν ἀδιαφορία μας, μὲ τὶς κακίες μας, μὲ τὰ πάθη μας κρύπτεται, καλύπτεται καὶ δὲν ἐνεργεῖ.  Ἑπομένως τί μᾶς ὠφέλησε τὸ βάπτισμα, ἂν ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὴν ὁποία πήραμε, εἶναι μέσα μας ἀνενεργός; Διδάσκουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὅτι πρὶν ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πρέπει νὰ προϋπάρξει ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν.  Ἂν δὲν τηρήσουμε τὶς ἐντολὲς ὅλοι μας, δὲν ἐνεργεῖ ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.  Γι’ αὐτὸ ἐνεργεῖ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ στοὺς Ἁγίους.  Γι’  αὐτὸ βλέπετε μέχρι καὶ σήμερα, ἁγίους ἀνθρώπους, ὁσίους γεροντάδες, νὰ ἔχουν ἔκδηλη τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, προορατικό, θαυματουργικὸ κτλ, διότι δὲν ἀρκέστηκαν στὸ βάπτισμα, ἀλλὰ ἐτήρησαν στὴ συνέχεια μὲ ἀκρίβεια τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. Ἔχω σημειώσει πολλὰ πατερικὰ χωρία σχετικὰ μὲ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν.  Θὰ σᾶς παρουσιάσω μερικὰ μόνον, γιὰ νὰ δεῖτε πόσο σοφὴ καὶ ἀπαραίτητη γιὰ μᾶς τοὺς ἀφώτιστους εἶναι ἡ διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων καὶ πόσο ἄδικο ἔχουν ὅσοι στὶς ἡμέρες μας συνιστοῦν νὰ ἀφήσουμε, νὰ ἐγκαταλείψουμε τοὺς Ἁγίους Πατέρες, ὅπως ἔπραξαν οἱ αἱρετικοὶ Προτεστάντες. Ὁ Μ. Βασίλειος, μεταξὺ πολλῶν ἄλλων, λέγει ἀναφερόμενος στὴν ἄλογη κτίση, ποὺ τηρεῖ ἀπαρέγκλιτα τοὺς νόμους ποὺ ἔθεσε ὁ Θεός, ὅτι οἱ ἄνθρωποι παραβαίνοντες καὶ ἀνθιστάμενοι στὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ εἴμαστε «ἀλογώτεροι» τῶν ἀλόγων κτισμάτων (Εἰς Ἑξαήμερον 7, ΕΠΕ 4, 280-282, PG29, 157).  Ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν δὲν εἶναι πάνω ἀπὸ τὶς δυνάμεις μας, διότι μαζὶ μὲ ὅλες τὶς ἐντολὲς ὁ Θεὸς μᾶς ἔδωσε καὶ τὶς ἀναγκαῖες δυνάμεις, ὥστε οὔτε νὰ δυσανασχετοῦμε νομίζοντας πὼς ζητεῖ ἀκατόρθωτα πράγματα, οὔτε πάλι νὰ ὑπερηφανευόμεθα γιατί συνεισφέραμε κάτι παραπάνω ἀπὸ αὐτὸ ποὺ μᾶς ἔχει δοθεῖ (Ὅροι κατὰ πλάτος 2, ΕΠΕ 8, 186. PG 31, 909Α). Ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Ασκητὴς λέγει αὐτὸ ποὺ προηγουμένως εἶπα, ὅτι δὲν πρέπει νὰ περιμένουμε νὰ ἐνεργήσει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα «πρὸ τῆς ἐργασίας τῶν ἐντολῶν» (Περὶ τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι ξδ’ Φιλοκαλία «Ἀστέρος» 1, 113), καὶ ὅτι μέσα στὶς ἐντολὲς κρύβεται ὁ ἴδιος ὁ Χριστός· ἑπομένως ὅσο περισσότερο τηροῦμε τὶς ἐντολές, τόσο ἐγγύτερα πρὸς τὸ Χριστὸ βρισκόμαστε: «Ὁ Κύριος εἰς τὰς ἰδίας ἐγκέκρυπται ἐντολὰς καὶ τοῖς ζητοῦσιν αὐτόν κατὰ ἀναλογίαν εὑρίσκεται» (Περὶ Νόμου  Πνευματικοῦ ρη’, Φιλοκαλία 1, 107).  Ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνὸς ἀναφέρεται συχνὰ στὸ θέμα τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν ἀναιρώντας θαυμάσια τὴν σατανικῆς ἐμπνεύσεως ἄποψη ὅτι ἀρκεῖ γιὰ τὴ σωτηρία μας τὸ ὅτι πιστεύσαμε καὶ βαπτισθήκαμε, ἀφοῦ τὸ Εὐαγγέλιο λέγει «ὁ πιστεύσας καὶ βαπτισθεὶς σωθήσεται» (Μάρκ. 16, 16).  Ἂν πεισθοῦμε σ’ αὐτήν τὴ διδασκαλία, θὰ μείνουμε ἔρημοι ἀπὸ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, «ἀγνοοῦντες ὅτι ὁ πιστεύσας καὶ βαπτισθεὶς ὀφείλει πάσας τὰς ἐντολὰς τηρεῖν καὶ ὅταν πάντα κατορθώσῃ, λέγειν, ἀχρεῖος δοῦλος εἰμί(Λουκ. 17, 10), ὡς ὁ Κύριος πρὸς τοὺς Ἀποστόλους ἔφη· διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν»(Ματθ. 28, 20). Ἐφ’ ὅσον ὁ βαπτιζόμενος ἀποτάσσεται τὸν Σατανᾶ καὶ ὅλα τὰ ἔργα του καὶ συντάσσεται μὲ τὸ Χριστό, πρέπει νὰ δείξει αὐτὴν τὴν ἀποταγὴ καὶ τὴν προσχώρηση μὲ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Χριστὸ διὰ τῆς τηρήσεως τῶν ἐντολῶν Του (Φιλοκαλία 3, 11-12).  Περὶ τοῦ ὅτι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ δὲν ἐνεργεῖ χωρὶς τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν ἀναπτύσσεται θαυμάσια καὶ ἀπὸ τὸν ἅγιο Γρηγόριο Σιναΐτη (Φιλοκαλία 4, σελ. 67), ὡς καὶ ἀπὸ τοὺς ἁγίους Κάλλιστο καὶ Ἰγνάτιο τοὺς Ξανθοπούλους (Φιλοκαλία 4, σελ. 199, 201, 203).  Μὲ μιὰ ὡραία εἰκόνα ἐπίσης, ποὺ διδάσκει ἐμφαντικὰ τὸ δόγμα τῆς συνεργίας τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῆς θείας Χάριτος, ὁ Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος μᾶς λέγει ὅτι στὸ πνευματικὸ οἰκοδόμημα τῆς σωτηρίας μας  στέγη  εἶναι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ θεμέλιο ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν.  Μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ἡ στέγη τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ χωρὶς νὰ βάλουμε ἐμεῖς τὰ θεμέλια μὲ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν;  «Οὔτε στέγη δίχα θεμελίων συνίστασθαι πέφυκεν, οὔτε θεμέλιοι ἄνευ στέγης τῷ βίῳ χρειώδεις ἢ ὅλως ὠφέλιμοί εἰσιν· οὔτω καὶ ἡ τοῦ Πνεύματος χάρις συντηρεῖται διά τῆς ἐργασίας τῶν ἐντολῶν» ( Κεφάλαια Πρακτικὰ καὶ Θεολογικὰ πγ’[83], Φιλοκαλία 3, 252). 