Βασιλεύς της Εκκλησίας.

Βασιλεύς της Εκκλησίας.

(Ιω.Καρδάση)

 

http://monasteryoftheholyprophets.blogspot.gr/

Είναι γνωστό, ότι ο Χριστός συγκεντρώνει στο πρόσωπό του και τις τρεις ιδιότητες: Είναι ο  Βασιλεύς (του σύμπαντος κόσμου, ορατών τε και αοράτων), είναι ο Ιερεύς (άκρως Αρχιερεύς, κατά την τάξιν Μελχισεδέκ) και ο Προφήτης (κυριολεκτικά, ως προφητεύων, αλλά και μεταφορικά, ως διερμηνεύων τα της Σοφίας του Θεού).

Αλλά και κάθε πιστός (και όχι μόνον ο Ιερεύς) είναι Βασιλεύς (του εαυτού του), Ιερεύς (με την γενική ιερωσύνη για τους λαϊκούς και την ειδική για τους κληρικούς) και Προφήτης (έχοντας την δυνατότητα της διερμηνείας των λόγων του Λόγου του Θεού, με την συνέργεια της Χάρης του αγίου Πνεύματος).

Η ιδιότητα της βασιλείας του Χριστού όμως, εκχωρείται και σε εκείνον που θα οδηγήσει τον λαό του Θεού και έτσι καθίσταται ο βασιλεύς της Εκκλησίας επί της γης και είναι ο πρίγκιπας του απολύτου βασιλέως Θεού και τον αντιπροσωπεύει επί της γης.

Έτσι, κατά την περίοδο 4^ου-6^ου αιώνα έχουμε πατερικές και άλλες καταγραφές για τη «θεόθεν» βασιλεία, οι οποίες καταγράφονται στις εξής αναφορές:

Κορδούης Όσιος προς Μ. Κων/ντίνο: «Ο Θεός σου έδωσε τη βασιλεία».

            Καισαρείας Ευσέβιος: «ο αυτοκράτορας θα δυναμώσει τη μοναρχική του δύναμη, αν μιμηθεί το Θεό, αυτό όμως κατορθώνεται προσέχοντας το Θεό για πρότυπο διακυβερνήσεως των επιγείων» και «μάλλον δι’ ευχής αιτείσθαι τω επισκόπω καν εν τω παρόντι, καν εν τω μέλλοντι, της του Θεού δουλείας αξίω αυτώ φανήναι».

            ΚΠόλεως Γρηγόριος Θεολόγος: Ο αυτοκράτορας «εικών ει του Θεού», «Χριστώ συνάρχεις, Χριστώ συνδιοικείς» και «αρχής ίδιον το ελεείν….. μίμησε τον Δεσπότην».

            Ισίδωρος Πηλουσιώτης: «ο βασιλιάς, που εφαρμόζει τους νόμους, είναι ο έμψυχος νόμος».

            Ιουστινιανός αυτοκράτορας: «Με τη θέληση του Θεού κυβερνάμε μια αυτοκρατορία, που μας την έχει προσφέρει η θεία Μεγαλοσύνη και μόνον ο Θεός και ο αυτοκράτορας, που ακολουθεί τον Θεό, μπορούν να κυβερνήσουν με δικαιοσύνη».

            Μάξιμος Ομολογητής: Ο άρχοντας «που είναι η βάση της πολιτικής εργασίας, εκφράζει πιο πιστά τη θεία θέληση και δίκαια έτυχε να κυβερνά τους ανθρώπους. Παρουσιάστηκε στ’ αλήθεια στη γη σαν δεύτερος θεός».

            Λέων Ίσαυρος αυτοκράτορας: «βασιλεύς και ιερεύς ειμί και ο Θεός το κράτος της βασιλείας εγχειρήσας ημίν ως ηυδόκησε…..».

