«δείξον μοι τον άνθρωπόν σου κι εγώ σοι δείξω τον Θεόν μου»

«ΥΠΕΡΑΓΑΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ»

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Πτολεμαΐδος κ. Εμμανουήλ

---

«Ώστε γένεσθαι υμάς ΤΥΠΟΥΣ πάσι τοις πιστεύουσιν…» Απ. Παύλος (Α΄ Θεσσαλ.)

Από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες υπήρξαν χριστιανοί απολογητές.

Μια απλή ερμηνεία του όρου απολογητής είναι αυτή που θέλει τους πιστούς «εις ένα Θεόν» να απολογούνται «προς τους ‘έξω’» και στο πώς «από των ειδώλων» θα μεταστραφούν «εις το δουλεύειν Θεώ ζώντι και αληθινώ…». 

Στις επιστολές του αποστόλου Παύλου παρατηρούμε αυτή τη τάση του απολογητισμού, με έντονη προσπάθεια του αποστόλου το «μηδείς υμάς απατάτω κενοίς λόγοις…».

Να μην εξαπατηθούν δηλαδή οι πιστοί του Θεού από τους «ματαιο-λόγους» και «κενο-λόγους» όλων των εποχών τονίζοντας μάλιστα το γεγονός ότι «μη ουν γίνεσθε συμμέτοχοι αυτών».

Πρώτοι και μεγάλοι Απολογητές θεωρούνται ο Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς - ο Αθηναγόρας ο πρώτος διευθυντής της Θεολογικής Σχολής Αλεξανδρείας με μαθητή του το Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα του οποίου μαθητής υπήρξε ο Πάνταινος και ο Θεόφιλος Αντιοχείας.

Αυτή είναι η πρώτη ομάδα χριστιανών συγγραφέων και απολογητών.

Από αυτό το «κοινόν οπλοστάσιον των απολογητών» θα επιχειρήσω να σταθώ στον τελευταίο περισσότερο, στον Θεόφιλο Αντιοχείας και στο σύγγραμμά του «Προς Αυτόλυκον».

«Θεοφίλου προς Αυτόλυκον». «Θεοφίλου Πατριάρχου έκτου της μεγάλης Αντιοχείας προς Αυτόλυκον Έλληνα περί της των χριστιανών πίστεως λόγοι τρεις». Αυτός είναι ο γνήσιος τίτλος του αξιόλογου αυτού συγγράμματος.

Ας δούμε πώς απολογούντο αυτοί οι «φιλόσοφοι» και πρώτοι Θεολογούντες τα της πίστεως και πόσο καταγγελτικός ήταν ο λόγος τους.

Ας δούμε τι γράφει στον πρώτο τόμο της Πατρολογίας του ο Π. Χρήστου.

«Ο υποτιθέμενος συνομιλητής του συγγραφέως έκπληκτος από την μεταστροφή αυτού (από την ειδωλολατρία στο χριστιανισμό) και στηριζόμενος ότι ο Θεός είναι εκτός της ανθρωπίνης εμπειρίας φαίνεται να λέγει στον Θεόφιλο ‘δείξον μοι τον Θεόν σου».

Ο δε απολογητής αφού προβαίνει σε μια διεξοδική έκθεση περί του ορθού τρόπου Θεο-γνωσίας του απαντά «δείξον μοι τον άνθρωπόν σου κι εγώ σοι δείξω τον Θεόν μου». Αυτό σημαίνει ότι η γνώσις του Θεού εξαρτάται από την ποιότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και ζωής.

Με πιο απλά λόγια, ο απολογητής και συγγραφέας του απαντά λιτά και κατηγορηματικά: Δείξε μου έναν τέλειο κατά το ανθρώπινο δυνατόν άνθρωπον και πάνω σ’ αυτόν εγώ θα σου δείξω τον Θεόν μου.

Παρατεινόμενος ο διάλογος χριστιανού και ειδωλο-λάτρου διαφαίνεται να τον επαναρωτά: «Δείξον μοι καν ένα εγερθέντα εκ νεκρών, ίνα ιδών πιστεύσω…».

Τότε ο συγγραφέας απαντά με την «συνήθη επιχειρηματολογίαν την περιλαμβάνουσα την εναλλαγήν ημέρας και νυκτός, τον κύκλον αναστάσεως και δύσεως της σελήνης, τον κύκλον θανάτου και αναστάσεως της φύσεως».

«Επειδή προσέθηκας ω εταίρε δείξον μοι τον Θεόν σου, ούτος ο Θεός μου και συμβουλεύω σοι φοβείσθαι αυτόν και πιστεύειν Αυτώ».

Να πώς απαντούσαν οι πρώτοι χριστιανοί απολογητές και μάρτυρες σ’ αυτούς που με ειρωνεία, αμφιβολία και σκεπτικισμό στέκονταν απέναντί τους.