4. Ἐρημώνεται ὁ τόπος μας, γιατὶ ἀθετοῦμε τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὴν διδασκαλία τῶν Πατέρων. Ἡ τήρηση ἢ ἡ μὴ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ ἔχει ἐπιπτώσεις ὄχι μόνον στὴν προσωπικὴ πνευματική μας προκοπή, ἀλλὰ καὶ στὴν προκοπὴ ὁλοκλήρων λαῶν καὶ τόπων· εἶχε καὶ ἔχει ἐπιπτώσεις καὶ συνέπειες στὸ μεγαλεῖο καὶ στὴν παρακμὴ τῆς Ρωμιοσύνης, τώρα δὲ καὶ στὴν πνευματικὴ κατάσταση, ἀκόμη καὶ στὴν ὕπαρξη τῆς χώρας μας, τῆς Ἑλλάδος. Γιὰ νὰ ἀναπτύξω αὐτὴν τὴν σκέψη θὰ στηριχθῶ σὲ δυὸ μικρὲς διηγήσεις τοῦ Γεροντικοῦ, χαριτωμένες καὶ πολὺ διδακτικές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες προκύπτει ὅτι ὅπου δὲν τηροῦνται οἱ ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, ὅπου δὲν ὑπάρχουν Ἅγιοι Πατέρες ὡς πρότυπα τηρήσεως τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, ἐρημώνονται ὄχι μόνον οἱ ψυχές, ἀλλὰ ἐρημώνονται καὶ οἱ τόποι ἀπὸ βαρβάρους, εἴτε ἐν πολέμῳ εἴτε ἐν εἰρήνῃ.  Αὐτὸ μεγαλώνει τὴν εὐθύνη ὅσων θέλουν νὰ ἀποχριστιανίσουν μὲ ποικίλους τρόπους τὴ χώρα μας ἐξορίζοντας τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τοὺς Ἁγίους Πατέρες ἀπὸ τὴν πρώην ἁγιοτόκο καὶ θεοφρούρητη Ἑλλάδα. Λέγει λοιπὸν τὸ Γεροντικὸ ὅτι, ὅταν ἐπρόκειτο νὰ ἀποθάνει ὁ ἀββᾶς Ἰσαὰκ συγκεντρώθηκαν γύρω του οἱ ἄλλοι γέροντες καὶ τοῦ ἔλεγαν· τί θὰ κάνουμε μετά ἀπὸ σένα, πάτερ; «Τί ποιήσωμεν μετά σὲ, πάτερ;». Καὶ αὐτὸς τοὺς ἀπήντησε ὅτι πρέπει νὰ ἀκολουθήσουν τὴ δική του πορεία καὶ τῶν πρὸ αὐτοῦ πατέρων γιὰ νὰ σωθοῦν καὶ οἱ ἴδιοι καὶ ὁ τόπος: «Ἴδετε πῶς ἐπορεύθην ἐνώπιον ὑμῶν· ἐὰν θέλητε καὶ ὑμεῖς ἀκολουθῆσαι καὶ φυλάξαι τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ, πέμπει τὴν χάριν αὐτοῦ καὶ φυλάσσει τὸν τόπον τοῦτον· ἐὰν δὲ μὴ φυλάξητε, οὐ μὴ μείνητε ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ· καὶ ἡμεῖς γὰρ ὅτε ἤμελλον ἀποθανεῖν οἱ Πατέρες ἡμῶν ἐλυπούμεθα· ἀλλὰ τὰς ἐντολὰς τοῦ Κυρίου καὶ αὐτῶν τὰς παραγγελίας τηροῦντες, ἑστήκαμεν ὡς αὐτῶν ὄντων μεθ’ ἡμῶν· οὕτω καὶ ὑμεῖς ποιήσατε καὶ σώζεσθε». Οἱ Πατέρες δὲν εἶναι ὑπόθεση τοῦ παρελθόντος ἀλλὰ παρόντες σὲ κάθε ἐποχή, ὡς πρότυπα τῆς τηρήσεως τοῦ Εὐαγγελίου.  Ἡ δεύτερη ἀναφορὰ εἶναι πιὸ δυνατὴ καὶ φωτογραφίζει κρούοντας τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου, ὅτι ἡ ἐγκατάλειψη τῶν ἐντολῶν τοῦ Εὐαγγελίου, οὐσιαστικῶς ὁ πόλεμος ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ χριστομάχους καὶ ἐκκλησιομάχους ἡγέτες, πολιτικοὺς καὶ διανοουμένους, μερικὲς φορὲς καὶ ἀπὸ ἐκκλησιαστικούς, ὁδηγεῖ τὸν τόπο μας στὴν ἐρήμωση καὶ στὴν ἐκβαρβάρωση: «Ἔλεγεν ὁ ἀββᾶς Μωϋσῆς ἐν Σκήτει· ἐὰν φυλάξωμεν τὰς ἐντολὰς τῶν πατέρων ἡμῶν, ἐγὼ ἐγγυῶμαι ὑμᾶς πρὸς τὸν Θεόν, ὅτι βάρβαροι οὐκ ἔρχονται ὧδε!  Εἰ δὲ μὴ φυλάξωμεν ἐρημωθῆναι ἔχει ὁ τόπος οὗτος». Οἱ βάρβαροι ἦρθαν καὶ ρήμαξαν τὴ χριστιανική Ἀνατολή, τὸ πρῶτο θεόθεν ἱδρυμένο χριστιανικὸ κράτος τῆς Ρωμιοσύνης τοῦ Βυζαντίου.  