Έτσι, ο αυτοκράτορας είναι τοποτηρητής του Θεού στη γη, διορισμένος από τον Χριστό και ο Θεός του δίνει το γόητρο και τον έλεγχο του κράτους. Η αντίληψη αυτή εκφράζεται και στα νομίσματα, όπου ο αυτοκράτορας στεφανώνεται από τον Χριστό ή την Παναγία και κρατάει τη σφαίρα με το σταυρό, σημάδι της οικουμενικότητας και σταυρόσχημο σκήπτρο, σύμβολο της ρωμαϊκής και χριστιανικής εξουσίας στον κόσμο. Τίποτε άλλο δεν μπορούσε να δείξει καλύτερα και με πιο εντυπωσιακό τρόπο στους λαούς και τα έθνη τις ιδεολογικές αρχές που εμψύχωναν το Ρωμαϊκό κράτος. Η εξουσία δεν ήτανε οπωσδήποτε κληρονομική. Τις περισσότερες φορές ένας απλός πολίτης ή στρατιώτης με τις προσωπικές του ικανότητες γινόταν αυτοκράτορας. Έτσι, ο άρχοντας στέκεται τουλάχιστον με την ανοχή του λαού, διότι η κυριαρχία ανήκε στο λαό και ο λαός είχε εκχωρήσει την εξουσία στον αυτοκράτορα. Η αντίληψη αυτή είναι παράλληλη με την θεοκρατία και είναι υπόλειμμα της αντίληψης της ελληνοχριστιανικής σκέψης. Ο Χρυσόστομος το θεμελιώνει χαρακτηριστικά. Ο Θεός λέει «τους άρχοντας μετά των αρχομένων έστησε….. Όπου γαρ η της (χριστιανικής) πίστεως ευγένεια….. ουδείς πολίτης, αλλ’ εις μιαν άπαντες αξιώματος αναβαίνουσιν υπεροχήν», βασιζόμενος στα λόγια του Κυρίου. «Ο υψών εαυτόν…..».

Την μη κληρονομική βασιλεία υποστηρίζει και ο Μ. Βασίλειος, θεωρώντας ότι τα παιδιά του βασιλιά είναι απαίδευτα, έχουν μάθει στην κολακεία και την καλοπέραση και από την άλλη είναι παράλογη η εκλογή με κλήρο ή από το Δήμο και επιμένει στην αξιοκρατία. Το ίδιο και ο Ισίδωρος Πηλουσιώτης δεν δέχεται το βασιλόπουλο, αλλά «τον βασιλικήν έχουσα ψυχήν».

Απότοκος όλων αυτών είναι, ότι ο αυτικράτορας δεν ήταν ίσος με τους πολίτες της αυτοκρατορίας. Έτσι ήταν ο μοναδικός πιστός, που εισήρχετο στο ιερό βήμα, άνευ αδείας τους ιερέως και ο μοναδικός που κοινωνούσε εντός αυτού από ιδιαίτερο δισκοπότηρο αφ’ εαυτού του (βλέπε ξθ΄ κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής). Στον κανόνα αναφέρεται, ότι ο βασιλεύς εισέρχεται άνευ αδείας και κοινωνεί, καθότι «έχει εξουσίαν και αυθεντίαν, και χριστός Κυρίου εστίν, όστις εσυγχωρέθη να εισέρχεται εις αυτό, κατά παράδοσιν αρχαιοτάτην, ότι θέλη να προσφέρη δώρα εις τον πλάσαντα αυτόν Θεόν, και να μεταλάβη». Η θ. κοινωνία λαμβάνεται από τον ίδιον από ξεχωριστό δισκοπότηρο, που βρίσκεται σε τράπεζα πλησίον της αγίας Τράπεζας, όπου τίθεται αντιμήνσιο.

—————————————-

            ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Η έννοια του «Υιού του Θεού» στην Π.Δ. είναι διαφορετική από ότι στην Κ.Δ. Στην Π.Δ. δηλώνει τον Ισραηλιτικό λαό (Έξοδος, Κεφ. 4. 22):  «θα πεις στο Φαραώ: «Αυτά λέγει ο Κύριος: Ο Ισραήλ είναι ο πρωτότοκος γιός μου. Γι’ αυτό σου λέω, άσε το γιό μου να φύγει για να με λατρεύσει. Αν αρνηθείς να τον αφήσεις, εγώ θα θανατώσω το γιό σου τον πρωτότοκο»».

