Η νηστεία κατά τη βιβλική και πατερική παράδοση

Η νηστεία κατά τη βιβλική και πατερική παράδοση

 Ταξιάρχης Πολίμου

---

               Η Αγία και Ευλογημένη του Χριστού Εκκλησία, η Ορθοδοξία μας, αξιώθηκε για άλλη μια χρονιά να υποδεχθεί τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με κατάνυξη και ιεροπρέπεια.

              Ένας ακόμη αγώνας μόλις ξεκίνησε! Ένας δρόμος δύσκολος, μακρύς, γεμάτος πειρασμούς και παγίδες αλλά με πανηγυρική κατάληξη.

           Κατάληξη μπροστά στην οποία όλοι οι εχθροί της πίστεώς μας τρέπονται σε φυγή.

           Η κατάληξη αυτή είναι η ένδοξη Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού!

                  Ο Χριστός μας μολονότι αθώος, θα συλληφθεί από κακοποιούς και υποκριτές, θα οδηγηθεί σε δικαστήρια και φρικτά βασανιστήρια για να καταλήξει τελικά στο Σταυρό, στο Γολγοθά, όπου θα τον περιγελάσουν και θα τον εμπαίξουν πολλοί. Εκεί όμως που όλοι θα νομίσουν ότι όλα τέλειωσαν, ο Χριστός μας 3 μέρες μετά θα αναστηθεί και θα επιβεβαιώσει ότι Αυτός είναι ο μοναδικός αληθινός Θεός κι ότι ο θάνατος νικήθηκε.

Νικήθηκε μαζί με τον άρχοντα αυτού του κόσμου (Ιω. 16, 11), το διάβολο. Οι δυνάμεις του κακού εξουδετερώθηκαν και η πύλη της Βασιλείας των Ουρανών άνοιξε! Η σωτηρία είναι εδώ! Βρίσκεται δίπλα μας! Είναι ο Υιός του Θεού, ο Ιησούς, ο Ιησούς της καρδιάς μας!

            Όλα τα άγια μέλη της Εκκλησίας θα μπούμε με πίστη και υπομονή στον αγώνα αυτό, μιας και το στάδιο των αρετών ηνέωκται. Έτσι, με παρρησία θα ομολογήσουμε σε λίγο καιρό, ότι «Χριστός Ανέστη»!

              Η νηστεία ως πρακτική αλλά και ως αρετή είναι κατοχυρωμένη από την Αγία Γραφή καθώς επίσης και από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας.

                  Είναι σπουδαία αρετή που έχει τη δύναμη να πολιτογραφήσει αμαρτωλούς στον Παράδεισο. Θα δούμε τι ειπώθηκε για τη νηστεία έτσι ώστε να την κάνουμε κι εμείς κτήμα μας, όπως την έκανε ο Χριστός και οι άγιοί μας.

              Κατ’ αρχάς, η νηστεία είναι αρχαιότατος θεσμός. Είναι η πρώτη εντολή που δόθηκε στον άνθρωπο από το Θεό. Διαβάζουμε στο πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, πως ο Θεός έδωσε εντολή στον άνθρωπο ότι μπορεί να τρώει από όλα τα δέντρα του Παραδείσου εκτός από το δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού(Γέν. 2, 16 - 17). Ο άνθρωπος παράκουσε κι έτσι εισήλθε στον κόσμο η αμαρτία και ο θάνατος. Γίνεται ιδιαίτερα κατανοητό το κακό που προξένησε η μη τήρηση της εντολής της νηστείας.

            Ο Μωυσής έκανε νηστεία 40 ημερών κατά την παράδοση των Δέκα Εντολών στο όρος Σινά(Έξ. 34, 27 - 28). Ο προφήτης Δανιήλ στο ομώνυμο βιβλίο νήστεψε πριν από την προσευχή του στο Θεό(Δαν. 9, 3 - 5).

            Ο προφήτης Ησαΐας αναφέρει ότι η νηστεία δεν πρέπει να είναι διαχωρισμένη από την αγάπη για τον πλησίον γιατί από μόνη της δεν έχει τίποτα να προσφέρει. Αντιθέτως, όταν η νηστεία συνοδεύεται από την αγάπη για το συνάνθρωπο τότε ο Θεός θα ακούσει τις προσευχές μας και θα πραγματοποιήσει τις επιθυμίες μας(Ησ. 58, 2 - 12).

                   Στην Καινή Διαθήκη ο ίδιος ο Χριστός, μας δίνει παράδειγμα με τη νηστεία που έκανε για 40 μέρες στην έρημο πριν από το ξεκίνημα της δημόσιας δράσεώς Του(Ματθ. 4, 1 - 2). Οι άνθρωποι, όμως, επειδή νηστεύοντας κινδυνεύουμε από την κενοδοξία, ο Χριστός καταδίκασε τη φαρισαϊκή επίδειξη στην παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου(Λουκ. 18, 11 - 12) και μας κάλεσε να νηστεύουμε με διακριτικότητα, περιποιούμενοι την κόμη μας και πλένοντας το πρόσωπό μας (Ματθ. 6, 16 - 18). Μια φορά οι μαθητές του Κυρίου δεν μπόρεσαν να θεραπεύσουν ένα νέο άνθρωπο από το δαιμόνιο που τον είχε καταλάβει.