Ο «αρραβώνας» με την αλήθεια είναι «κατόρθωμα» μέγα και προϋποθέτει καρδιά γεμάτη αγάπη και νου φωτισμένο από τη χάρη του Πνεύματος του αγίου.

«Απάντων πραγμάτων η πίστις προηγείται…».

Αυτή την πίστη οι των πρώτων χριστιανικών αιώνων μάρτυρες του Χριστού με σαφήνεια, με ύφος και ήθος αληθινού ανθρώπου του Χριστού, την μετέδιδαν άνευ αφοριστικών τάσεων και διαχωριστικών γραμμών με αναθέματα και αποκλεισμούς.

Απολογούντο υπέρ των Χριστιανών - απολογούντο προς το όνομα Χριστιανός προς τους τότε διώκτας με ευαισθησία θεολογικού κριτηρίου, χωρίς να προκαλούν, να υβρίζουν, να καταρώνται και να ετικετάρουν τους αντιμαχομένους.

Σκοπός τους δεν ήταν να προκαλέσουν.

Σκοπός τους και στόχος τους ήταν να στηρίξουν και να οικοδομήσουν.

Σκοπός τους δεν ήταν η προβολή στη πρώτη γραμμή της δημοσιότητας αλλά η κατά το δυνατόν μεταστροφή των διωκτών σε πιστούς του Θεού.

Γι’ αυτό και το πνεύμα της συγκατάβασης και συγχωρητικότητας κυριαρχεί στα περισσότερα των συγγραμμάτων τους.

Πιστός στο τίτλο αυτού του πενιχρού αρθρογραφήματος της φράσεως που δεν είναι δική μου αλλά «δάνεια» έκφραση του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου «υπεράγαν Ορθόδοξοι…».

Υπέρ-άγαν Ορθόδοξοι δεν είναι λοιπόν οι συνεχώς και ακαταπαύστως καταγγέλλοντες… Ορθοδοξότεροι των Ορθοδόξων… Ορθοδοξολογούντες ατελείωτα… Ορθοδοξο-λόγοι και καταδικάζοντες τους πάντες και τα πάντα αδιακρίτως.

Υπεράγαν Ορθόδοξοι οι διυλίζοντες τον κώνωπα και καταπίνοντες την κάμιλον!... κατά τον Κυριακό λόγιο.

Ορθόδοξοι είναι και οι σιωπούντες!...

Ορθόδοξοι είναι οι ασκούμενοι στην προσευχή!...

Ορθόδοξοι είναι οι πράττοντες περισσότερο παρά οι λέγοντες!...

Ορθόδοξοι είναι οι ελεήμονες καρδιές, οι έχοντες «σπλάγχνα οικτιρμών».

Ορθόδοξοι δεν είναι οι κάνοντες διαφημιστικές ελεημοσύνες - αλλά «εν κρυπτώ» ελεούν με διάκριση και αγάπη «όλην την ημέραν».

Αυτοί είναι κατά την ταπεινή μου και ασήμαντη γνώμη οι Ορθόδοξοι. Έτσι μας δίδαξαν κάποιοι μη διάσημοι Γέροντες αλλά «γνωστοί» του Θεού.

Αυτοί είναι οι καλύτεροι απολογητές του Θεού. Αυτοί που δεν προσυπογράφουν την απουσία του Θεού δικηγορεύοντες αντί του Θεού αλλά σιωπώντες και προσευχόμενοι στο Θεό - ίνα ο λόγος του Θεού «τρέχει» και η αγάπη του «εκκέχυται» στις καρδιές των ανθρώπων.

Η ακριβέστερη «υπεράσπιση» των του Θεού δικαιωμάτων είναι η συναντίληψη των «δικών μου» δικαιωμάτων στο τι το θέλημα του Κυρίου για τη δική μου ψυχή!...

Η σωτηρία της ψυχής δεν έρχεται «μετά παρατηρήσεως» και καταγγελτικού λόγου μόνον αλλά μετά ενδοσκοπήσεως στα άπειρα βάθη μιας ψυχής που πονά, υποφέρει, βασανίζεται, ελπίζει, υπομένει και ακαταπαύστως με τη «δωρεά» των δακρύων ψυχής «προσεύχεται» όλη καρδία υπέρ της του κόσμου ζωής.

Αποκλειστικότητα στην Ορθοδοξία δεν έχει κανείς περισσότερο ή λιγότερο από εκείνους που φωνασκούν χωρίς να λένε τίποτε με τους ασκουμένους στη σιωπή του Θεού, στην αλήθεια της αυτογνωσίας και της ταπείνωσής τους και στη θεραπευτική της ανυποκρίτου αγάπης που «τα πάντα στέγει» και τα αντιπροσφέρει στο Θεό για να μιλήσει ΕΚΕΙΝΟΣ άπειρα καλύτερα από εμάς τους κάποτε δήθεν και τους άλλοτε αυτο-διαφημιζομένους.