Ο όρος αυτός απαντά κυρίως εις τον Ιερεμία και τον Ησαΐα. Στον Ησαΐα, Κεφ. 1. 2-3: «Ακούστε ουρανοί, κι εσύ δώσε προσοχή, γιατί μιλάει ο Κύριος: «Ανέθρεψα παιδιά και τώρα που μεγάλωσαν, πεισματικά ορθώνονται εναντίον μου. Το βόδι γνωρίζει τον αφέντη του, και το γαϊδούρι ξέρει το παχνί εκείνου που το ποτίζει. Μα ο Ισραήλ σε ποιόν ανήκει, δεν το ξέρει^. ο λαός μου, τίποτα δεν κατανοεί;»».  Εδώ διαφαίνεται πρώτα ότι η υιοθεσία αυτή βασίζεται πάνω στη Διαθήκη του Θεού προς το λαό αυτό.

Αλλού φαίνεται πως η υιοθεσία αυτή βασίζεται και  στην δημιουργία του λαού αυτού, όπως κάθε ανθρώπου, από τον Θεό: Ησαΐας, 45. 11-12: «Λέει ο Κύριος, ο Άγιος Θεός του Ισραήλ, ο δημιουργός του: «Για το λαό μου με ρωτάτε και για το τι θα κάνω μου δίνετε εντολές; Εγώ έφτιαξα τη γη και δημιούργησα πάνω σ’ αυτήν τον άνθρωπο^. εγώ άπλωσα με τα χέρια μου τους ουρανούς, διατάζω όλα τ’ αστέρια τους»».

Ο Εφραϊμ στον Ιερεμία, καλείται «υιός αγαπητός»: Κεφ. λη΄ «20. υιός αγαπητός Εφραϊμ εμοί, παιδίον εντρυφών». Η ιδέα αυτή θεμελιώνεται, στο ότι ο Εφραϊμ είναι υπήκοος του Θεού και φυλάει τις εντολές Του. Στον Μαλαχία επίσης ο Θεός ως Δημιουργός είναι Πατέρας όλων, όπως φαίνεται στο Κεφ. β΄ «10. Ουχί πατήρ εις πάντων υμών; ουχί Θεός εις έκτισεν υμάς;»

Τέλος η υιοθεσία αυτή στηρίζεται και στο γεγονός ότι ο Θεός γνωρίζει τον λαό αυτό πολύ καλά και ότι το Όνομά Του βρίσκεται μεταξύ αυτού του λαού από την αρχή:  Ησαΐας, Κεφ ξγ΄ «16. συ γαρ ει πατήρ ημών, ότι Αβραάμ ουκ έγνω ημάς, και Ισραήλ ουκ επέγνω ημάς, αλλά συ, Κύριε, πατήρ ημών·», όπως επίσης και στο ότι υπάρχει ηθική και κοινωνική βάση αυτής της σχέσης. Ο Ισραήλ κάθε μέρα εφάρμοζε μέσα στην κοινωνική ζωή την δικαιοσύνη, την φιλανθρωπία, την αγάπη του Θεού, όπως δηλώνει η Σοφία Σειράχ, Κεφ. δ΄: «10. γίνου ορφανοίς ως πατήρ και αντί ανδρός τη μητρί αυτών· και έση ως υιός Υψίστου, και αγαπήσει σε μάλλον η μήτηρ σου», Ψαλμοί, Κεφ. πβ΄ «6. ότι εβουλεύσαντο εν ομονοία επί το αυτό, κατά σου διαθήκην διέθεντο», Λουκάς, Κεφ. στ΄ «36. Γίνεσθε ουν οικτίρμονες καθώς και ο πατήρ υμών οικτίρμων εστί».

Όπως και οι κριτές (Ψαλμός 82: 6), επίσης και ο πιστός βασιλιάς του Ισραήλ αποκαλείται υιός του Θεού, ως επίγειος βασιλιάς της Εκκλησίας, λόγω της ισχύος του επί του ιδίου λαού, του λαού του Θεού. Ας μην ξεχνάμε ότι η λέξη: «θεός» στα Εβραϊκά είναι «Ελοχίμ», που σημαίνει ταυτόχρονα και «Ισχυρός», και εδώ γίνεται ένα «λογοπαίγνιο», μεταξύ του Ελοχίμ – Θεού, και του Ισχυρού (Ελοχίμ) Βασιλιά, που σαν τον Θεό μετέχει σε ισχύ, και εξασκεί αυτή την ισχύ στον ίδιο λαό με τον Θεό, σαν «πρίγκιπας» του Απόλυτου Βασιλέως Θεού.