         Ο Χριστός αφού θεράπευσε εκείνο το παλικάρι, είπε στους μαθητές Του ότι εκείνο το γένος(των δαιμόνων) δε βγαίνει παρά μόνο με προσευχή και νηστεία(Ματθ. 17, 14 - 21) διδάσκοντάς μας για τη μεγάλη αξία αυτών των 2 αρετών.

            Όσον αφορά στην πατερική μας παράδοση, ο Μ. Βασίλειος μας λέει ότι η νηστεία προφυλάσσει τα νήπια, σωφρονίζει το νέο, κάνει σεβαστό το γέροντα διότι τα γεράματα είναι πιο σεβαστά όταν στολίζονται με τη νηστεία. Για τις γυναίκες στολίδι ταιριαστό, χαλινάρι των ακμαίων, φυλακτήριο της συζυγικής ζωής, τροφός της παρθενίας.

              Με μιας όλη την πόλη και όλο το λαό βάζει σε τάξη, κοιμίζει την κραυγή, εξορίζει τη μάχη, κατασιγάζει την ύβρη. Ποιού διδασκάλου η παρουσία αποκαθιστά έτσι δια μιας το θόρυβο των παιδιών, όπως η νηστεία σταματά την ταραχή της πόλεως όταν εμφανισθεί; Ποιος ακόλαστος χορός προήλθε από τη νηστεία;

             Τρυφερά γέλια και πορνικά, τραγούδια και έξαλλοι χοροί αμέσως από την πόλη απομακρύνονται, σα να έχουν φυγαδευτεί από κάποιο αυστηρό δικαστή. Η νηστεία είναι η ομοίωση των αγγέλων, η συγκάτοικος των δικαίων, η εγκράτεια της ζωής(Λόγος Β’ Περί Νηστείας).

             Ο άγιος Ιωάννης ο Σινα’ί’της μας λέει ότι εκείνος που καταπιέζει την κοιλία με πολλά φαγητά, επλάτυνε τα έντερα, ενώ εκείνος που της εναντιώνεται, τα εστένευσε. Όταν αυτά εστένευσαν, δε χρειάστηκαν πολλά φαγητά, οπότε κατά φυσικό τρόπο μαθαίνουμε να νηστεύουμε (Λόγος ΙΔ’ Περί Γαστριμαργίας).

                 Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, μας ρωτά: Νηστεύεις; Απόδειξέ το μου διαμέσου των έργων. Αν δεις φτωχό να τον ελεήσεις. Αν δεις εχθρό να συμφιλιωθείς μαζί του. Αν δεις μια όμορφη γυναίκα να την αντιπαρέλθεις.

                  Ας μη νηστεύει λοιπόν μόνο το στόμα αλλά και το μάτι και η ακοή και τα πόδια και τα χέρια και όλα τα μέλη του σώματός μας. Να νηστεύουν τα χέρια, παραμένοντας καθαρά από την αρπαγή και την πλεονεξία. Να νηστεύουν τα πόδια, ξεκόβοντας από τους δρόμους που οδηγούν σε αμαρτωλά θεάματα.

                Να νηστεύουν τα μάτια, εξασκούμενα να μην πέφτουν ποτέ λάγνα πάνω σε όμορφα πρόσωπα, ούτε να περιεργάζονται τα κάλλη των άλλων… Δεν τρως κρέας; Να μη φας και την ακολασία δια μέσου των ματιών. Ας νηστεύει και η ακοή.

               Νηστεία της ακοής είναι να μη δέχεται κακολογίες και διαβολές. Ας νηστεύει και το στόμα από αισχρά λόγια και λοιδορίες. Διότι τι όφελος έχουμε όταν απέχουμε από πουλερικά και ψάρια, δαγκώνουμε όμως και κατατρώμε τους αδελφούς μας;

            Τέλος, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μας διδάσκει ότι η νηστεία και η εγκράτεια τις μεν επαναστάσεις του σώματος τις κοιμίζουν, τη λύσσα του θυμού και της επιθυμίας τη μαραίνουν.

              Φέρνουν αιθρία καθαρή και ανέφελη στην διάνοια, καθαρίζοντάς την από τους ατμούς που βγαίνουν από το πλήθος των βρωμάτων και από την αχλή που προκαλούν αυτοί. Με τη νηστεία και την εγκράτεια, φθείρεται ο εξωτερικός άνθρωπος και όσο φθείρεται αυτός, τόσο ανακαινίζεται ο εσωτερικός.

                  Μετά από όλες αυτές τις μαρτυρίες αγαπητοί χριστιανοί, μπορούμε να καταλάβουμε όχι μόνο τη μεγάλη αξία της αρετής της νηστείας και τη σπουδαιότητα της θέσης της μέσα στην Εκκλησία και ιδιαίτερα μέσα στην περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής αλλά ακόμα ότι αυτή δεν περιορίζεται μονάχα στη μείωση της κατανάλωσης των τροφών αλλά και στη χαλιναγώγηση όλων των μελών του σώματός μας.

              Επιπρόσθετα, η νηστεία δεν είναι σκοπός αλλά μέσον. Μέσω αυτής γίνεται ευκολότερος ο δρόμος μας προς τον Ουράνιο Βασιλέα Χριστό. Αυτό σημαίνει αληθινή νηστεία κατά την παράδοση της Αγίας μας Εκκλησίας.

         Εμπρός, λοιπόν, ας εισέλθουμε στον καλό αγώνα της Μ. Τεσσαρακοστής κι ας είμαστε βέβαιοι πως ο Χριστός είναι μαζί μας! Ει ο Θεός μεθ’ ημών, ουδείς καθ’ ημών! Αμήν!