Αἴγυπτος, Παλαιστίνη, Μικρὰ Ἀσία ὅπου βιώθηκαν ἀπὸ μοναχοὺς καὶ λαϊκοὺς  ἐπὶ αἰῶνες οἱ ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ καὶ δοξάσθηκε ὁ Θεὸς ἀπὸ ἑκατομμύρια ἀνθρώπων, ἰσλαμοκρατοῦνται τώρα μὲ ἐλάχιστα κατάλοιπα εὐσεβείας γύρω ἀπὸ τὰ τέσσερα πρεσβυγενῆ πατριαρχεῖα Κωνσταντινουπόλεως, Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας καὶ Ἱεροσουλύμων.  Φαίνεται πὼς οἱ προφητεῖες τῶν Γερόντων ἐκπληρώνονται τώρα πλήρως· ἀποχριστιανίσθηκε καὶ ἡ Δύση ἀπὸ τὴν ὕβρη τοῦ Διαφωτισμοῦ καὶ τοῦ Ὀρθολογισμοῦ, ἀπὸ τὴ λαίλαπα τῆς ἐκκοσμίκευσης, ποὺ ἔπληξαν καὶ τὶς ἐκεῖ χριστιανικὲς ὁμολογίες, τὸν Παπισμὸ καὶ τὸν Προτεσταντισμό.  Ἡ Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα στὶς δυτικὲς ἐπιρροὲς ἀνθίστατο μέχρι τώρα καὶ κρατοῦσε, γι’ αὐτὸ καὶ τὴν ἐσκέπαζε καὶ τὴν προστάτευε ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ.  Τώρα, ἐπειδὴ καὶ σὲ ἐπίπεδο ἀρχόντων, πολιτικῶν καὶ ἐκκλησιαστικῶν, ἀλλὰ καὶ σὲ ἐπίπεδο λαοῦ, ἀθετεῖται τὸ Εὐαγγέλιο καὶ ἐξορίζονται οἱ Ἅγιοι Πατέρες, χωρὶς πολεμικὴ κατάκτηση μὲ σατανικὸ σχέδιο τῶν ἐχθρῶν τοῦ Σταυροῦ, ἐρημώνεται ἡ χώρα μας ἀπὸ τὰ κύματα καὶ τὶς μεθοδεύσεις τῶν δυτικῶν σταυροφόρων καὶ ἀπὸ τὰ πλήθη τῶν Μουσουλμάνων μεταναστῶν.  Τὸ Εὐαγγέλιο δυσφημεῖται καὶ προβάλλεται τὸ Κοράνιο.  Τὸ τάμα τοῦ ἔθνους πρὸς τὸν Σωτῆρα Χριστὸ σχεδὸν ματαιώθηκε, ἐνῶ μὲ δημόσια δαπάνη θὰ κτισθεῖ μουσουλμανικὸ τέμενος στὴν Ἀθήνα καὶ πλῆθος τζαμιῶν σὲ ὁλόκληρη τὴν Ἑλλάδα.  Οἱ βάρβαροι ἦλθαν καὶ ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ ἀπὸ τὴ Δύση. Αὐτό ποὺ σήμερα πρέπει νὰ μᾶς μείνει ἀπὸ τὸ κήρυγμα εἶναι διπλό.  Ἐν πρώτοις ὅτι δὲν εἶναι ἀρκετό, γιὰ τὴν προσωπικὴ πνευματική μας προκοπὴ τὸ ὅτι βαπτισθήκαμε· ἂν στὴ ζωή μας δὲν τηρήσουμε τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μένει ἀνενεργὸς καὶ ἐρημώνουν οἱ ψυχές μας ἀπὸ τὶς κακίες καὶ τὰ πάθη.  Ἐρημώνεται ὅμως καὶ  ὁ τόπος μας, ἡ πατρίδα μας, ἀφοῦ στὴν παιδεία, στὴν οἰκογένεια, στὴν κοινωνία, πολλάκις καὶ στὴν Ἐκκλησία, ἐξορίζουμε τὸ Χριστὸ καὶ δὲν τηροῦμε τὶς ἐντολές Του.  Ὁ λόγος τοῦ ἀββᾶ Μωϋσῆ εἶναι πολύ ἐπίκαιρος: «Ἐὰν φυλάξωμεν τὰς ἐντολὰς τῶν Πατέρων ἡμῶν, ἐγὼ ἐγγυῶμαι ὑμᾶς πρὸς τὸν Θεόν, ὅτι βάρβαροι οὐκ ἔρχονται ὧδε·  εἰ δὲ μὴ φυλάξωμεν ἐρημωθῆναι ἔχει ὁ τόπος οὖτος». Ἂς εὐχηθοῦμε νὰ μὴ ρημάξουν οὔτε οἱ ψυχές μας οὔτε ὁ τόπος μας, ἀλλὰ μὲ περισσότερη προθυμία καὶ ζέση νὰ ἐπιδοθοῦμε στὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῆς διδασκαλίας τῶν Ἁγίων Πατέρων.