Ας δούμε μερικά παραδείγματα γι’ αυτό:  Ψαλμοί, Κεφ. β΄  «7. διαγγέλλων το πρόσταγμα Κυρίου. Κύριος είπε προς με· υιός μου ει συ, εγώ σήμερον γεγέννηκά σε», Ψαλμοί, Κεφ. πη΄ «26. και θήσομαι εν θαλάσση χείρα αυτού και εν ποταμοίς δεξιάν αυτού. 27. αυτός επικαλέσεταί με· πατήρ μου ει συ, Θεός μου και αντιλήπτωρ της σωτηρίας μου· 28 καγώ πρωτότοκον θήσομαι αυτόν, υψηλόν παρά τοις βασιλεύσι της γης».  Ο βασιλιάς είναι υιός Θεού διότι:

1ον ο Θεός τον έχει εκλέξει: Β΄ Βασιλείων, Κεφ. ζ΄ «14. εγώ έσομαι αυτώ εις πατέρα, και αυτός έσται μοι εις υιόν· και εάν έλθη η αδικία αυτού, και ελέγξω αυτόν εν ράβδω ανδρών και εν αφαίς υιών ανθρώπων» και Ψαλμοί, Κεφ. πη΄ «28. καγώ πρωτότοκον θήσομαι αυτόν, υψηλόν παρά τοις βασιλεύσι της γης»,

2ον ο βασιλιάς αντιπροσωπεύει τον Θεό εις την γη, Ψαλμοί, Κεφ. β΄ «8. αίτησαι παρ’ εμού, και δώσω σοι έθνη την κληρονομίαν σου και την κατάσχεσίν σου τα πέρατα της γης. 9. ποιμανείς αυτούς εν ράβδω σιδηρά, ως σκεύη κεραμέως συντρίψεις αυτούς»,

3ον ο βασιλιάς, όπως ο Ισραηλιτικός λαός, φυλούσε τις εντολές του Θεού στην γη, Ψαλμοί, Κεφ. β΄ «7. διαγγέλλων το πρόσταγμα Κυρίου»,

4ον ο βασιλιάς αποδέχεται απόλυτη υπακοή στον Θεό, εμπιστοσύνη σε Αυτόν και αποδέχεται Αυτόν ως Σωτήρα Του: Ψαλμοί, πη΄ «27. αυτός επικαλέσεταί με· πατήρ μου ει συ, Θεός μου και αντιλήπτωρ της σωτηρίας μου·», Ψαλμοί, Κεφ. κα΄ «2. Ο Θεός, ο Θεός μου, πρόσχες μοι· ίνα τι εγκατέλιπές με; μακράν από της σωτηρίας μου οι λόγοι των παραπτωμάτων μου», Ψαλμοί, Κεφ. ιθ΄ «10. Κύριε, σώσον τον βασιλέα, και επάκουσον ημών, εν η αν ημέρα επικαλεσώμεθά σε»,

5ον η δύναμη, η εξουσία και η επιτυχία του βασιλιά οφείλονται στον Θεό, Ψαλμοί, Κεφ. β΄ 8,

6ον είναι ο πρωτότοκος του Θεού, Ψαλμοί, Κεφ. πη΄ 88, με την έννοια του εκλεκτού και αγαπημένου και του διακεκριμένου μεταξύ των βασιλέων της γης, Ψαλμοί, Κεφ. πη΄ 28.

Πέραν αυτού, όπως ο καθένας μπορεί να δει στα ανωτέρω εδάφια, πολλές από αυτές τις φράσεις περί «υιότητας» του βασιλιά, έχουν και ΠΡΟΦΗΤΙΚΗ εκπλήρωση, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, κάτι όμως που στην εποχή εκείνη δεν είχε γίνει κατανοητό από τους Ιουδαίους, εφ’ όσον ο Κύριος Ιησούς Χριστός δεν είχε ακόμα ξεκαθαρίσει στον κόσμο, ποια ακριβώς είναι η σχέση Του με τον Θεό Πατέρα.